Goðasteinn - 01.09.1998, Blaðsíða 203

ANNÁLAR
Goðasteinn 1998
Sveitarfélög
að þorna upp. Grafnir voru skurðir um alla
sveit og saman mynduðu skurðirnir eitt
stórt vatnsveitukerfi sem veitir öllu í
Stóraskurð sem svo er kallaður, en hann
flytur vatnið til sjávar. Það er mjög mikil-
vægt að halda skurðunum við því þeir vilja
gróa upp og hækkar þá grunnvatnið. Stytt-
ist þá mjög í að uppskera landsins minnki
og gróðurfar breytist. Uppþurrkunin er
forsenda búsetunnar.
Uppbygging skurðakerfisins er þannig
að vatni er fleytt með skurðunum af einni
jörð á aðra, þar til það rennur í Stóraskurð.
Menn hafa því byggt hver á öðrum að ræsa
fram, því að ekki er nóg að ræsa einn
skurð ef ekkert er til að taka við. Þetta
hefur ekki verið vandamál, en nú á dögum
þegar ekki er jafn sjálfsagt og áður að á
öllum jörðum sé búskapur rekinn, er ekki
sjálfgefið að allir hafi hag af því að halda
skurðakerfinu við.
Hreppsnefnd Austur-Landeyja ákvað
því að taka að sér upphreinsun á ákveðnum
„meginskurðum“. Það eru skurðir sem taka
við vatni af þremur eða fleiri bæjum. Er
þetta gert þannig að gerður er samningur
við hvern landeigenda þar sem hreppnum
er heimilað þetta. Vonast er til að þetta geti
tryggt búsetumöguleika á öllum jörðum.
Sameining sveitarfélaga
A undanförnum árum hafa mörg sveit-
arfélög víða um land sameinast. A árinu
1997 hélt þessi þróun áfram og fer ekki hjá
því að umræðan fari af stað í Rangárvalla-
sýslu eins og annars staðar.
Astæðurnar fyrir þessum sameiningar-
áhuga eru margar. Grunnskólinn er kominn
yfir til sveitarfélaganna, rætt er um yfir-
færslu á málefnum fatlaðra, félagsþjónusta
leggst af auknum þunga á þau, sífellt meiri
| kröfur eru gerðar í umhverfismálum hvers
konar og fleira mætti tína til. Ekki er vafi á
því að til að fólk vilji búa í dreifbýlinu þarf
að vera hægt að bjóða upp á svipaða
þjónustu og í þéttbýli. Þannig er rekstur
sveitarfélaga orðinn svo flókinn og
viðamikill að mun erfiðara er en áður að
sinna honum.
Líklegt er að stærra sveitarfélag geti að
mörgu leyti sinnt flestum málaflokkum
betur, eigi auðveldara með að fá fagfólk til
j starfa og geti nýtt fjármuni betur vegna
stærðarinnar.
Að mörgu leyti er söknuður að gömlu
| hreppunum. Öll tengsl eru persónulegri og
nálægðin gerir auðvitað að verkum að
þekking yfirvalda á högum fólks er betri.
Það verður einnig að teljast jákvætt að fólk
| hefur meira vald yfir eigin málefnum og
j getur ráðið sjálft málum sínum. Það verður
þó að viðurkennast að á undanförnum ár-
um hefur verið þrengt að þessum ákvörð-
j unarrétti af hálfu ríkisins, með nákvæmum
J reglum og fyrirmælum. Tekjustofnar eru
markaðir og lítil frávik leyfð. Þannig er
sjálfstæði sveitarfélagnna oft meira í orði
en á borði, einkum þegar um er að ræða
smá sveitarfélög með tiltölulega litlar
tekjur.
Það er þó öruggt að sameining sveitar-
félaga nær ekki tilgangi sínum ef íbúarnir
eru ekki sáttir við það. Slíkt þarf helst að
samþykkja með góðum meirihluta til að
góður árangur náist. Einnig veltur á ntiklu
hvernig ný sveitarstjórn fer af stað, hún
þarf að hafa íbúana með sér. Ýtrustu hag-
kvæmniskröfur geta ekki gengið fram í
öllum tilfellum og til að ná samstöðu þarf
stundum að teygja rammann til að hann nái
yfir flesta.
Elvar Eyvindsson
-201-