Lögfræðingur - 01.01.1899, Blaðsíða 8
8
Konrad Maurer.
Staðarhólsbók, er efninu skipt niður í allmarga kafia.
í Konungsbók er skotið inn á millí kafla þessara ýmsum
ósamkynja ákvæðum. Kaflar þessir eru venjulega kall-
aðir þættir, sjaldnar bálkar; eru flestir þeirra hinir
sömu í báðum handritum. petta á sjer þannig stað um
kristinna laga þátt (kirkjurjettinn), tíundarlögin,
Vígslóða (ákvæði um manndráp og áverka), erfða-
tal (erfðarjettinn), ómagabálk (um ómagaframfærslu),
festaþátt (ákvæði um hjúskap og sifjamál) ,landa-
brigðaþátt (landbúnaðarrjettinn)ogrekaþátt. Enþað
kemur einnig fyrir, að Staðarhólsbók hefur einn þátt
um efni, sem Konungsbók skilur sundur og setur með
sjerstökum fyrirsögnum. pannig má nefna kaup abálk í
Staðarhólsbók, sem í Konungsbók er skipt niður í sex kafla
með ýmsum fyrirsögnum, (um fjárleigur, um hross-
reiðir, um hreppaskíl, fardagaþáttr, um sætt-
ir manna, um reizlur). Á hinn bóginn vantq/ýmsa
þætti algjörlega í Staðarhólsbók, sem eru í Konungsbók.
J>etta á sjer stað um þingskapaþátt (um dóma, mál-
sóknir, þing o. sv. frv.), lögsögumannsþátt og 1 ög-
rjettuþátt (um hlutverk lögsögumannsins og lögrjett-
unnar) og baugatal (um mannbætur). Auk þess er
niðurröðun þáttanna mjög mismunandi í handritum
þessum, svo og niðurskipun efnisins í þáttunum sjálfum;
ennfremur taka handritin mismunandi tillit til yngri
ákvæða. Auk þessara tveggja aðalhandrita eru til ýms
fleiri handrit, sem ýmist hafa inni að halda að eins einn
einstakan þátt, sjerstaklega kristinna laga þátt, eða eru
brot af fornum rjettarákvæðum, sem vel geta verið síðustu
leifar af stórum handritum. Loks eru til handrit, þar sem
að eins eru einstök rjettarákvæði í graut, og að öllum