Lögfræðingur - 01.01.1899, Blaðsíða 53
Ágangur búfjár.
53
v.
Um ágang afrjettarfjár og óskilafjár.
Um ágang afrjettarfjár gilda sjerstakar reglur í Jóns-
bók. Er fyrst að athuga, hvað afrjettur sje og hvað
afrjettarfje sje. I Jónsbók er gjörður greinarmunur á af-
rjettum og almenningum '); er þar svo sagt: »þat er af-
rjettr, er 2 menn eigu saman eða fleiri« (Jb. Llb. 54. kap.
og 46. kap.), ogennfremur: »Svá skulu almenningar vera,
sem at fornu hafa verit, bæði hit efra og hit ytra« (Jb.
Llb. 52. kap. sbr. 54. kap.). Skýringin á því, hvað af-
rjettur sje, er tekin úr Grágás1 2 3), og þar er einnig skýrt
svo frá um almeiming: »þ>at eralmenning, er fjórðungs-
menn eigu allir saman«s). Ef talað er um land, þá er
auðsætt, að í þessum orðum liggur, að almenning er það
land, sem er almennings eign. Almenning er því
annað en afrjettur, en hinsvegar er það Ijóst, að afrjettur
getur verið almenning (»er 2 menn eigu saman eða
fleiri«), en það þarf eigi að vera almenning. þ>að
er í raun og veru eigi rjett, að miða afrjett við eignar-
rjettinn, enda má sjá af öðrum stöðum í Jónsbók og
Grágás miklu betur, hvað afrjettur sje. Afrjettur er
haglendi, sem eigi er í byggð, þangað sem' menn reka
kvikfje sitt til hagagöngu á sumrum4); hefur orðið því
sömu þýðingu sem nú. J>að getur bæði verið eign eins
manns, eign kirkna og sveita o. sv. frv.
1) Jb. Llb. 52. kap.
2) Grg. II., bls. 479 og Ib. bls. 120.
3) Grg. II., bls. 537 og Ib. bls. 186.
4) Jb. Llb. 46 og 51. kap. Grg. II. bls. 493.