Lögfræðingur - 01.01.1899, Síða 160

160
Páll Briem.
anna, eða á að meta endurgjaldið eptir því, liversu ætla
má, að jörðin rífki í verði við jarðabótina, sem enginn
getur sagt neitt um með fullri vissu.
Úttektir. Að fornu voru úttektarmenn 5 menn.
Voru það 5 næstu landbúar.') Eptir Jónsbók voru út-
tektarmenn 6 skynsamir menn.1 2) Eptir að Norsku lög
voru lögleidd hjer á landi 1718 og 1732, að því er snertir
rjettarfar og málssóknir, vildu menn fara eptir þeim (1—16
og 3—14—30) þannig, að sýslumaður tæki út með 6
mönnum. Svo telur Magnús Stephensen rjett vera. En
seint á 18. öld varð sú breyting á, að tveir eiðsvarnir
menn áttu í ýmsum ástæðum að meta landsspjöll, en af
því leiddi Magnús Stephensen, að nægilegt væri, að tveir
menn framkvæmdu úttektir.3)
í instrúxi fyrir hreppstjóra 24. nóv. 1809, 53. og 55.
gr. 2. tölul. var sett, að hreppstjórar ættu að taka út
jarðir. Ef hreppstjóri var að eins einn, átti að taka út
með honum annar maður eiðsvarinn, til nefndur af sýslu-
manni. þetta er svo enn í dag, sjá 31. gr. ábúðarlag-
anna 1884.
Eins og áður er sagt, áttu leiguliðar eptir Grágás og
Jónsbók eigi að ábyrgjast fyrningu húsa. þ>ess vegna
þurfti eigi að taka út á sama hátt sem nú. Ef leiguliði
hirti hús og jörð sína vel, þurfti hann ekkert álag að
greiða. En ef hann hirti húsin illa, þá átti hann að
greiða skaðabætur. Hann átti og að greiða skaðabætur,
ef hann yrkti eða ræktaði leiguland sitt illa.
1) Grág. II. bls. 499—506. sbr. III. bls. 593.
2) Jb. Laudsleigubálkur. 7. 13. 18. 19. og 29. kap.
3) M. Stephensen, Handbólc. bls. 270—275.