Lögfræðingur - 01.01.1899, Blaðsíða 130
130
Páll Iiriem.
fyrir hann, að þurfa eigi að vera iðulega að byggja það.
Landeigandi var að byggja fyrir sjálfan sig, og þar sera
hann átti jörðina, þá var hann einnig færari um að
standast byggingarkostnaðinn. Landeigandi varð að sjá
um, að húsin væru í góðu lagi, til þess að fá fulla land-
skuld; ef húsin fjellu, þá minnkaði verð jarðarinnar, og
þá hlaut einnig lögleigan að minnka að sama skapi.
þ>etta hlaut allt að breytast, þegar fyrningin var iögð
á leiguliða. Hann byggir eigi fyrir sig. Hann gjörir sjer
því að jafnaði svo lítinn kostnað, sera verða má. Hann
byggir ótraust og ódýrt. Hann kaupir ódýrasta við o. sv.frv.
Leiguliði er einnig að öllum jafnaði miklu fátækari en
iandsdrottinn, og þegar hallæri gengur yíir landið, þegar
fólk deyr úr liungri, þá er von, að leiguliðarnir láti hús,
sem þeir ekki einu sinni eiga, sitja á hakanum. J>ess vegna
var svo komið í byrjun þessarar aldar eptir hallærin, sem
gengu yfir landið á 18. öld, að húsakynni á leigujörðum
voru orðin svo Ijeleg, að þau voru lítt hæf sem bústaðir
fyrir menn, eins og áður er sagt.
Vjer sögðum áðan, að lögin hefðu haft það í för raeð
sjer, að forfeður vorir hefðu byggt sem traustast. þ'etta
er hægt að sanna á annan hátt, því að vjer höfum jafn-
vel haft fram á þessa öld leifar af fornum byggingum.
Timburstofan gamla á Hólum stóð talsvert fram á þessa
öld; húp var þá orðin yfir 500 ára gömul, því að Auðunn
biskup rauði ljet gjöra hana 131 tí.1) Fram á þessa öld
hafa staðið og standa jafnvel enn þann dag í dag svo
fornir skálar, að enginn veit aldur þeirra. Ymsir afþcss-
um skálum hafa getað verið mörg hundruð ára gamlir.
1) Timarit Bókmenntafjelagsins. 1886. YII. bls. 73— 74.