Lögfræðingur - 01.01.1899, Blaðsíða 68
(38
Páll Briem.
Landnára er helmingi meiri en skaðabót, ef lögfest er,
eptir því sem ákveðið er í Jb. Llb. 18. kap.; þessi ákvæði
eru einnig tekin upp í N. L. 1—22—17; þar er og ákveð-
ið, að sá, sem hefur rjett til skaðabótanna, skuli taka land-
námið1).
Landnám er því sekt, sem fellur til þess manns, er
fyrir ágangi verður, hvort sem hann er landeigandi eða
leiguliði, og sem er venjulega að upphæð jöfn skaðabót-
unum fyrir áganginn, en þó svo að hún verði eigi hærri
en hálf mörk eða 24 álnir, nemálandið sje lögfest, því að þá
er sektin helmingi hærri en skaðabæturnar, og getur far-
ið upp í fulla mörk eða 48 álnir, sem nú virðast rjettilega
taldar sama sem meðalálnir eptir verðlagsskrá.
J>á er að athuga orðið örskotshelgi. Eptir Grá-
gás var í ýmsum mikilvægum efnum miðað við örskots-
helgi, og var sú helgi miðuð við, hversu langt ör, skotin
af handboga, fer, þangað til hún fellur niður sjálfkrafa2),
en þetta gat verið misjafnt, og því var lögtekið, hvað ör-
skotshelgi skyldi vera að faðmatali. Er svo ákveðið í Grá-
gás: »örskotshelgr er nú tvö hundruð lögfaðma tólfræð á
sljettum vellÍK3). fetta lögmæli er að eins í Staðarhólsbók,
og er þar ritað við það utanmáls orðið: nýmæli. Er af
því auðsjeð, að það hefur verið sett á síðari tímum þjóð-
veldisins. í Jónsbók er hvergi ákveðin lengd örskotshelg-
innar, en það getur enginn efi á því verið, að örskots-
1) Auk þess er, líklega að eins af misskilningi, ákveðið í N. L., að ef
lögfest sje, þá skuli skaðabæturnar einnig vera tvöfaklar;
þetta heyrir eigi undir rjettarfarslögin, og hefur því enga
þýðingu fyrir oss hjer.
2) Grg. Ia. hls. 148, III. bls. 304, 716.
3) Grg. II. bls. 352.