Andvari - 01.01.1983, Blaðsíða 14

12
BJARNI VILHJÁLMSSON
ANDVARI
Skálholtsstað, sem fram fór sumurin 1954-1955. Hefur eHi í annan tíma
verið gerður út meiri rannsóknarleiðangur á þessu sviði undir yfirstjórh
Islendings. Aðrir sérfræðingar, sem þar lcomu við sögu, voru Hákon
Christie, norskur arkitekt og sérfræðingur í byggingarsögu miðaldakirkna,
Gísli Gestsson safnvörður og Jón Steffensen prófessor. Margir munu enn
minnast binnar hátíðlegu stundar 11. ágúst 1954, er lokið var hafið af
steinkistu Páls biskups Jónssonar (d. 1211) og í Ijós komu beinagrind
bans og bagall. Þessi rannsókn var mjög ýtarleg og umfangsmeirl en svo,
að tekizt hafi að gera henni nokkur teljandi skil enn. Þór Magnússyni
farast svo orð (í Árbók 1982) um þetta efni: „Hugmyndin var, að niður-
stöður rannsóknanna yrðu síðar birtar í sjálfstæðu riti, og sjálfur ætlaði
Kristján að gera grein fyrir graffundunum, svo og skri'fa yfirlit yfir rann-
sóknirnar. Hafði bann reyndar birt smáþætti á prenti, sem tengdust þess-
um rannsóknum, en hætt er við, að birting rannsóknanna verði ékki jafn-
ýtarleg nú, er aðrir bljóta að leggja þar síðustu 'bönd á útgáfu" (Arbók 1892).
Þessi rannsókn var nauðsynlegur undanfari þeirrar framkvæmda, sem fóru
síðar fram 4 staðnum vegna endurreisnar Skálholts sem aðseturs kirkjulegrar
starfsemi.
Mikla athygli vöktu einnig rannsóknir, sem gerðar voru á Bergþórs-
hvoli 1950 og 1951, ekki sízt vegna þess, að nærri því bverjum íslendingi
er mjög í mun að fylgjast með öllu því, sem varpar einbverju Ijósi á sögu-
svið Njálu, enda var umrædd rannsókn gerð sem undanfari útgáfu Hins
íslenzka fornritafélags á sögunni (Brennu-Njáls saga, Einar Olafur Sveins-
son gaf út, Reykjavík 1955). Kristján og Gísli Gestsson gerðu svo sameig-
inlega grein fyrir þessari rannsókn í Árbók 1951-1952.
I Árbók 1949—1950 birti Kristján greinina Tvennar bæjarrústir frá
seinni öldum. Fjallaði annar blutinn um rannsókn, sem Kristján gerði 1942,
Jr. e. áður en bann gerðist starfsmaður Þjóðminjasafns, á bænum Fornu-Lá
í Grundarfirði, en binn hlutinn um rústir bæjarins Sandártungu í Þjórsár-
dal, sem fór í eyði í Fleklugosi 1693. Rannsakaði Kristján þessar rústir
ásamt Jreim Gísla Gestssyni og Sigurði Þórarinssyni sumarið 1949.
I skýrslu um Þjóðminjasafnið 1956 (Árbók 1958) er sagt frá rannsókn
Gísla Gestssonar safnvarðar á bæjarrúst í Öræfum, þar sem heitið hafði
fyrrum að Gröf. Síðar segir svo: „Þjóðminjavörður rannsakaði nokkur kuml
norðanlands, á Sólbeimum í Sæmundarblíð, Elivogum í Sæmundarblíð,