Andvari - 01.01.1983, Blaðsíða 16

14
BJARNl VILHJÁLMSSON
ANDVARI
þjóðmenningu að fornu og nýju, bæði á Norðurlöndum, í Englandi og
Þýzkalandi. Auk þess tók bann sjálbur þátt í fornleifarannsóknum á Got-
landi (1947) og Nýfundnalandi (1962) og fylgdist með uppgrefti danskra
fornleifafræðinga á Þjóðhildarkirkju í Brattahlíð á Grænlandi (1962).
Þegar tigna gesti bar hér að garði, var það því sem næst fastur, liður í mót-
töku þeirra, að þeirn var sýnt Þjóðminjasafnið undir leiðsögn þjóðminja-
varðar. Kynningarstarf Kristjáns meðal crlendra manna í þágu íslenzkrar
þjóðmenningar var því mikið á þessum árum. Eru þá ótaldar ýmsar ritgerðir,
sem hann birti í erlendum vísindaritum í fræðigrein sinni. Það sýnir traust
erlendra vísindamanna á Kristjáni, að hann sat í útgáfustjórn ver'ka eins og
Acta Archaeologica og ritstjórn Kulturhistorisk Leksikon for Nordisk
Middelalder.
Kristján var alla sína embættistíð og til dauðadags lífið og sálin í starf-
semi Hins íslenzka fornleifafélags og útgáfu árbókar þess. Matthías Þórð-
arson var orðinn roskinn maður, þegar heimsstyrjöldin síðari skall á, og
vandist aldrei þeim verðbólgudraug, sem brátt skaut upp kollinum og hrellt
hefur þjóðina röslca fjóra áratugi. Oregla komst á útgáfu Arbókar, enda hef-
ur Fornleifafélagið aldrei verið mjög öflugt fjárhagslega. Þegar Kristján
var kominn í stjórn félagsins 1945, varð hann brátt (þó ekki formlega fyrr
en 1949) ritstjóri Arbókarinnar, sem Matthías hafði annazt allt frá 1907.
Tókst Kristjáni fljótlega að koma röð og xeglu á útgáfu ritsins. Bftir að
hann var kjörinn forseti Islands, hélt 'hann enn áfram ritstjórn Árbókar-
innar og skrifarastaijfi sínu í stjórn félagsins. Árið 1979 var hann kjörinn
forseti félagsins og var það til dauðadags. Ritaði hann jafnan sjálfur meira
og minna í Árbókina og lagði oft mikla vinnu í að ritstýra aðfengnu efni.
Gæta verður þess, að allt þetta verk var unnið í stopulum tómstundum
og samhliða fjölþættum ritstörfum öðrum.
Ekki var þó minna virði sú fræðslustarfsemi Kristjáns, sem vissi að ís-
lenzkum almenningi. Eins og fyrr segir, var hann strax á unga aldri óvenju
vel orði farinn. Þegar frá upphafi embættisferils síns lagði hann mikla alúð
við orðsins list í ræðu og riti. Má þó nærri geta, að fjölþætt embættisstörf
og margvíslegar annir hömluðu því, að honum gæfist það tóm til ritstarfa,
sem hann hefði helzt kosið. Þurr fræðimennska fullnægði honum ekki.
Hann kappkostaði að gæða ritgerðir um 'hugðaréfni sín lit og lífi án þess
að slá af fræðilegum kröfum. Með því að skipuleggja vel tíma sinn og unna