Andvari - 01.01.1983, Blaðsíða 88

86
JON SIGURÐSSON
ANDVARI
Hagstjórn og atvinnustefna
Vandinn, sem nú er glímt við hér á
landi, er að ýmsu leyti hliðstæður þeim,
sem flest auðug iðnríki eiga nú við að
stríða. Samhliða öðrum efnahagslegum
framförum frá lokum seinna stríðs efld-
ist margvísleg félagsleg þjónusta, skipt-
ing lífsgæða og tækifæra í þjóðfélaginu
varð jafnari, og afkomuöryggi þegnanna
tók mikium framförum. Meðan hagvöxt-
ur hélzt og ytri skilyrði voru sæmilega
stöðug, var unnt að sækja fram í senn
til aukinnar framleiðni og afkasta, vax-
andi einkaneyzlu og aukinnar félagslegr-
ar þjónustu og aðstöðujöfnunar í þjóð-
félaginu. Á tæpum fjórum áratugum
hefur náðst stórkostlegur árangur á öll-
um þessum sviðum.
En óstöðug ytri skilyrði á síðustu ár-
um og þverrandi uppsprettur hagvaxtar
hafa víða um lönd raskað þessu lukku-
lega jafnvægi. Togstreita milli ólíkra
hagsmuna og ósættanlegra markmiða
hafa á síðustu árum valdið jafnvægis-
leysi og að minnsta kosti hér á landi
mikilli verðbólgu. Þegar leitað er leiða
til að leysa verðbólguvandann, er mik-
ilvægt að missa ekki sjónar á því, að
hagvöxtur og framleiðniaukning eru ein
helzta forsenda þess, að unnt sé að kom-
ast út úr sjálfheldu verðbólgunnar og
vernda og efla þann mikla ávinning,
sem efnahagslegar og félagslegar fram-
farir síðustu áratuga hafa fært þjóðinni.
Forsendur íslendinga til þess að ná ár-
angri í þessu efni ættu að vera betri en
margra annarra þjóða vegna þeirra auð-
linda, sem þeir eiga enn ónotaðar. Það
er því meginverkefni í hagstjórn hér á
landi að skapa atvinnuvegunum eðlileg
vaxtarskilyrði. Hér má greina fimm
brýn verkefni:
l.Að koma á betra jafnvægi í almenn-
um efnahagsmálum, draga úr verð-
bólgu og viðskiptahalla með altækum,
samstilltum ráðstöfunum, er fyrsta og
mikilvægasta verkefnið. Jafnframt
þarf að jafna og bæta fjárhagsleg
skilyrði atvinnulífsins.
2. Að stuðla að hagkvæmri nýtingu fiski-
stofna við landið og efla fiskiðnaðinn.
Meiri gaum þarf að gefa að fjárhags-
legum leiðum að þessu marki, sem
örva til sparnaðar í rekstri og draga
úr óhagkvæmri sókn, en minna verði
reist á boðum og bönnum og skömmt-
unarráðstöfunum.
3. Að samræma framleiðslu á búvörum
betur eftirspurn og þörfum innan-
lands miðað við eðlilega verðmyndun,
örva nýjar búgreinar og stuðla að
hæfilegri landnýtingu. Endurskoðun
á kerfi útflutningsbóta og niður-
greiðslna er hér ef til vill mikilvæg-
ust.
4. Að auka framleiðslu og nýtingu inn-
lendrar orku til þess að efla útflutn-
ing og draga úr innflutningi á olíu.
Á orkulindirnar á að líta sem mikil-
vægan framleiðsluþátt, sem tryggt
getur framhald hagvaxtar í landinu,
þótt nýtingu annarra auðlinda séu íak-
mörk sett. Virkjunarröð og fram-
kvæmdahraði ráðist af því sjónarmiði
fyrst og fremst að stuðla að jöfnum
hóflegum hagvexti á næstu áratugum.
I þessu sambandi er mikilvægt, að
viðskipta- og fjárhagshlið orkubú-
skaparins sé gert jafn hátt undir höfði
og verkfræðilegum undirbúningi og
umhverfissjónarmiðum.
5. Að greiða fyrir vexti innlends iðnaðar
og þjónustustarfsemi bæði til útflutn-
ings og fyrir innanlandsmarkað.
Þessu marki verður bezt náð með að-