Andvari - 01.01.1983, Blaðsíða 18

16
BJARNI VILHjALMSSON
ANDVAIU
forseti með miklum meirihluta atkvæða í öllum kjördæmum. Þó að hafðar
séu í huga miklar vinsældir Kristjáns, varð ósigur Gunnars enn meiri en
við rnátti búast, því að áhi;if Gunnars og vinsældir náðu hæði fyrr og síðar út
fyrir hans stjórnmálaflokk. Sagnfræðingar framtíðarinnar rnunu vafalaust
leita skýringar á því mikla afhroði, sem Gunnar galt í þessum kosningum,
og áhrifum úrslita þeirra á stjórnmálaferil Gunnars síðar. Hér skal þó
nefnt tvennt, sem var Gunnari fjötur um fót í kosningabaráttunni. Þótt
undarlega hljómi, varðaði hvort tveggja hina vinsælu og glæsilegu tengda-
foreldra hans. Annað var, að ýmsum fannst, að forsetaembættið væri farið
að ganga að erfðum, ef Gunnar næði kjöri. Hitt mun þó hafa verið enn
örlagaríkara, að margir sjálfstæðismenn og þar á meðal ýmsir áhrifamenn
flokksins höfðu ekki fyrirgefið Gunnari það, að hann vann ötullega að kjöri
Ásgeirs Ásgeirssonar 1952 og gekk þannig í berhögg við flokkssamþykkt
um stuðning við kjör séra Bjarna Jónssonar. Dr. Gunnar duldi það aldrei,
að honum urðu kosningaúrslitin 1968 sár vonbrigði, en hins er einnig að
geta, að hann varð drengilega við ósigri sínum. Hann átti enn fyrir hönd-
um alllangan stjórnmálaferil og stundum sviptingasaman. Suinum fannst
Gunnar rísa hæst, er hann sagði af sér virðulegu embætti hæstaréttardóm-
ara og haslaði sér völl að nýju á vettvangi stjórnmálanna. Otvírætt er, að
stjórnarmyndun hans 1979 mæltist víða vel fyrir, svo að vinsældir hans
urðu ekki í annan tíma meiri á síðari árum, þó að hann nyti þar stuðnings
tiltölulega fárra flokksbræðra sinna á Alþingi. Þingmeirihluti þessarar
stjórnar Gunnars varð þó bagalega lítill, þegar leið á kjörtímabilið. Sagan á
svo eftir að leggja sinn dóm á, hvert hlutfall varð milli fyrirætlana og fram-
kvæmda þessarar óvenjulega samsettu ríkisstjórnar.
Störf Kristjáns sem forseta íslands hafa hlotið einróma lof. Öll fram-
koma þeirra hjóna heima jafnt sem heiman auðkenndist af eðlislægri ljúf-
mennsku, en jafnframt tildurslausum virðuleika. Fyrir hádegi var Kristján
á skrifstofu sinni, fyrstu árin í Alþingishúsinu, en síðan í Stjórnarráðinu,
og hafði þar viðtalstíma, þegar hann átti ekki öðrum skyldum að gegna.
Komu þar margir að máli við hann, fólk af öllum stéttum, víðs vegar að og
í ýmsum erindagerðum. Síðdegis lágu svo oft fyrir margvísleg embættis-
störf heinia á Bessastöðum, í Reykjavík eða jafnvel á fjarlægari stöðum.
Því fór þessvegna fjarri, að hann einangraðist í hinu virðulega embætti
sínu. Vitnað skal hér til orða dr. Jónasar Kristjánssonar í eftirmælum hans