Andvari - 01.01.1983, Blaðsíða 10

8
BJARNI VILHJÁLMSSON
ANDVARI
erfiðismuna, enda fór saman trútt minni, hugkvæmni og glöggur skiln-
ingur. Allt frá upphafi naut hann sérlega mikillar hylli félaga sinna og
bekkjarsystkina. Hann var manna prúðastur í háttum, glaður í vinahópi á
góðum stundum og hafði þá oft á hraðbergi létt gamanmál, en manna
tillögubeztur, ef vanda bar að höndum. Stúdentsprófi lauk hann með mjög
hárri fyrstu einkunn, næstyngstur 19 bekkjarsystkina, og var hið yngsta
þó aðeins níu dögum yngra en hann. En miseldri var þá meira með
menntaskólanemum, a. m. k. á Akureyri, en nú tíðkast, enda sundurleitur
undirbúningur manna undir skóla í þá daga.
Elaustið 1936 sigldi Kristján til Kaupmannahafnar og lagði fyrst í stað
stund á ensku og latínu við Hafnarháskóla. Brátt hvarf hann þó frá því
námi, en sneri sér þess í stað að fornleifafræði. Sumarið 1937 dvaldist hann
í Grænlandi og vann með dönskum fornleifafræðingum að uppgrefti rústa í
hinum fomu íslendingabyggðum þar. Enn betur bar þó í veiði sumarið
1939, þegar norrænir fornleifafræðingar í samvinnu við Þjóðminjasafnið
gerðu að frumkvæði Matthíasar Þórðarsonar þjóðminjavarðar út sameigin-
legan leiðangur til rannsókna og uppgraftar fornra minja í Þjórsárdal, sem
legið hafði orpinn vikri og foksandi frá því skömmu eftir 1100. Það féll í
hlut Kristjáns að vinna um sumarið að uppgrefti hinna fornu rústa í Stöng
undir umsjón danska fornleifafræðingsins Aage Roussells. Þessi rannsókn í
Þjórsárdal er talin marka tímamót í íslenzkum fornleifarannsóknum.
Heimsstyrjöldin hatt svo enda á frekara nám Kristjáns í Kaupmanna-
höfn. Hafði hann þó lokið þar fyrrihlutaprófi í fornleifafræði. Kaupmanna-
hafnardvölin og þær fornleifarannsóknir, sem hann tók þátt í á námsárum
sínum, hafa vafalaust víkkað mjög sjónhring 'hans, enda minntist hann
síðar þessa tímabils með mikilli ánægju. Eins og bæði fyrr og síðar var þá
talsverð Islendinganýlenda í Kaupmannahöfn.
Elaustið 1939 gerðist Kristján kennari við Menntaskólann á Akureyri.
Gegndi hann því starfi tvo vetur, en hóf síðan nám í íslenzkum fræðum í
Reykjavík og lauk þar meistaraprófi (mag. art.) 1944. Kom nú í góðar þarfir
nám hans í fornleifafræði, því að kjörgrein hans var Islandssaga. Ejallaði
meistaraprófsritgerð hans um minjar úr heiðnum sið á Islandi. Síðar átti
hann eftir að gera því efni fyllri skil. Jafnframt náminu og nokkru lengur
kenndi hann við Styrimannaskólann, og minntist hann stundum síðar þess