Eimreiðin - 01.01.1960, Blaðsíða 22

10
EIMREIÐIN
stjórnmálum tryggt sér virðulegt og mikið rúm í þing- og stjórn-
málasögu þjóðarinnar, svo mætti og starf lians sem ritstjóri Eirn-
reiðarinnar í nærri aldarfjórðung helga honum verðugan kafla 1
bókmenntasögunni.
Jónas Jónsson hefur sagt: „Valtýr ætlaðist til, að Eimreiðin yrði
höfuðmálgagn hinnar nýju landsmálastefnu og í framfarabaráttu
landsmanna. Hvort tveggja er laukrétt. En liún varð miklu meira-
Þó að Valtýr stofnaði Eimreiðina árið eftir að hann varð þingmaður
og þó að hún efalaust ætti að verða lionum og stjórnmálastefnu
hans til framdráttar, þá gætti liann alltaf hófs í þeinr efnum, birti
að jafnaði einungis eina aðalgrein um stjórnmál í liverjum árgangu
stundum alls enga, og oft eftir aðra en sjálfan sig. Ritgerðir uiu
framfarir og fróðleik, gamlan og nýjan, birti liann miklu oftar. Eiiu-
reiðin varð því fræðslurit í mörgum skilningi. Valtýr hafði opin
augu fyrir nýjungum og yndi af að gera þær kunnar. Er þetta ljos-
ast af langri ferðasögu, Frá Vesturheimi, senr hann skrifaði í HL
árg. Eimreiðarinnar. Fjallar hún um för hans og Þorsteins Erlings-
sonar skálds til Norður-Ameríku, en þeim var falið að rannsaka forn-
rústir í nánd við Boston. Aðalefni ferðasögunnar er þó um atvinnu-
líf, kjör og efnahag Vestur-íslendinga. Dylst ekki, live gaman Valtýi'
hefur af að segja frá þeim, ekki sízt alls konar framförum, sem
þeir njóta góðs af. í þessari för heimsótti Valtýr móður sína, stjúp-
föður og liálfsystkin. „Má nærri geta, að þar liafi orðið fagnaðar-
fundur, er svo var langt um liðið, frá því ég liafði séð þetta ættfólk
mitt,“ segir hann.
En Valtýr sagði ekki skilið við fortíðina, heldur skrifaði þegal
í fyrstu árganga rits síns sögulega þætti frá ýmsum tímum, sérstak-
lega um þau efni, sem lrann taldi lærdómsríkust: atvinnu- og efna-
hagsmál, það sem til fyrirmyndar mætti verða samtíð sinni. Sem
dæmi þess, hvernig Valtýr notfærði sögulega þekkingu sína, til
þess að hún gæti borið ávöxt öldum og óbomum, skulu teknar upp
síðustu setningarnar úr fyrstu grein lians um þetta efni: Vátrygg'
ing á þjóðveldistímanum (L árg., 1. h.):
„Af því, sem hér hefur verið skýrt frá, má læra þetta:
Á þjóðveldistímanum vóru íslendingar á undan öllum samtíðai'-
mönnum sínum í því að vátryggja eignir sínar, en nú eru þeir orðnn
á eftir öllurn öðrum þjóðum í því efni.1)
1) Leturbreyting dr. Valtýs.