Eimreiðin - 01.01.1960, Blaðsíða 107

EIMREIÐIN
95
a® óvörum með því að láta löngu
h°r£na sögupersónu sína skjóta upp
^ollinum á ólíklegustu stöðum á ný.
undir niðri gefur allt þetta verk-
>nu í heild gikli. Það lieldur lesandan-
uni betur við eínið, hann má engri
persónu gleyma, né neinum atburði —
J<lfnvel lrinum smæsta — fyrr en í
Sogulok. En tilgangurinn er þó annar
°g meiri, og liann er sá að draga fram
sem flestar lyndiseinkunnir fólks,
^raga fram í dagsljósið sál lieillar
Þjóðar.
Stíll liöfundarins minnir í ýrnsu á
Tolstoj, og fleiri rússneska snillinga.
Hann er þungur og þunglyndislegur,
Samtöl oft langdregin og inn í þau
fiéttað heimsspekilegum og sálfræði-
Hgum rökræðum. Léttleiki og fyndni
eru ekki til. Sagan er drama, gerist
mestu leyti á mestu upplausnar-
°g umrótatímabili í sögu Rússlands,
styrjaldar- og byltingarárunum og eft-
lr heimsstyrjöldina fyrri, enda þótt
sogusviðið nái bæði lengra aftur og
jtam, því segja má að það nái yfir
neda mannsævi.
* þessu drama fléttar höfundurinn
‘Heljandi þræði sína í eina órofa
leud, þannig að sagan verður æ á-
lengra líður, en leiks-
söguhetjanna — koma
mt að óvörum. Þau
sýna tækni lians í byggingu skáld-
Verks.
■■“uman sem
°kin - örlög
esandanum s;
Sivago læknir og liöfundur hans
lafa ekki átt sérstökum vinsældum
að fagna 1 heimalandinu, og þar þykja
Peir kumpánar báðir helzt til borg-
aralega sinnaðir. Og vissulega hefur
Pa:
sternak ekki i öllu verið hrifinn af
'yltingunni, aðferðum hennar og af-
eiðingum liennar eins og sjá má á
PVl_ sem hann lætur söguhetjur sínar
Se8ja í bókinni. Auðfundið er þó að
°uum finnst hið eldra stjórnarfyrir-
komulag, þ. e. keisaratímabilið, úrelt
og rotið. Pasternak segir:
„Byltingarmenn, sem taka lögin í
sínar hendur, eru lnæðilegir, ekki sem
glæpamenn, heldur sem vélar, er ekki
verður ráðið við.“ Og nokkrum línum
aftar: „Bandalag hans við bolsévíka
er komið til af tilviljun. Þeir sætta sig
við hann, svo lengi sem hann gengur
sömu götu og meðan þeir geta notað
hann. Þá stund, sem þeir þarfnast
hans ekki lengur, munu þeir varpa
honum fyrir borð og troða á honum
án allrar miskunnar, eins og þeir
liafa gert við aðra hernaðarsérfræð-
inga."
Um múgskoðun og glötun persónu-
legra skoðana kemst Pasternak m. a.
að orði:
„Það var þá, sem lygin hélt innreið
sína í Rússland. Mesta ógæfan, undir-
rót alls liins illa, sem á eftir fylgdi,
var það, þegar menn glötuðu trúnni
á gildi persónulegra skoðana. Fólk
hugsaði sem svo, að það væri orðið úr-
elt að fylgja sínum eigin siðferðis-
hvötum, að nú riði mest á því að
syngja sama lagið í kór og lifa sam-
kvæmt annarra hugmyndum, sem var
haldið að hverjum einstaklingi með
valdboði. Vígorð og glamuryrði urðu
alls ráðandi, fyrst einvaldsstjórnarinn-
ar, síðan byltingarinnar. Þetta þjóðfé-
lagsböl varð landfarssótt, sem sýkti
allt og hafði áhrif á allt."
Þannig má lengi telja, en hér skal
staðar numið. Þetta eru aðeins glefs-
ur eða sýnishorn af því, hvernig höf-
undinum er innanbrjósts. En slíkar
skoðanir þykja í heimalandi hans of
borgaralegar og ekki samrýmast anda
og stefnu rússneskrar lífsspeki í dag.
Og vafalaust er það út frá þessum for-
sendum að kapp var á það lagt, að
Pasternak veitti Nóbelsverðlaunum
ekki móttöku.