Eimreiðin - 01.01.1960, Blaðsíða 103

EIMREIÐIN
91
Nótt í Blæng liefði eins getað heit-
Svört nótt. Blængur þýðir hrafn.
^agan er um Hrafn Ketilsson og ótta
hans. Ótti hans er liinn svarti hrafns-
'ængur yfir öllu lífi hans. Annars ger-
lst sagan austur í Skaftafellssýslu, og
Blasngur er örnefni þaðan. Ég rek ekki
efni sögunnar. Þó að nafnið sé vel
valið, þegar á heildina er litið og því
samræmi í byggingu sögunnar, örlög-
uni hennar og stíl, virðist fljótt á lit-
!®> sem nóttin eina i göngunum í
Élasng sé ekki það, sem markar sjálf
örlögin, lieldur ótti hans. Faðir Hrafns
Ketilssonar lézt af slagi og bræður
hans tveir tiltölulega ungir. Þetta hvíl-
lr senr ógn yfir lífi hins myndarlega
Unga bónda. — Bygging sögunnar er
hnitmiðuð og virðist liöfundinum
ekki fatast. Persónurnar eru vel
^fegnar og ekki ósamræmi í skapgerð
Þeirra. Þó að ýmsum kunni að þykja
Sagan hörð, þá bregður fyrir mýkt og
kirtu eins og Jón Dan virðist svo rík-
Ur af í öllu sem hann skrifar. Þess
Vegna er sagan alls ekki aðeins mynd-
með svörtu. Mjúkum geislum og
Mýrri birtu bregður fyrir á dimmri
nóttu. _ Þetta er nýjasta saga Jóns
t>an.
Bré1 að austan:
Bréf að austan er eldri saga. — Óli
kinnur var uinkomulaus og var komið
yr'r hjá flagði, sem gapti við drengn-
Utu á hlaðinu og fór um liann ómjúk-
unt höndum. Honum leið illa og ósjálf-
rátt varð flagðið ímynd bölvalds um-
°muleysis og kúgunar: Flagðið, jörð-
!n> moldin, stritið, einstæðingsskapur-
ln,1> — allt rann saman í eitt. Loks
sleit hann sig lausan, en hafði með
se‘r veganestið; flækjuna í sálinni, sem
lann gat ekki leyst fyrr en löngu
^inna. Þessi saga er ekki eins vel
^Sgð og Nótt í Blæng, enda vanda-
s,|niara að sníða henni stakkinn. Hún
gerist fyrir austan, manni finnst að
ylmur Flóans sé í vitum manns — og
hún gerist í Reykjavík í atvinnuleysi
og húsnæðishraki. Þegar sleppt er
hinni örlagaþrungnu og dularfullu
leit að Óla Finni og því, sem sagt er
um bréfin til lians, þá er viðureign
ungu hjónanna við kaupmanninn og
húseigandann eftirminnilegust, — að
líkindum sterkasta lýsingin.sem við eig-
um um öll þau harmkvæli, sem liús-
næðislaust fólk liefur átt við að stríða.
Kaupmannshjónin eru jtó mörkuð of
dökkum litum, því að grimmd jieirra
er einstæð. Ekki má gera persónur að
öllu ómannlegar, en ef til vill hefur
höfundurinn gert þetta af ásettu ráði
til jiess að gera andstæðurnar nógu
skýrar.
Óli Finnur greiddi að lokum úr
flækjunni. Hann var bandingi, en
hann leysti sig sjálfur og varð frjáls.
Hann gat aðeins frelsað sjálfan sig
með því að nálgast moldina aftur.
Það er boðskapur Jóns Dan.
Ég hlýt að játa það, að Jón Dan
stendur nær huga mínum en allir aðr-
ir íslenzkir höfundar úr ungum skóla.
Maður finnur hlýju hans, ábyrgðar-
tilfinningu hans. Hann skrifar ekki
til að sýnast. Hann hefur hlutverki að
gegna. Hver bók hans á brýnt erindi
til samtímans ... Þó að opinberir aðil-
ar gangi framhjá slíkum höfundi má
hann ekki gjalda þess. íslenzkt fólk
er hæstaréttardómari í bókmenntum.
Það á að láta til sín taka. VSV
C. W. Ceram: GRAFIR OG GRÓNAR
RÚSTIR.
Útgefandi: POB, Akureyri.
Þýðandi: Björn O. Björnsson.
íslendingar sækjast mjög eftir bók-
um um fornfræði. Þess vegna eiga
flestar slíkar bækur öruggan markað.