Eimreiðin - 01.01.1960, Blaðsíða 75

Sigurjón Jónsson:
Þúsund ára hátíð Snæbjarnar galta
A fjölmennuin fundi í vetur var
spurður að því, hvenær þús-
und ár séu liðin frá því er Is-
^ndingar fundu Grænland. Vegna
sögunnar af Snæbirni galta, sem
k°m út 1958 var spurningunni
beint að mér. Ég svaraði spurn-
lngunni með örfáum orðum, því
lítill er ég ræðumaður. En nú
langar mig til að svara henni bet-
llr en ég gerði þá.
Fyrst vil ég minna á, að engi er
er ég vísindamaður í fornum fræð-
nm, 0g saga mín af Snæbirni er
ekki vísindalegt rit. Samt hygg ég
enn, að hún sé sennileg í öllum
8’einurn. Kennara lief ég liaft góða
°8 heimildarit get ég nefnt ótal.
En sagan gerir ráð fyrir því, að
þúsundárahátíð Snæbjarnar verði
haldin árið 1980, því að Snæbjörn
8alti Hédmsteinsson og Kjalvarar
hafi fyrstur hvítra manna fundið
F't'ænland um 980. Nú ber fræði-
^önnum ekki saman. Segja marg-
lr Þetta liafi verið 960—965 og bera
!>'rir sig Ara Þorgilsson hinn fróða,
slendingabók og Landnámu. Hef-
llr Ari lengi verið mesta átrúnað-
‘lrgoð allra fræðimanna allt frá
^orra Sturlusyni til vorra daga.
allir það fyrir satt, sem hann
'eiur skrifað. Og vissulega mega
^ilr íslendingar minnast þessa
yrsta rithöfundar íslands með
þakklæti og aðdáun um allan ald-
ur. En þó hefur Ari eigi ætlast til
þess, að sú aðdáun gerði menn
blinda. Þess vegna skrifar hann:
„En hvatki er missagt er í fræð-
um þessum, þá er skylt að hafa það
lieldur, er sannara reynist."
Auðfundið er, að hér talar göf-
ugur fræðimaður. En einnig er í
þessurn orðum Ara eins og örli á
grunsemd lians sjálfs um að ef til
vill geti eitthvað verið farið rangt
með í ritum hans, enda varð liann
að taka gildar sögusagnir margra
annarra. Og jafnvel arfsagnir geta
skolast til á heilli öld eða meira.
Engi rit hefur hann haft við að
styðjast. Hann var brautryðjandi í
norrænum bókmenntaheimi. Þó að
hann hafi haft spurnir af ritum
Tacitusar hins rómverska sagna-
ritara eða Beda prests hins virðu-
lega, þá voru þessir fræðimenn
langt á undan honum í tímanum,
sá fyrrnefndi um 100 e. Kr., en hinn
um 700, og skrifuðu þeir mest um
aðrar þjóðir en Ari, sem uppi var
á 12. öld, og hefur hann lítinn
styrk af þeirra verkum haft eða
engan.
Hér er aðeins bent á þetta til þess
að minna á hve Ari Þorgilsson var
einstæður frumherji, hve aðstaða
hans var ólík eða það, sem fræði-
menn hafa nú við að styðjast. Hann