Eimreiðin - 01.01.1960, Blaðsíða 106

94
EIMREIÐIN
Þennan Þorstein frá þessum Hamri
þætti mér vænt um að hitta, þótt verð-
skuldaða þykist ég eiga að honum níð-
vísu, ef hann kærir sig, enda sé hún
þá bæði „sveitó" og gamaldags.
Hvað er það svo, sem veldur því,
að slíkur skeiðhestur víxlar? Það skyldi
þó ekki vera klaufaskapur vitlauss tíð-
aranda, sem honum og fleirum ætlar
að flengríða norður og niður fyrir
bakkann?
Hin nýju skáld — ef skáld eru —
þrá frumleikann og hyggjast ná hon-
um með hástemmdum kennda lýsing-
um, atburðafáum. Og til þess að
þrengja ekki að því kjörbarni sínu,
er svo sleppt Ijóðböndum að mestu
eða öllu, hunzaður allur lærdómur um
fegurð samræmis í samstöfufjölda og
áherzlum, ýmist alveg eða að nokkru,
en framsetningarbragðið með atburða-
fæð er alls ekki svo frumlegt sem
látið er.
„Nóttum fóru seggir,
negldar voru brynjur
skildir bliku þeirra
við inn skarða mána",
er fornt mál fagurt, stuðlað og brag-
liðum bundið, miði þeir við það
mun þeim betur farnast en með því
að elta óhlýðnina við bæði hefð og
hagleik niður fyrir fúlustu leirskáld
getuleysisins. Sigurður Jónsson
frá Brún.
B. Pasternak: SIVAGO LÆKNIR.
Þýðandi: Skúli Bjarkan.
Útgefandi: Almenna bókafélagið.
Reykjavík, 1959.
Þá er hún komin út í íslenzkri þýð-
ingu hin mjög umrædda bók Nóbels-
verðlaunaskáldsins rússneska B. Past-
ernaks, „Sivago læknir".
Það er að vísu e. t. v. rangt að
kenna Pasternak við Nóbelsverðlaun,
því liann hafnaði þeim, sem kunnugt
er, og eru þeir atburðir enn í svo
fersku minni allra, að óþarft er að
ræða þá nánar. Hitt er staðreynd, að
boðin voru honum Nóbelsverðlaun og
í liugunt almennings verður Paster-
nak í framtíðinni talinn í hópi Nó-
lielsverðlaunahöfunda.
Sivago læknir er stórbrotið skáld-
verk, margþætt og grípur jafnt inn i
sálarlíf einstaklings, dýpstu hörmung-
ar þeirra og bitrasta hugarangur, sem
og það lýsir atburðarás heillar þjóðar
um áratuga skeið. Sögusviðið er vítt,
jafnvel svo fjölslungið og margþætt að
venjulegur lesandi verður að hafa sig
allan við til að fylgjast með ölluni
þeirn aragrúa af persónum, sem höf-
undurinn teflir fram á skákliorði sögu-
sviðs síns.
Listræn viðbrögð höfundarins eru
mikil og ótvíræð. Það lýsir sér ef til
vill allra bezt í hinum stuttu en
snjöllu persónulýsingum og hvermg
hann lætur þessar persónur sínar
seinna meir bregðast við hlutskipti
sínu og örlögum. Sögupersónunum ma
líkja við taflmenn á borði. Sumar
gegna miklu lilutverki og ganga sem
rauður þráður gegnum allt verkið,
aðrar eru sem peð, og höfundurinn
skákar þeim fram aðeins stutta stund,
lætur þær síðan hverfa í gleymskunn-
ar djúp. Á stundum finnst lesandan-
um þessar aukapersónur óþarfar, þ*r
skipti ekki máli, geri lesturinn að-
eins ton'eldari, verkið í heild rugj'
ingslegra. Þetta má að vissu leyti til
sanns vegar færa, maður áttar sig ott
og einatt ekki á hvers vegna höfund-
urinn dregur allt í einu fram persónu
í sambandi við þýðingarlitla atburða-
rás og lætur hana síðan hverfa að
fullu og öllu. í önnur skipti kemur
höfundurinn lesandanum gjörsamlega