Eimreiðin - 01.01.1960, Blaðsíða 71

Björn Th. Björnsson:
Nýr þáttur í ritréttarmálum
íslenzkra höfunda
Einireiðarinnar hefur
;L1'ið' þess á leit við mig, að ég segði
1 nokkrum orðum frá hinni ný-
st°fnuðu rétthafaskrifstofu Rithöf-
Ur>dasambands íslands og reglu-
Keið þeirri sem lienni hefur verið
sett.
Hinn 19. september 1947 gerðist
sHnd aðili að Bernarsáttmálanum
lru 188() til verndar bókmenntum
°S listaverkum. Aðildinni fylgir sú
s ttldbinding að veita erlendum
°tundum sama rétt og innlendum,
iJegar verk þeirra eru prentuð eða
n°tfærð á annan hátt. Sá réttur tak-
'Uarkast því af höfundalögum hvers
a d(larríkis. Hvað ísland snertir
hvorttveggja, að höfundalög
. ‘,r eru orðin nijög úrelt,
stolni til trá 1905, og hitt,
þeim hefur lítið sem ekki verið
^amfylgt af löggæzluvaldinu hvað
lherk snertir. Af því hef'ur leitt, að
ln' 'l landi hefur viðgengizt ein-
le 61 sheijalausasti ritstuldur er-
udra verka sem þekkist í nokkru
].U Inenntuðu landi, að minnsta
;igSti nieðal þeirra sem eiga aðild
(] h^rnarsáttmálanum. Ótalmörg
eri> til þess, að mikilsvirtir er-
sk'1C U hiilundar liafi frétt af ]>ví á
j. °ts.P(ínum að bækur þeirra Itafi
,rii^ út í íslenzkri þýðingu. Það
er því ekki aðeins, að lagalegur
eignarréttur þeirra hafi verið óvirt-
ur, heldur og brugðizt sjálfsögðustu
kurteisisskyldu í samskiptum
manna. Slíkt framferði hefur orðið
íslandi til mikils ámælis meðal er-
lendra höfunda, enda hefur varla
verið haldin nein sú ráðstefna nor-
rænna rithöfunda hin síðari ár, að
ekki hafi verið harðlega á þetta
deilt.
Hér heima liefur þetta og iðulega
valdið óþægindum, svo ekki sé meira
sag.t Það hefur brunnið við oftar
en menn gera sér grein fyrir, að
tveir eða fleiri menn liafi eytt
margra mánaða vinnu við þýðingu
sömu bókar og samtímis, og dýr-
mætri vinnu þannig kastað á glæ.
Enn er það svo, að margur þýðand-
inn og margur útgelandi á það yf-
ir höfði sér, að annar aðili sé með
sömu bók í undirbúningi og verði
fyrri til um útgáfu hennar. En slíkt
eru sjálfskaparvíti, af því einu
sprottin, að ritstuldur hefur verið
hér landlægur ósiður og látinn
óátalinn.
íslenzk höfundalög gera ráð fyr-
ir því, að til séu stéttasamtök höf-
unda, er veita megi almenna aðild
til samninga og réttargæzlu varð-
andi notkunarétt á listaverkum.