Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2007, Page 335
Ryðskemmdir vegna klórs
Komist klóríð að járninu, brotnar járnoxíðhúðin niður og tæring getur hafist. Tæringar-
hættu sem stafar af klór, getur verið erfitt að greina og mótvægisaðgerðir eru flóknar og
kostnaðarsamar í framkvæmd.
Steypa í klórríku umhverfi, m.a. mannvirki við sjó, umferðarmannvirki sem verða fyrir
vegasalti eins og brýr og bílastæðahús ásamt sundlaugum, draga í sig klór, mismikið eftir
umhverfi og steypugæðum. Klórmagnið er mest við yfirborðið en síðan dregur úr því
eftir því sem lengra inn í steypuna er komið.
Klór í steypu er annars vegar bundinn klór og hins vegar uppleystur klór. Hluti af klórnum
í steypunni er bundinn við m.a. aluminiumríkar steindir sem myndast við hvörfun
sements og vatns. Eftir því sem meiri klór er bundinn í steypunni, því minna af upp-
leystum klór verður eftir, en það er aðeins uppleystur klór sem veldur hættu á tæringu.
Þröskuldsgildi
Til þess að tæring geti hafist þarf visst magn af upp-
leystum klór við járnin - sagt er að klórmagnið þurfi
að ná vissu þröskuldsgildi. Tæring vegna klórs er
mjög flókið fyrirbæri og hefur fjöldi þátta áhrif þar
á, þess vegna er þröskuldsgildið ekki einhlítt en
mishátt eftir efnisvali og samsetningu steypu og
ekki síst raka og hitastigi. Við karbonatiseringu í
steypunni losnar bundinn klór og magn uppleysts
klórs hækkar. Að því leyti getur karbonatisering
aukið klórinnihald í steypunni og aukið hættuna á
tæringu. Á mynd 3 er sýnt hvernig ýmsir þættir hafa
áhrif á þröskuldsgildi.
Mæling á klórinnihaldi og klórleiðni
Við mat á klórupptöku og mat á tæringarhættu í
steypu er fyrst og fremst stuðst við mælingar á
annars vegar klórmagni og hins vegar klórleiðni. Klór-
magn og klórleiðni eru ekki einhlítar stærðir og geta
verið misjafnar allt eftir hvaða mæliaðferð er notuð.
Klórmagn
Algeng aðferð við mælingu á klórmagni í harðnaðri
steypu byggist á svokallaðri Volhard-títrun og er
aðferðinni t.d. lýst í Nord Test staðli NT BUILD 208
sem gefin er út sem þjóðarstaðall á Norðurlönd-
unum, m.a. í Danmörku þar sem sambærilegur
staðall nefnist DS 423.8. Klórmagnið sem mælist
með Volhard-titrun er heildarklórmagnið (sýru-
leysanlegt klór), sem er bæði bundið og uppleyst
klór. I rannsóknarstofu VGK-Hönnunar er heildar-
klórmagnið mælt með spennutítrun (potentiometric
titration) sbr. ÍST EN 1744-1.
Hætta á tæringu skapast einungis vegna uppleysts
klórs, en afar flókið er, með mælingum, að aðskilja
50 80 100 Rakastlg, %
Lltilhstta Mikil hæna áttaringu Litil hætta
a tærlngu a txrlngu
Mynd 3. Þröskuldsgildi - Þegar klórmagnið í steypunni nær vissu
þröskuldsgildi er hætta á að tæring hefjist. Þröskuldsgildi er m.a.
háð steypugæðum eins og vatn/sements-hlutfalli og bindiefni
ásamt raka- og hitastigi Bl.
Mynd 4. Upptaka klórs í steypu.
Á meðan klórmagnið við járnin er lágt, er lltil hætta á tæringu (til
vinstri á mynd).
Þegar uppleyst klór við járnin er nægilega hátt og þröskuldgildinu
náð.er hætta á tæringu (til hægri á mynd).
Tækni- o g vísindagreinari333