Skagfirðingabók - 01.01.1975, Side 60

SKAGFIRBINGABÓK
hverfa úr sögunni. Vitnisburðinn verður að skýra eftir tilgangi
hans, og má því ekki marka ónákvæmni í orðum eða orðalagi, sem
ekki skipta máli um tilganginn.
Með þessum hugleiðingum vil ég benda á það, að aldur Helgu
má ekki fortakslaust miða við það, að þau séu þegar tekin saman
um 1523, séra Þorsteinn og hún, og hún sé því varla fædd síðar
en um 1505, en jafnvel þótt hún væri svo snemma fædd, er mjög
líklegt, að hún hafi verið móðir Olafs og raunar fleiri barna, svo
sem síðar segir, og því hin sama, sem vitnisburðirnir fyrrnefndu
geta um. Hún gat hafa verið vistföst á Skagaströnd í 21 ár, hvort
sem hún var fædd um 1505 eða síðar.
Ef séra Þorsteinn á Höskuldsstöðum er sá, sem átti í málaferl-
unum við séra Högna Pétursson, gæti hann hafa lifað lengi eftir
1539, og kemur það þá heim við það, að hann hafi hlotið viður-
nefnið prestlausi, og „séra“ er hann ekki nefndur eftir að hann
lætur af prestskap.
Þorsteinn þessi kann það að vera, sem er annar leikmanna trans-
skriftarvottur á Hólum í Hjaltadal 30. júlí 1542 og sá, sem 18.
maí 1547 er vottur að afhendingu séra Þórðar Olafssonar á Staðar-
hóli í Saurbæ í hendur séra Birni Jónssyni.
Af völdum Jóns biskups Arasonar hefur Þorsteinn sennilega
látið af prestskap, með því að af sjálfsdáðum hefur það varla
verið og vel má ætla, að hann hafi ekki viljugur sleppt góðu
embætti. Það kæmi því ekki á óvart, að Þorsteinn sá Jónsson,
sem kemur snögglega fram á sjónarsviðið eftir lát biskups og í
hópi andstæðinga hans, svo sem greinilegt er, væri séra Þorsteinn
„prestlausi“, sem áður var á Höskuldsstöðum. Hann er hinn eini
maður í leikmannahópi, sem menn þekkja með þessu nafni, sem
líklegur er að vera sá, sem er einn fyrirmanna þeirra, sem eru í
24 manna dómi Kristófers Trondssonar og Axels Juul á Oddeyri
16. júní 1551. Það er án efa sami maður, sem í umboði nefndra
konungsmanna lýsti alla peninga Helgu Sigurðardóttur og aðstoð-
armanna hennar, Jóns Grímssonar og Gottskálks Tómassonar,
fallna undir konung, og var þetta fyrir dómi Orms lögmanns
Sturlusonar við Vallnalaug í Skagafirði 17. júlí 1551. Það er ef-
58