Morgunblaðið - 02.04.1987, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FTMMTUDAGUR 2. APRÍL 1987
VORHRET í ENSKA GARÐINUM
Samkvæmt reglum og fornum fræðum er vo-
rið komið til Bæjaralands, en greinilega hefur
gleymst að láta móður náttúru vita. Þessi
mynd var tekin I gær af Miinchenarbúa, sem
veður krapið í Enska garðinum. Snjólag er á
borðum og bekkjum við kínverska turninn, sem
rétt sést í vinstra homi, og var því ekki hægt
að reiða fram mat og drykk þann vordaginn.
Bandaríkin:
Ofærð og metkuldi í
Miðvesturríkjunum
Chicago. AP.
ALLT að 40 sm jafnfallinn
snjór olli miklu öngþveiti í
borgum í Miðvesturríkjunum á
þriðjudag, en mikil kulda-
bylgja hefur gengið yfir
Bandaríkin allt til Mexíkóflóa.
Stjómvöld segja, að 18 manns
hafi látið lífið af völdum þessa
óvenjulega vorhrets. Þá hefur
orðið tjón á uppskeru og búpen-
ingi.
Allt að 5,5 metra háir skaflar
lokuðu enn sumum hraðbrautum
í Nebraska og Kansas í gær, og
talið er, að þúsundir nautgripa
hafi drepist þar á undanfömum
dögum.
I Kanada hefur ástandið verið
verst í Ontaríó. Þar hefur orðið
að aflýsa skólahaldi vegna ófærð-
ar.
Kuldamet hafa verið slegin í
yfir 20 bandarískum borgum, að
sögn veðurfræðinga. í Birming-
ham í Alabama var allt snæviþak-
ið og í gær voru frostaðvaranir
gefnar út í fjallahéruðum Norð-
ur-Karólínu, Suður-Karólínu,
Georgíu og Kentucky.
Gengi gjaldmiðla
London, AP.
B AND ARÍKJ ADOLL AR hækk-
aði í gær gagnvart flestum helztu
gjaldmiðlum heims nema sterl-
ingspundinu og kanadíska doll-
araum. Verð á gulli lækkaði.
Síðdegis í gær kostaði pundið
1,6035 dollara (1,6025), en annars
var gengi dollarans þannig, að fyr-
ir hann fengust 1,8190 vestur-þýzk
mörk (1,8095), 1,5200 svissneskir
frankar (1,5115), 6,0485 franskir
frankar (6,0195), 2,0525 hollenzk
gyllini (2,0415), 1.295,75 ítalskar
lírur (1.287,50), 1,3085 kanadískir
dollarar (1,3099) og 146,70 jen
(146,60).
Gullverð lækkaði og kostaði hver
únsa 419,20 dollara (420,50).
1. apríl hugleiðing TheEconomist
Kominn tími til að
breyta tímanum
NÚ hefur nógu lengi verið farið eftir hinum forau Babylóniu-
mönnum. Fyrir þær sakir einar að þeir voru heiUaðir af tölunum
tólf og sextíu hefur maðurinn setið uppi með tólf klukkustundir
á klukkum sínum, sextíu mínútna klukkustund og sextíu sek-
úndna mínútu. Brátt verður aðferð Babýlóníumanna við að skipta
upp deginum bæði óhagkvæm og kostnaðarsöm. Tugakerfið, sem
haldið hefur innreið sína í gjaldmiðlum jafnt sem þyngdar- og
lengdarmæUngum, hæfir nútímaheimi betur. Hvernig væri að
skipta sólarhringnum í tíu klukkustundir, klukkustund í hundrað
mínútur og mínútu í hundrað sekúndur? Baraaböra okkar yrðu
þakklát.
24 klukkustunda dag-
ur dugar ekki
En það þarf pólitískt hugrekki
til að hrinda breytingunni í fram-
kvæmd. Árið 1751 þegar Eng-
lendingar tóku loksins upp
dagatalið, sem Gregoríus páfi
XIII innleiddi í stað dagatals Jú-
líusar Sesar, brutust óeirðir út
meðal lýðsins. Þetta latti Japana
og þeir sigldu ekki kjölfarið fyrr
en árið 1873 og Grikkir biðu til
ársins 1923. Reynt hefur verið
að taka upp tugakerfí í mælingu
tíma áður, en sú tilraun var
klaufaleg og vafasamar ástæður
lágu að baki. Árið 1792 breytti
þjóðþing frönsku byltingarinnar
dagatalinu og innleiddi tíu daga
viku og tíu klukkustunda sólar-
hring með eitt þúsund mínútum
og hundrað þúsund sekúndum.
Helsti tilgangur þessa var að
skaprauna kirkjunni, því að erfítt
yrði að henda reiður á helgum
dögum í hinu nýja dagatali. Al-
menningur var öldungis áhuga-
laus.
Frakkar færðust of mikið f fang
og það of snemma. Nú fyrst, um
fjögur hundruð árum eftir að
Símon Stefm, gleymdur belgískur
kaupsýslumaður, fann upp tuga-
kerfið, er að kalla má efnahagsleg
nauðsyn að tími verði talinn sam-
kvæmt tugakerfi. Verðbréfa- og
peningamarkaðir eru að rafvæð-
ast og upplýsingar fljúga um
heiminn þveran og endilangan
með þeim afleiðingum að hver
bókhaldsfærsla mun að lokum
aðeins gilda brot úr degi. Það
verður hræðilega flókið að reikna
út vexti á innlagt fé fyrir hluta
úr degi samkvæmt því kerfi, sem
viðgengst á vorum dögum, þ.e.a.
s. tólf klukkustundir sinnum
sextíu mínútur sinnum sextíu sek-
úndur. Fyrst tími er peningar og
peningar eru taldir í tugum, kæmi
ekki að sök ef tugakerfi yrði tek-
ið upp í mælingu tíma. Útreikn-
ingar vísindamanna, sem sýknt
og heilagt þurfa að gera ráð fyrir
tíma, en eru oft og tíðum lélegir
í hugarreikningi, yrðu einnig sýnu
auðveldari ef þeir gætu notað
tugakerfi í stað þess að margfalda
og deila.
Langferðir yrðu einfaldari með
notkun tugakerfis. Fyrir utan
flugmenn eru fáir á heimavelli í
tuttugu og fjögurra klukkustunda
sólarhringnum. Tíu nýjar klukku-
stundir, sem hver næmi 2,4
gömlum, hefðu sömu kosti og
tuttugu og fjögurra klukkstunda
kerfið. Aftur á móti þyrftu far-
þegar ekki að stunda heilaleikfími
með tvær klukkur, annars vegar
tuttugu og fjórar klukkustundir
flugfélaganna og hins vegar þessa
með tólf klukkustundum, sem
þeir hugsa eftir. Tugakerfíð
myndi fækka þeim vandamálum,
sem fylgja því að ferðast langar
vegalengdir og þurfa að aðlaga
sig að breyttum tíma, því tíma-
beltum myndi fækka. Heiminum
er skipt upp í þijú hundruð og
sextíu gráður. Þeim er skipt í
tuttugu og fjóra hluta og er þá
hvert tímabelti aðeins fímmtán
gráður. Samkvæmt þessu eru
fjögur tímabelti í Bandaríkjum
Norður-Ameríku (án þess að telja
Alaska með) og í Sovétríkjunum
eru ellefu tímabelti, sem er fárán-
legt. Ef tíu klukkustundir yrðu í
sólarhring væri hvert tímabelti
36 gráður og aðeins tvö belti í
Bandaríkjunum og fímm í Sov-
étríkjunum.
Ef vinnudeginum yrði skipt nið-
ur á nýjan leik og framleiðni héldi
áfram að aukast í iðnríkjum vorra
daga myndi það auðvelda verka-
fólki að knýja fram aukinn
frítíma. Það væri nokkrum auðug-
um ríkjum í hag að ýta undir
styttri vinnudag í framtíðinni.
Lengri klukkustund væri tilvalin
til að þyrla ryki í augu hinna
vinnusjúku, sem andvígir eru
breytingunni. Það hljómar hræði-
lega að hefja vinnu klukkan fjögur
(nýi tíminn) og virðist áliðið að
fara heim klukkan sjö. Þriggja
stundarfjórðunga matartími er
nánast sjálfsafneitun. í raun væri
slíkur vinnudagur, frá Qögur til
sjö, tuttugu og þremur prósentum
styttri en gamli níu til fímm vinnu-
dagurinn með klukkustundar
matartíma.
Tilvalið væri að gera þessa
breytingu 1. apríl, sem er mánuð-
urinn með hundraðasta degi
ársins.
Þýtt úr The Economist
Brugðið á leik 1. apríl:
Thatcher o g Gorbachev kyssast í Gorkí-garði
- sagði í frétt The Daily Mirror
London, Reuter, AP.
BLAÐAMENN og Ijósmyndarar breska dagblaðsins The Daily
Telegraph stóðu þau Mikhail Gorbachev og Margaret Thatcher
þar sem þau kysstust innilega á bekk í Gorkí-garði í Moskvu.
Dagblaðið The Independant sagði grískan smábónda hafa fundið
handlegginn sem vantar á styttuna frægu Venus frá Míló á áður
óþekktri eyju sem nefndist Melos. Fjölmiðlar og fyrirtæki i Evr-
ópu brugðu á leik eingöngu í þvi skyni að láta almenning hlaupa
aprfl.
Mörgum BMW-eigandanum
hefur vafalaust brugðið í brún
þegar fyrirtækið tilkynnti að í ljós
hefði komið að nokkrir bílar sem
bæru merki fyrirtækisins væru í
raun eftirlíkingar. Var eigendum
bifreiðanna bent á að hvolfa
bílstjórasætinu, leggjast ofan á
það og spyma fótum í framrúð-
una. Þannig mætti sjá hvort
teppið á gólfí bflsins hallaði meira
til hægri heldur en vinstri.
í Frakklandi var frá því skýrt
að Charles Pasqua innanríkisráð-
herra hygðist fylgja eftir herferð
sinni gegn klámi með því að banna
kvenfólki að spóka sig án bijósta-
haldara á frönskum baðströndum.
Ennfremur var sagt Albin Chalan-
don, dómsmálaráðherra, hefði
ákveðið að láta endurreisa Bastill-
una, sem byltingarmenn réðust
gegn árið 1789.
Breska tímaritið The Econom-
ist hvatti til þess að tugakerfíð
yrði tekið upp í tímamælingum
þannig að 10 klukkustundir yrðu
í sólarhring, 100 mínútur í
klukkustundinni og 100 sekúndur
í mínútunni. Sagði blaðið að áhrifa
hinna fomu Babýlóníumanna,
sem komu núverandi skipan á
tímamælingar, hefði gætt nógu
lengi. Breska dagblaðið Guardian
kvaðst hafa fengið elstu ljósmynd
í heimi í hendur. Hefði japanskur
vísindamaður tekið hana árið
1782, 50 ámm áður en Evrópubú-
ar hófu tilraunir með ljósmyndun.
The Daily Mail sagði að stór-
hættulegir gullfískar hefðu að
undanfömu verið seldir fjölskyld-
um víða um landið. Sagði í frétt
blaðsins að um væri að ræða teg-
und sem hefði orðið til við blöndun
gullfísks og piranafisks. Voru
gullfískaeigendur hvattir til að
ganga úr skugga um hvort fískur-
inn þeirra væri í raun stórhættu-
legur með því að halda brauðhleif
yfír fískabúrinu. Ef fískurinn tæki
undir sig stökk og hremmdi hleif-
inn væri ekki um meinlausan og
eðlilegan gullfísk að ræða og því
ráðlegast að fara varlega.