Morgunblaðið - 11.04.1987, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. APRIL 1987
Júnínótt og einn dagur
Hugleiðing um stjórn umhverfismála
eftirSigrúnu
Helgadóttur
„Ör, ör, öræfaferð ...“
Júnínótt. Sól í norðri. Gullin ský
á blárauðum himni. Gæsir í odda-
flugi. Glampandi hvítir jöklar.
Kolsvartur sandur. Ekkert heyrist
nema þungur niður árinnar.
„Þessi Qandans á,“ hugsaði mað-
urinn. Hann stóð uppi við gráan
stein í grænskræpóttum búningi,
reykti og horfði á brúnan flutninga-
bílinn, þar sem hann lá á hvolfl úti
í ánni. Hann henti sígarettunni
gremjulega frá sér, hvemig átti
hann að vita að molbúar þessa lands
brúuðu ekki einu sinni ámar. Hann
var á leið frá Keflavíkurflugvelli
að Gunnólfsvíkurijalli. Honum hafði
verið sagt að láta lítið á sér bera,
það væru víst ekki allir landsmenn
jafn ánægðir með veru hersins í
landinu og þess vegna hafði honum
fundist upplagt að fara yfir hálend-
ið að hluta, Kjölur hét víst vegurinn.
Og þama lá svo bíllinn, með öllu
því sem í honum var. Árbakkinn
hafði brostið, hann gat víst þakkað
fyrir að hafa komist út ómeiddur,
hugsaði hann, um leið og hann
veitti athygli svartri brákinni sem
flaut frá bílnum niður eftir móleitri
ánni. Hann hrökk upp úr hugrenn-
ingum sínum við mannamál. Bíli
fullur af fólki hafði komið að sunn-
an. Menn þustu niður á árbakkann,
veltu vöngum og bísnuðust. Hann
hafði farið á vitlausum stað út í
ána, aldrei hægt að reikna þær út
þessar ár, hann hefði átt að vaða
ána fyrst. En nú væri ekkert hægt
að gera nema að reyna að fá hjálp.
Fólkið bauð honum far í skálann á
Hveravöllum, þangað var það sjálft
að fara. Þar væri hægt að komast
í síma og óska eftir hjálp frá byggð.
Þetta tók ekkert mjög langan
tíma. Fyrir hádegi var kominn
flokkur Islendinga á alls kyns jepp-
um með bílinn í togi heim að
skálanum. Þeir höfðu á orði við
landvörðinn að heldur væri nú sóða-
legt um að litast við slysstaðinn,
úr herbílnum læki ókennileg drulla
og væri reyndar komin langt niður
eftir ánni. Landvörðurinn greip bláu
möppuna sína úr hillunni, jú mikið
rétt, þama var það í fyrstu grein
náttúruvemdarlaganna: „Tilgangur
þessara laga er að stuðla að sam-
skiptum manns og náttúru, þannig
að ekki spillist að óþörfu líf eða
land, né mengist sjór, vatn eða
andrúmsloft." Hann hringdi til
Náttúruvemdarráðs í Reykjavík.
Það hefði oltið herflutningabíll í
Svartá, það læki víst einhver dmlla
úr honum í ána.
Það er ekki einleikið
Framkvæmdastjóri Náttúm-
vemdarráðs sagðist skyldu koma
málinu áleiðis: Þetta væri nú reynd-
ar ekki mál ráðsins, heldur Holl-
ustuvemdar ríkisins. Hann hafði
ekki fyrr lagt símann frá sér en
hringt var frá Geysi. Ferðamenn
sem vom að koma frá Gullfossi
kvörtuðu undan því að svört dmlla
flyti á Hvítá og mengaði árbakkana
við fossinn. Þar með var þetta einn-
ig orðið mál Náttúmvemdarráðs,
því Gullfoss er jú friðlýst eign ráðs-
ins. Hann flýtti sér að hringja í
mengunarvamadeild Hollustu-
verndar. Deildarstjórinn þar var
sammála framkvæmdastjóranum
að hér þyrfti skjótra viðbragða við.
Þrátt fyrir að mörg brýn verkefni
biðu beggja ákváðu þeir að hittast
strax eftir hádegið og koma á sam-
vinnu þessara tveggja stofnana um
málið. Í hádegisfréttum útvarpsins
var sagt frá slysinu og menguninni
í ánni. Lýsingar vom fjálglegar af
svörtum árbökkunum og haugum
af dauðum fískum, laxi og silungi,
sem bændur austur þar hefðu sópað
saman af bökkum árinnar. Höfðu
þeir á orði að ekki væri einleikið
hvílíkt eitur þetta væri sem úr
herbílnum rynni og einhver spurði
hvort þetta gæti hugsanlega verið
eitthvað geislavirkt? Fréttamenn-
imir hringdu suður á völl. Hvað
hafði verið í bílnum? En þeir fengu
óljós svör. Það væri venja hjá NATO
að láta ekkert uppi um það, hvað
væri verið að flytja á milli her-
stöðva.
Þegar deildarstjórinn frá megun-
arvamadeildinni kom á skrifstofu
Náttúmvemdarráðs komu þeir sér
saman um það, hann og fram-
kvæmdastjóri Náttúruvemdarráðs,
að líklega væri best að hafa sam-
band við Geislavamir ríkisins, ef
vera kynni að mengunin væri
geislavirk. Forstöðumaður geisla-
vama lét ekki bíða lengi eftir sér.
Þeir breiddu úr korti fyrir framan
sig. Miðað við hraða mengunarinnar
niður ána, þá verður hún komin út
að sjó í kvöld, áleit framkvæmda-
stjórinn. Deildarstjórinn benti þá
á, að þá hefði mengunin teygt sig
út fyrir hans starfssvið, samkvæmt
íslenskum lögum væri mengun í sjó
málefni Siglingamálstofnunar.
Framkvæmdastjórinn bað ritarann
sinn þegar að hringja í siglinga-
málastjóra, sem aftur ákvað að
koma strax og kynna sér málið.
Þeir sátu nú þama fjórir, hver frá
sinni stofnun hins íslenska stjóm-
kerfís, sem allar höfðu mengunar-
mál að einhveiju leyti á sinni könnu.
Nú væri loksins hægt að fara að
gera eitthvað.
Það var drepið létt á dyr. Ritar-
inn bað framkvæmdastjórann að
koma í símann. Ég er upptekinn,
sagði hann. Það er sjálfur utanríkis-
ráðherrann, sagði hún. Fram-
kvæmdastjórinn tók símann.
Utanríkisráðherrann var ákveðinn.
Þeir ættu að hætta að vasast í þess-
ari mengun. Vissu þeir ekki að allt
sem snerti herinn, mengun er frá
honum kæmi sem annað, heyrði
undir embætti utanríkisráðherra,
en ekki menntamála-, heilbrigðis-
og samgönguráðherra, sem væm
ráðherrar þeirra stofnana sem fund-
Sigrún Helgadóttir
„Framtíð mannkyns
veltur á því hvort menn
fá tamið sér umhverfis-
vernd, það að ganga um
hverja auðlind jarðar
með virðingu og nær-
gætni, taka aðeins
vextina en láta höfuð-
stólinn ósnertan.“
armenn störfuðu hjá. Fundurinn
leystist upp.
í kvöldfréttum hljóðvarps og
sjónvarps vom sýndar mjmdir frá
bökkum Hvítár og Ölfusár og frá
Ölfusárósum. Ókennileg dmlla í
flekkjum, dauðir flskar, veikir selir
og fúglar svo illa komnir vegna
Við komu Mikhails S. Gorbachevs á leiötogafund risaveldanna í Reykjavík
10.-12. október 1986.
Með Carrington lávarði í Vestmannaeyjum í mars 1986.
Frá blaðamannafundi utanríkisráðherra Norðurlanda eftir vorfund þeirra sem haldinn var í Reykjavík 27. mars 1987.
Myndin var tekin vð opnun nýrrar skrifstofu við sendiráð Islands í Brussel 10. Matthías Á Mathiesen var heiðursforseti Atlandshafsráðsins á vorfundi
desember 1986. utanríkisráöherra NATO í Halifax 29. maí 1986.
Við minnum á verkefni sem Matthías Á. Mathiesen
hefur beitt sér fyrir í viðskiptaráðuneytinu: • Frjáls-
ari gjaldeyrisviðskipti • Verðlagshöft afnumin •
Aukið frelsi í útflutningsmálum • Álag á ferða-
mannagjaldeyri afnumið • Ný löggjöf um banka
og sparisjóði.
Við sjálfstæðismenn náum árangri.
Matthías hefur einnig verið athafnasamur í utanríkis-
ráðuneytinu: • Aukinn stuðningur við útflytjendur
• Víðtækara og nánara samstarf við Evrópubanda-
lagið • Meira frumkvæði íslendinga í öryggis- og
varnarmálum • Deilur um varnarliðsflutningana
leystar (Rainbow-málið).
Við látum verkin tala.