Morgunblaðið - 12.07.1988, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚLÍ 1988
Lerki og birki geta spilað fallega saman í haustlitunum. Ljósm.: S. Biondal
Skógrækt og ferðamál
Kæliskápar fyrir minni
heimili frá
Blomberq
Meira en 20 gerðir
Verð við allra hæfi
Einar Farestveit&Co.hf.
■OMOAKTUN SS. WMAMi |*1| IMM OO UIMO - NMO llUITAM
Leið 4 stoppar við dymar
ÁTAK í LANDGRÆÐSLU
LAUGAVEG1120,105 REYKJAVfK
SÍMI: (91)29711
Hlauparelknlngur 251200
Búna&arbankinn Hellu
eftir Philip
Vogler
Einn og einn landsmann hef ég
heyrt halda því fram að Islendingar
megi ekki fara út í skógrækt, því
að hún geri landið minna aðlaðandi
fyrir erlenda ferðamenn. Nú vill svo
til að ég á sjálfur hlut að þessu
máli frá ýmsum hliðum: ég er nefni-
lega virkur félagi eða stjórnarmað-
ur í félögum bæði um skógrækt og
ferðamál og það sem meira er, ég
hef bæði verið erlendur ferðamaður
og er nú orðinn Islendingur. Þar
að auki vinn ég í ferðaþjónustunni
sem leiðsögumaður. Því vil ég gera
betur grein fyrir hvemig þessi mál
horfa við frá öllum þessum sjónar-
miðum.
Fyrst er það að segja um það fé
sem íslendingar græða á ferða-
mönnum að það kemur oftast frá
landanum sjálfum. Þetta er auðvit-
að misjafnt eftir þjónustugrein og
árstíma, en við höfum t.d. hér í
Ferðamálafélagi Fljótsdalshéraðs
og nágrennis, sem ég tilheyri, haft
það fyrir satt að íslendingar gefi
okkur miklu meira í aðra hönd en
útlendingar. (Kjaminn í ferðamála-
félögum eru þjónustuaðilar eins og
bílaleigur, gistihús, ferðaskrifstof-
ur, sveitarfélög o.s.frv.) íslendingar
koma með börnin sín, skemmta sér
á skemmtistöðum, fara á íþrótta-
mót, eyða dagpeningum sínum,
dvelja í heila viku í sumarbústað,
fara í sunnudagsbíltúra, sjást bæði
sumar og vetur og svo fram eftir
götum.
Um íslendinga er það að segja
að sumir hafa flust á Héraðið m.a.
vegna skóganna hér. Þeir eru auð-
vitað yfirleitt ekki sjálfír á móti
meiri skógi, enda rómuðu forfeður
þeirra landið fyrir að smjör drypi
af hveíju strái, þ.e.a.s. áður en
skógurinn sem þá þakti um Ijórð-
ung landsins hvarf að mestu leyti.
Þeir skilja flestir að fólkið skuldar
landinu þennan gróður aftur. Auk
þess hafa þeir oft fengið nóg af því
að tjalda í roki á berangri og una
sér vel í skjóli tíjáa í Atlavík,
Skaftafelli, Ásbyrgi eða á Þingvöll-
um. Þeir hafa einmitt sett alla þijá
þjóðgarða sína þar sem er góður
skógur. Skógur er kærkomin til-
breyting fyrir landann miðað við
móana annars staðar.
En snúum okkur að erlendum
ferðamönnum. Auðvitað á ferða-
þjónustan einnig að afla okkur
gjaldeyris, eins og hún gerir nú
þegar, en ekki bara veita okkur
sjálfum afþreyingu! Nú segi ég fyr-
ir mitt leyti sem fyrrverandi útlend-
ingur að þegar ég fór fyrst um
íslenskar sveitir fyrir 13 árum, í
langferðabíl frá Reykjavík til Akur-
eyrar, voru mér strax famir að leið-
ast móamir við Hrútafjörð, þegar
ég var varla kominn hálfa leið.
Samt var veðrið nokkuð bjart. Að
vísu var þetta áætlunarbíll og eng-
inn leiðsögumaður til að gera lands-
lagið lifandi jarðfræðilega, sögu-
lega o.s.frv., en þetta var samt
ekki stór hluti af hringveginum sem
ég hafði að baki. Nu vinn ég sem
leiðsögumaður og ef það sést ekki
til fjalla í marga daga á hringferð
þá má ég bóka það að fólk kvartar
um að landslagið sé einhæft — bara
móar, tún og stundum girðingar og
hús á löngum köflum.
Nú er ég hræddur um að þeir
sem halda því fram að skógrækt
skaði ferðamennsku hafi ekki kynnt
sér áform um hana, því jafnvel allra
bjartsýnustu áætlanir gera ekki ráð
fyrir að rækta nytjaskóg nema á
litlum blettum landsins. Og jafnvel
þó að bændum yrði einhvem tímann
kleift í draumaframtíð að skiptast
á með afgirtum beitihólfum á ára-
tugafresti og þannig leyfa skógi að
koma aftur upp (og um leið betra
beitarlandi, eins og tilraunir sýna)
á flestum láglendissvæðum þá yrði
sá skógur oftast bara þetta íslenska
kjarr, sem skaðar alls ekki útsýni
og sem útlendingum þykir varla
hæfa að kalla skóg. Útlendingar
taka oft ekki einu sinni eftir því
og ef leiðsögumaður fer allt í einu
að tala um skóginn halda þeir að
þeir séu að horfa í vitlausa átt.
Jafnvel þessi dvergtré eða kjarr
myndi þó aldrei þekja landið. Fyrir
utan að 20% þess eru þakin nýlegu
hrauni eða jökli þá er íslenska veð-
urfarið þannig, að strax skamma
leið upp fjallshlíðina hverfur allur
trjágróður og em aðeins eftir lág-
vaxnar plöntur og síðan bara gijó-
tið. Það er alveg gulltryggt að fjall-
konan verður fjölskrúðug til fram-
búðar, þ.e.a.s. ef við bemm gæfu
til að rækta skóg. Fjölbreytnin var
einmitt orðin hverfandi lítil t.d. á
síðustu öld, þegar uppblástur og
skógleysi vom hvað mest. Haldi þau
áfram, þá yrði fjölbreytninni fyrst
virkilega komið fyrir kattamef —
þá yrði allt landið ein öræfi, má
segja.
Einu vildi ég ennþá miðla af
reynslu minni sem leiðsögumaður,
og það er að mörgum erlendum
ferðamönnum jjykir afar sorglegt
að sjá hvernig Islendingar hafa far-
ið með svo fallegt og gjöfult land.
Plastmslið stingur þá í augun hvar
sem er og allsstaðar, þeir hneyksl-
ast af að sjá bíla ganga lengi á
bílastæðum og pústa út í andrúms-
loftið og svo þykir þeim flestum
uppblásturinn og hjólför á víða-
vangi hörmung, eins og okkur sjálf-
um. Þar til viðbótar em þeir oftast
vel menntaðir og koma frá löndum
sem leggja talsverðar fjárhæðir í
að bjarga jarðvegi og endurrækta
skóg, og þeir skilja ekki, eins og
ástandið er augljóslega slæmt hér,
að við skulum ekki hafa lagt meiri
metnað í landgræðslu síðan á ámn-
um eftir 1974.
Sem leiðsögumaður get ég ekki
heldur útskýrt hvers vegna við eig-
um ekki meira aflögu í svo brýnt
verk, því farþegar sem koma frá
Keflavík um Reykjavík hafa þegar
séð steinsteypuhallimar þar, og töl-
ur um myndbandstækja- og tölvu-
eign okkar em óyggjandi. Á vel-
megun okkar sést að við neitum
okkur ekki um neinar vömr sem
aðrar þjóðir hafa stórspillt um-
hverfi sínu til að framleiða, en við
á útkjálkanum höfum aðeins keypt
þær og notið góðs af. Staðan í þessu
máli við hátalarann frammi í rút-
unni er því veik, dirfist leiðsögu-
maðurinn að veija þjóðina gagnvart
ásökunum farþega. Það er eins
gott að farþegamir lesi ekki íslensk
dagblöð, þar sem landsmenn harma
útrýmingu skóga í hitabeltislönd-
um. Það er því einu sinni svó að
jafnvel okkar skógar skapa mun
meira súrefni en einfaldir móar, og
ég veit ekki um neina aðra þjóð sem
hefur gengið eins nálægt sínum
skógarsjóði eins og við. Enda er
varla hægt að ganga nær honum
heldur en við höfum gert síðustu
1100 ár — hann er næstum alveg
horfinn.
En slík vandamál gleymast líka
fljótt — kannski sést allt í einu fugl
við veginn, sem farþegar hafa ekki
í heimalandi sínu. Og í því sam-
bandi minni ég nú á að stækkur
íslenskra skóga myndi ekki aðeins
verja jarðveg og bæta loftslag á
viðkomandi svæðum heldur einnig
skapa heim fyrir enn fleiri fuglateg-
undir. Strax með uppvexti Hall-
ormsstaðarskógar sjást fuglar sem
annars áttu ekki heima hérlendis.
Það eru ekki aðeins þeir fuglar sem
lifa yfirleitt í eða af trjám sem þurfa
skóg; á hörðum vetrum sést glöggt
að jafnvel harðgerðustu íslenskir
fuglar eins og rjúpan geta ekki án
skógar eða kjarrs verið þegar snjóa-
lög þéttast. Það er heldur ekki neinn
smáhópur erlendra ferðamanna
sem kemur hingað að miklu eða
mestu leyti vegna fuglaskoðunar
og þeim er mjög kærkomið að teg-
undir fjölgi sér eða bætist við. Að
sjá marga og margskonar fugla
gerir farþegana yfirleitt mjög
ánægða með ferðina, þeir þakka í
lokin með látum og senda jafnvel
leiðsögumanninum bréf eftir heim-
komu — og margir fara jafnvel aft-
ur þessa dýru leið til íslands. Þann-
ig streyma auðvitað peningar í þjóð-
arbúið. Ef við bærum nú aðeins
gæfu til að nota hluta af peningun-
um til uppgræðslu, uppbyggingar
og viðhalds á helstu ferðamanna-
stöðum. Hingað til höfum við mjólk-
að þá og úttroðið til stundargróða
en höfum oftast ekki gefið neitt
aftur.
Nú, fyrst ég er að tala um pen-
inga, þá vil ég hefja upp sýn af
framtíðarmöguleika skógarins til
að afla þeirra, fyrir utan þá peninga
sem koma með timbursölu. Til þess
vil ég benda á sumarbústaðamark-
aðinn. Gagnvart honum er ljóst af
fyrirmyndum um land allt að flestir
eigendur og útleigjendur sumarbú-
staða vilja skóg í kring og rækta
hann upp ef þarf. Þau svæði sem
vel eru fallin til skógræktar eru í
góðri aðstöðu til að græða á þess-
ari löngun fólks eftir skjóli og blíðu.
Blómlegur trjágróður myndi skapa
slíka hlýju á stórum svæðum þar
sem engum dettur einu sinni í hug
að staldra við í dag. Og vist er að
það væri hægt að bjóða upp á nógu
margar og fjölbreytilegar leiðir til
skoðunar þar í kring. Ekki bara í
skógi, heldur einnig fyrir ofan skóg-
armörk. Island er einmitt þannig
að það er hvergi langt til fjalla.
ísland er prýðisland, það er og get-
ur orðið enn meiri ferðamanna-
paradís.__________________________
Höfundur er búsetturá Egilsstöð-
um.
Gabriel
HÖGGDEYFAR
STERKIR, ORUGGIR
ÓDÝRIR!

G ”
SKEIFUNNI 5A, SIMI: 91-8 47 88
#000?
...ímyndaðu þér mjúkt,
oíboðslega gott kex.
...ímyndaðu þér bragðmikið
appelsínuhlaup og ekta
hnausþykka súkkulaðihúð.
...ímyndaðu þér PIMS frá
LU, ólýsanlega gott kex.
Ummm... að ímynda sér.
E4
EGGERT
KRISTJÁNSSON H/F
SÍMI 6-85-300