Morgunblaðið - 12.07.1988, Blaðsíða 48

48 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚLÍ 1988
RAÐSTEFNA UM JARÐGONG A AUSTURLANDI
„Byrjum að bora“
var yfirskriftin
Seyðisfirði.
RÁÐSTEFNA um jarðgangagerð var haldin á Seyðisfirði fyrir nokkru
undir yfirskriftinni „Byrjum að bora“. Menn töldu að nú síðustu árin
hefði átt sér stað mesta byggðaröskun íslandssögunnar. Til þess að
samgöngur haldist greiðari milli byggðarlaga á Austurlandi telja
menn það skilyrði að bora göng í gegnum fjöllin. Synt var fram á
að arðsemi slíkra framkvæmda er ekki minni en ýmissa fram-
kvæmda á þéttbýlissvæðinu á suðvesturhorni landsins. Jarðgöng í
Ólafsjarðarmúla kosta ekki meira en áætlanir um menningarhús á
Oskjuhlíðinni og löngu göngin á Vestfjörðum kosta álíka og ráðhús
við Tjörnina sögðu menn. Út frá þessum og ýmsum öðrum forsendum
fannst mönnum ekki eftir neinu að bíða með að byija að bora. Það
var Seyðisfjarðarbær og stjórn Sambands sveitarfélaga á Austurl-
andi sem stóðu sameiginlega að þessari ráðstefnu og sóttu hana 70
manns víðsvegar af Austurlandi.
Bjöm Hafþór Guðmundsson,
formaður Sambands sveitarfélaga á
Austurlandi, setti ráðstefnuna og
sagði meðal annars í setningarræðu
sinni: „Afskipti SSA af þessum þætti
samgöngumála eru engan vegin ný
af nálinni. Á aðalfundum þess hefur
oft verið Qallað um þau og samband-
ið tók einnig þátt í kynnisferð um
jarðgöng að frumkvæði Fjórðungs-
sambands Vestfjarðar til Færeyja
haustið 1986. í framhaldi af henni
varð veruleg umíjöllun um gerð jarð-
ganga og telja margir að þá hafi
orðið viss stefnubreyting á þessu
stærsta hagsmunamáli margra
byggðarlaga og margir ráðamenn
hafa sannfærst um að hér sé ekki
um að ræða draumóra eina, heldur
vel framkvæmanleg áform og hent-
uga lausn. Það er þó fyllilega tíma-
bært að flytja þá umræðu, sem síðan
hefur farið fram, inn á vettvang
þennan og reyna að þrýsta frekar á
um framgang þessa máls málanna.
Umræða um jarðgöng á íslandi á
sér nokkuð langa sögu, en mörgum
þykir þó að hörmulega lítið hafí
miðað í þá aft að treysta samgöngur
með tryggum göngum við þá staði
sem verst eru settir. Þykir hinum
sömu þó sýnu verst að engin hald-
bær áform eða áætlanir hafí verið
uppi um langtímaáætlun í þessum
efnum og að samgönguyfirvöld vilji
kenna miklum kostnaði og litlu fyrir-
sjáanlegu framkvæmdafjármagni.
Hinsvegar má benda á að margir
þeirra staða hérlendis, sem mesta
þörf hafa fyrir jarðgöng, leggja langt
umfram meðaltal til þjóðarbúsins.
Nægir þar að benda á Seyðisfjörð
og Neskaupstað. Og ég fullyrði að
í raun eru verslunarmiðstöðin
Kringlan og Flugstöðin í Keflavík
ekkert annað en'ákveðin útfærsla á
jarðgöngum. Bæði mannvirkin eru
beint eða óbeint byggð fyrir al-
mannafé og þá virtist vera nóg af
því “, sagði Bjöm Hafþór.
Framsögumenn á þessari ráð-
stefnu voru þeir Jónas Hallgrímsson
forseti bæjarstjómar og fram-
kvæmdastjóri á Seyðisfírði, Bjami
Einarsson, aðstoðarforstjóri
Byggðastofnunar, Helgi Hallgríms-
son, forstjóri tæknideildar Vega-
gerðar ríkisins, og Björn Jóhann
Bjömsson, verk- og jarðfræðingur,
Hafnarfírði. Eftir framsöguerindi
voru almennar umræður og fram-
sögumenn svömðu fyrirspumum. í
umræðum tóku þátt Ólaftir Steinar
Valdimarsson, ráðuneytisstjóri, Jó-
hann T. Bjamason, framkvæmda-
stjóri Fjórðungssambands Vest-
fjarða, Hjórleifur Guttormsson, al-
þingismaður, Jón Kristjánsson, al-
þingismaður, Ásgeir Magnússon,
bæjarstjóri, Neskaupstað, Guðni
Nikulásson, framkvæmdastjóri
Vegagerðarinnar á Egilsstöðum,
Þorvaldur Jóhannsson, bæjarstjóri
Seyðisfirði, Egill Jónsson, alþingis-
maður, Sveinn Guðmundsson, sveit-
arstjóri, Vopnafirði, Kristinn Péturs-
Hluti ráðstefnugesta.
son, alþingismaður og framkvæmda-
stjóri, Bakkafírði, Jón Guðmunds-
son, framkvæmdastjóri, Reyðarfirði,
Bragi Guðmundsson, bóndi, Set-
bergi, Theódór Blöndal, fram-
kvæmdastjóri, Seyðisfírði, Ambjörg
Sveinsdóttir, bæjarfulltrúi og skrif-
stofumaður, Seyðisfirði, Mikael
Vegaframkvæmdir örva
hagvöxt og bæta lífskjör
- segir Bjarni Einarsson hjá Byggðastofnun
Seyðisfirði.
Á RÁÐSTEFNU um jarðgöng og jarðgangagerð var Bjarni Einars-
son, aðstoðarforstjóri Byggðastofnunar, einn af framsögumönnum
og kom fram í máli hans að á Austurlandi hindra há fjöll samgöngur
á landi, hindra samskipti nálægra staða og samskipti fólks og fyrir-
tækja almennt í fjórðungnum. A Austurlandi, eins og á Vestfjörðum,
veldur einangrun vegna slæmra vega því að markaðir eru margir
og smáir. Því getur þjónustuiðnaður og önnur þjónustustarfsemi
ekki þróast eins og í öðrum landshlutum þar sem samgöngur eru
greiðari að ekki sé talað um allsherjarþjónustumiðstöð landsins, höf-
uðborgarsvæðið.
Bjami sagði meðal annars: „Höf-
uðborgarbúar hafa mikinn áhuga á
arðsemi framkvæmda á landsbyggð-
inni. Oft heyrast kenningar um að
úti á landi sé jafnvel öll fjárfesting
arðlaus. Þá er ólíku saman að jafna
þegar íjárfest er í þjónustukerfí höf-
uðborgarsvæðisins, svo sem Kringl-
unni og Menningarhúsi á Öskjuhlí-
ðinni. Þaðan höfum við víst hagvöxt-
inn! Gaman væri að bera saman þjóð-
hagslega arðsemi þessara tveggja
framkvæmda við jarðgangagerð í
Múlanum, á Vestfjörðum eða á Aust-
flörðum. En það er talsvert verk ef
faglega skal unnið."
Vegagerðin notar ákveðið kerfí
til að bera saman arðsemi vegafram-
kvæmda. Arður verksins er annars
vegar reiknuð fjárhæð sem vegfar-
endur spara í minni bens-
íneyðslu, minna sliti ökutækja
o.s.frv., en hins vegar spamaður
Vegagerðarinnar sjálfrar. Úm þetta
kerfí sagði Bjami: „Þetta er út af
fyrir sig ágætt kerfí svo langt sem
það nær, en flestum fagmönnum á
sviði samgöngumála, ekki síst mörg-
um starfsmönnum Vegagerðarinnar,
er ljóst að þetta kerfí mælir ekki
nema hluta af arðsemi vegafram-
kvæmda. Væri svo ekki væri aldrei
arðsamt að leggja veg þar sem veg-
ur hefur ekki verið áður og fyrsti
vegurinn á íslandi hefði enga arð-
semi haft því þá var engin vegaum-
ferð. Vegagerð hefur nefnilega ekki
tilgang í sjálfri sér. Tilgangur henn-
ar er að tengja saman staði og lands-
hluta, bæði nálæga og fjarlæga, til
þess að bæta stöðu atvinnufyrir-
tækja, til þess að auka þjónustu-
starfsemi með því að stækka mark-
aðsheildir og til þess að gera þjón-
ustuna ódýrari, til þess að fullnægja
samgönguþörfum nútímans.
Þótt spamaður umferðarinnar og
Vegagerðarinnar sé mikilvægur
hlýtur meginhluti arðsemi að vera
fólginn í hinum þáttunum, annars
væri ekkert vit í að leggja vegi.
Þessa þætti er hinsvegar erfíðara
að meta og því eru þeir ekki komn-
ir inn í formúlu Vegagerðarinnar.
Nú er arðsemi margra vega mikil
þótt einungis sé miðað við þessa
formúlu Vegagerðarinnar. Ef við
gætum náð öllum hinum þáttunum
inn í hana er ég viss um að í ljós
kæmi að vegaframkvæmdir eru það
arðbærasta sem hægt er að gera
hér á landi nú, þær örva hagvöxt
mest og bæta mest lífskjör þjóðar-
innar. Eg er viss um að forgangsröð
framkvæmda mundi breytast tölu-
vert ef þættir eins og arður atvinn-
ulífsins af bættum samgöngum,
lækkun tilkostnaðar í þjónustu og
spamaður ýmissa annarra aðila
kæmust inn í arðsemisformúluna.
Austfirðingar eru vel kunnugir í
Færeyjum og vita hver breyting
hefur orðið á samfélagi þessara vina
okkar með uppbyggingu fyrsta
flokks vegakerfís með jarðgöngum
þar sem þeirra er þörf. Sjálfír eru
Færeyingar ekki í vafa um að sam-
göngubyltingin er ein af grundvall-
arforsendum þess hagvaxtar og
þeirra almennu framfara sem í Fær-
eyum hafa orðið. En svona dæmi
er líka að fínna á íslandi, þar sem
einna auðveldast er að skoða eru
Suðumesin.
Áður fyrr óku menn til og frá
Suðumesjum og á milli staða þar
eftir hraungjótum, þ.e.a.s. á vegum
sem varla voru færir. Þá vom sam-
skipti sveitarfélaga, fyrirtækja og
einstaklinga á Suðumesjum lítil mið-
að við það sem nú er. En svo var á
tiltölulega fáum árum byggt upp
það, sem á íslenskan mælikvarða er
fullkomið vegakerfí á milli þéttbýlis-
staðanna þar. Þá hófst þar ör þróun
í öllum samskiptum. Núna reka
sveitarfélögin sameiginlega sorpeyð-
ingu, heilsugæslu, elliþjónustu, fjöl-
brautaskóla, rafveitu, hitaveitu
o.s.frv. Gæði þjónustunnar hafa
stóraukist og hagkvæmnin líka. Ef
Grindvíkingur tekur sér starf í
Keflavík er ekki nauðsynlegt fyrir
hann að flytja þangað. Þá tók at-
vinnuþróun í stærsta staðnum,
Keflavík, nýja stefnu. Nú er Keflavík
Morgunblaðið/Bjöm Sveinsson
Jónsson, forstjóri, Seyðisfírði, Emil
Emilsson, kennari, Seyðisfírði, og
Magnús Guðmundsson, bæjarfulltrúi
og skrifstofumaður, Seyðisfírði.
Bjarni Einarsson aðstoðarfor-
stjóri Byggðastofnunar.
fyrst og fremst vaxandi þjónustu-
miðstöð en ekki útgerðarbær, þjón-
ustustarfsemin hefur að verulegu
leyti verið byggð upp á kostnað höf-
uðborgarsvæðisins. Suðumesjamenn
geta nú sótt þjónustu til Keflavíkur
sem þeir áður sóttu til Reykjavíkur
og þetta hefur treyst mjög byggð á
Suðurnesjum. Nú er samruni sveit-
arfélaganna þama í eina efnahags-
lega og félagslega heild svo langt
kominn að til umræðu er að sameina
þau öll í eitt sveitarfélag. Þessi þró-
un varð vegna hins góða vegakerfis,
samfélagslegar framfarir hafa í kjöl-
far hinna góðu vega verið gífurleg-
ar. Aukna arðsemi atvinnufyrir-
tækja og sparnað og gæðaaukningu
þjónustunnar má færa í bækur sem
arðsemi vegaframkvæmda. Ekki er
vafí á að arðsemi þessara vega er
ævintýraleg," sagði Bjami Einars-
son.

t

Sumartilboð
Svínakótelettur 799. "kr.
Kryddlegnar svínakótelettur899.m kr.
Kryddlegnar kambsteikur989.mkr.
Gott á grillið - Allt kjöt afnýslátruðu - Gott á grillið