Morgunblaðið - 12.07.1988, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚLÍ 1988
Vopnasalan til arabaríkja:
Kaupa Kuwaitar líka
breskan vopnabúnað?
Blöð í ísrael segja, að ísraelar geti sjálfum sér um kennt
við Kuwait. Á sama tíma eiga
Kuwaitar í viðræðum við Breta og
var George Younger varnarmála-
ráðherra væntanlegur til Kuwaits í
gær til að ræða um hugsanleg kaup
Kuwaita á Tomado-flugvélum og
öðrum vopnabúnaði. í síðustu viku
gerðu Bretar og Saudi-Arabar með
sér vopnakaupasamning upp á tíu
milljarða sterlingspunda eða meira.
Á laugardag var gengið frá
samningi milli Kuwaita og Sovét-
manna um vopnakaup en ekki er
talið, að um stóran samning sé að
ræða. Er fremur litið svo á, að með
samningnum vilji Kuwaitar sýna,
að þeir geti fengið þau vopn, sem
þá vantar, annars staðar en í
Bandaríkjunum .
Yossi Ben-Aharon, háttsettur
embættismaður í ísraelska forsætis-
ráðuneytinu, sagði í gær, að vopna-
sala Breta til Saudi-Araba væri
ógnun við ísrael og græfí undan
tilraunum til að koma á friði í Mið-
austurlöndum. Sum ísraelsku blað-
Bandaríkjaheimsókn Akhromejevs lokið;
Sameiginleg’ nefnd til
að girða fyrir árekstra
Sögulegri Bandaríkjaferð Sergeis Akhromejevs marskálks, forseta
sovéska herráðsins, lauk i gær. Myndin var tekin þegar hann og
gestgjafi hans, William Crowe aðmíráll og forseti bandaríska herr-
áðsins (t.v.), höfðu skoðað sig um í Pentagon, bandaríska varnarmála-
ráðuneytinu.
Kuwait, Tel Aviv. Reuter.
EKKI er talið ólíklegt, að Kuwa-
it fari að dæmi Saudi-Arabíu og
kaupi Tornado-orrustuþotur af
Bretum setji Bandaríkjaþing ein-
hveijar takmarkanir við kaupum
þeirra á bandarískum þotum.
Síðastliðinn laugardag gengu
þeir frá samningi um vopnakaup
frá Sovétríkjunum. ísraelskir
embættismenn hafa ráðist harka-
lega á Breta fyrir mikla vopna-
sölu þeirra til Saudi-Araba en
sum blöð í Israel segja, að ísrael-
ar geti sjálfum sér um kennt.
Saad al-Abdullah fursti og for-
sætisráðherra Kuwaits hóf í gær
viðræður í Washington um kaup á
F-A/18-orrustuþotum og flug-
skeytum en sl. fímmtudag sam-
þykkti bandaríska öldungadeildin
að Maverick-flugskeytin yrðu und-
anskilin í hugsanlegum samningum
Washington. Reuter.
ÆÐSTU menn bandaríska og so-
véska hersins skýrðu frá því í
gær, að fyrirhugað væri að stofna
sameiginlega nefnd, sem ætti að
kanna hvernig komist yrði hjá
hættulegum átökum milli stór-
veldanna.
Sergei Akhromejev marskálkur
og forseti sovéska herráðsins lauk í
gær við sögulega ferð Um Banda-
ríkin en þar skoðaði hann herstöðvar
og hitti marga að máli, jafnt óbreytt
alþýðufólk sem embættismenn í
Hvíta húsinu. Átti hann meðal ann-
ars fund með Ronald Reagan Banda-
ríkjaforseta og sagði á fréttamanna-
fundi að honum loknum, að nú skildi
hann Bandaríkjamenn betur en fyrr.
Akhromejev og William Crowe
aðmíráll og forseti bandaríska her-
ráðsins sögðu, að stofnuð yrði nefnd,
sem myndi kanna þau atvik, sem
upp hefðu komið í samskiptum
ríkjanna, t.d. árekstur bandarísks
og sovésks herskips í Svartahafi og
þann atburð þegar sovéskir hermenn
skutu til bana í Austur-Þýskalandi
bandaríska majórinn Arthur Nic-
holson. Yrði lögð áhersla á, að ríkin
hefðu meira samband sín í milli þeg-
ar hætta væri á einhvers konar
árekstri.
Akhromejev sagði, að fyrir sig
hefði líklega mesti ávinningurinn
verið að fá að tala við venjulega
Bandaríkjamenn á ótal fundum og
grillveislum víða um landið. „Ég hef
rætt við hundruð Bandaríkja-
manna," sagði hann um ferð sína
um Norður-Karólínu, Virginíu, Tex-
as, Oklahoma og Suður-Dakóta, „og
ég verð að viðurkenna, að ég hef
verið dálítið ófróður um sögu Banda-
ríkjanna og þróun fram á þennan
dag.“ Bætti hann því síðan við bros-
andi, að „ég sagði Reagan, að engin
mannréttindabrot hefðu verið framin
í ferðinni því að öllum mínum spurn-
ingum var svarað“.
Crowe fer á næsta sumri til Sov-
étríkjanna í boði Akhromejevs og í
næsta mánuði fer Frank Carlucci,
vamarmálaráðherra Bandaríkjanna,
þangað í boði síns sovéska starfs-
bróður, Dmítríj Jazovs.
í Bandaríkjaferðinni varð Ak-
hromejev hrifínn af fleiru en alúð-
legu viðmóti, sveitavegirnir urðu
Mexikóborg. Reuter.
CARLOS Salinas de Gortari, for-
setaframbjóðandi Byltingar-
flokksins, stjórnarflokksins i
Mexikó, virtist í gær öruggur um
að hafa sigrað í kosningunum,
sem fram fóru á miðvikudag í
síðustu viku. Þegar talin höfðu
verið 74% atkvæða var hann með
52,4% atkvæða, en aðrir fram-
bjóðendur sagðir vera með veru-
honum ekki síður undrunarefni. „Ég
hef farið víða um lönd og álfur en
hvergi séð betri vegi til sveita en
hér,“ sagði hann og bætti við, að
eitt af vandamálunum í sovéskum
landbúnaði væri lélegt vegakerfi á
landsbyggðinni.
lega minna atkvæðahlutfall.
I tilkynningu yfírkjörstjómar
sagði, að Cuauhtomec Cardenas
kæmi næstur Salinas með 29,1%
og Manuel Clouthier þriðji með
16,7%. Báðir stjórnarandstöðu-
flokkamir hafa sakað Byltingar-
flokkinn um víðtækt kosningasvindl
og Cardenas hélt því raunar fram
anna, t.d. Haaretz og Jerusalem
Post, segja hins vegar, að ísraelum
sé sjálfum um að kenna hvemig
komið er. Þeim hefði gengið svo
vel við að koma í veg fyrir og tak-
marka vopnasölu Bandaríkjamanna
til Saudi-Araba, að nú neyddust
þeir til að snúa sér annað.
um helgina, að hann væri eiginleg-
ur sigurvegari.
í kosningum til þingsins hafði
Byltingarflokkurinn, PRI, fengið
170 menn, hægriflokkur Manuels
Clouthiers 12 og vinstriflokkur
Cardenas tvo. Búist er við, að
stjómarandstaðan hafi ýmislegt að
athuga við þessar tölur. v
Forsetakosningar í Mexikó:
Salinas með vænt f orskot
Gorbatsjov í Póllandi
Samstaða hvetur Gorbatsjov
til að afneita sögnfölsunum
Varsjá. Reuter.
SAMSTAÐA, hin bönnuðu verka-
Dollar hækk-
ar í verði
London. Reuter.
BANDARÍKJADOLLAR hækk-
aði í verði á fjármálamörkuðum
í gær þrátt fyrir viðleitni seðla-
banka i Bandaríkjunum og Evr-
ópu til að stemma stigu við þeirri
þróun. Dollar tók að hækka í
verði i síðasta mánuði eftir að
stjórnvöld í Bandaríkjunum
höfðu tilkynnt að tekist hefði að
draga úr gífurlegum viðskipta-
halla Bandaríkjamanna.
Nýjar tölur um viðskiptahallann
eru væntanlegar næsta föstudag
og sögðu margir fjármálasérfræð-
ingar í gær að búast mætti við
áframhaldandi hækkun dollars ef
þær sýndu að hallinn hefði minnkað
enn frekar.
Hækkun dollars í gær var skýrð
með tilvísun til hagtalna frá því í
síðustu viku en samkvæmt þeim
hefur atvinnuleysi ekki verið minna
í Bandaríkjunum í 14 ár. Telja sér-
fræðingar þetta geta leitt til launa-
hækkana sem aftur er talin geta
haft vaxandi verðbólgu í för með
sér. Aukin verðbólga er sögð kalla
á vaxtahækkun og aukin innlán.
Gengi Bandaríkjadollars gagn-
vart vestur-þýsku marki hækkaði
um 1,25 pfenning í gær og fengust
fyrir hann 1,8460 mörk. Gjaldmið-
illinn hækkaði einnig gagnvart
bresku pundi en stóð í stað gagn-
vart japönsku jeni og fengust
132,95 jen fyrir hvem dollar.
lýðssamtök Póllands, hvöttu um
helgina Gorbatsjov Sovétleiðtoga
til að létta hulunni af þeim
ákvæðum griðasáttmála Sovét-
manna og Þjóðverja árið 1939
er vörðuðu skiptingu Póllands
milli ríkjanna. Einnig var hann
hvattur til að draga fram í dags-
ljósið sannleikann umm fjölda-
morð á pólskum liðsforingjum í
Katyn-skógi en lengi hefur verið
umdeilt hverjir þar hafi verið að
verki.
í yfírlýsingu samtakanna segir
að það myndi stórbæta samskipti
Sovétmanna og Pólveija ef sann-
leikurinn um þessi mál yrði leiddur
í ljós. Enn fremur var sagt að Sov-
étríkin ættu að „endurreisa sjálfs-
forræði" ríkja Austur-Evrópu sem
verið hefðu á sovésku áhrifasvæði
síðan 1945.
Hópur pólskra og tékkneskra
andófsmanna, er vinnur að auknum
skilningi milli Tékka og Pólverja
og nefnir sig „Pólsk-tékkneska
samstöðu“, hefur hvatt Varsjár-
bandalagið til að tryggja sjálfstæði
allra þátttökuríkjanna á fundi leið-
toga bandalagsins í Varsjá í lok
næstu viku. Einnig var krafíst skýr-
inga á valdbeitingu í nafni banda-
lagsins í Austur-Þýskalandi 1953,
Ungveijalandi 1956 og Tékkósló-
vakíu 1968.
Umbótamenn í Sovétríkjunum
hafa krafíst þess að að griðasátt-
máli Stalíns og Hitlers frá 1939
yrði birtur í heild. Samningurinn
tryggði Hitler næði til að hefja stríð
gegn Pólveijum án þess að þurfa
að óttast afskipti Sovétmanna.
Skömmu eftir að innrás Þjóðveija
hófst hertóku Sovétmenn austur-
héruð Póllands og er talið fullvíst
að leynileg ákvæði hafí verið um
þann hemað Sovétmanna í griða-
sáttmálanum.
Kommúnistastjómin í Póllandi
hefur frá upphafi kennt Þjóðveijum
um fjöldamorðin á rúmlega 4000
pólskum liðsforingjum í Katyn-
skógi á stríðsárunum. Margir PÓl-
veijar hafa rökstuddan grun um
að Sovétmenn hafí myrt herforingj-
ana og á síðasta ári var morðmálið
á sameiginlegum lista Gorbatsjovs
og Wojciechs Jaruzelskis, leiðtoga
Póllands, yfir svonefndar „auðar
sfður" í sögu samskipta Sovét-
manna og Pólveija er bæri að end-
urskoða. Nefnd sagnfræðinga frá
báðum löndunum ransakr nú öll
gögn sem tengjast Katyn-morðun-
um og hefur hún fengið að kanna
áður óbirt skjöl í Sovétríkjunum.
Sovéskur embættismaður hefur
sagt að ólíklegt sé að Gorbatsjov
segi nokkuð um málið í Póllands-
heimsókn sinni núna. „Ég tel ólík-
Iegt að nokkuð verði gert sem geti
orðið til að móta niðurstöður nefnd-
arinnar fyrir fram,“ sagði embætt-
ismaðurinn.