Morgunblaðið - 24.12.1996, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 24. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Þrett-
ánda-
akademía
í Skálholtí
UNDANFARIN átta ár hafa verið
haldnar ráðstefnur í Skálholti í byrj-
un janúar undir yfirskriftinni „Þrett-
ándaakademía“. Þar hafa verið tekin
til umræðu guðfræðileg málefni sem
hafa þótt tengjast kirkju og kirkju-
málum á hveijum tíma. Að þessu
sinni hefst þrettándaakademían með
kvöldbænum í Skálholtsdómkirkju
kl. 18 sunnudaginn 5. janúar og mun
hún standa til hádegis á þriðjudeg.
í kynningu segir: „Efni akadem-
íunnar verður „Huggunin". í fyrir-
lestrum og umræðum verður fengist
við huggunina í boðun kirkjunnar,
sálgæslu og líknarþjónustu auk þess
sem guðfræðilegur grunnur huggun-
arstarfsins verður brotinn til mergj-
ar. Jafnframt verður leitast við að
gaumgæfa hvernig huggunarstarf
kirkjunnar þarf að beinast að ein-
staklingum í persónulegum raunum
en jafnframt að söfnuðinum og þjóð-
inni í heild, til dæmis þegar hamfar-
ir og stóráföll ríða yfír. Fyrirlesarar
verða sr. Kristján Búason dósent, dr.
Siguijón Árni Eyjólfsson héraðs-
prestur, sr. Þorvaldur Karl Helgason
forstöðumaður Fjölskylduþjónustu
kirkjunnar, dr. Arnfríður Guðmunds-
dóttir og Ragnheiður Sverrisdóttir
djákni.
Yfirskrift helgihaldsins verður:
Látum huggast! og mun séra Jón
Bjarman sjúkrahúsprestur leiða hug-
leiðingar akademíuþátttakenda í
þessu efni.
í framhaldi af Þrettándaakadem-
íunni verður efnt til Kyrrðardaga i
Skálholti ef næg þátttaka fæst. Hefj-
ast þeir þriðjudaginn 7. janúar en
umsjón verður í höndum sr. Jóns Bjar-
man, sr. Karls Sigurbjömssonar og
sr. Guðrúnar Eddu Gunnarsdóttur.
TÓNLIST
Áskirkja
KAMMERTÓNLEIKAR
Verk eftír J.S., C.P.E. og J.C. Bach.
Einleikarar: Roy Goodman, Rut Ing-
ólfsdóttír & Hildigunnur Halldórs-
dóttir, fiðlur; Daði Kolbeinsson,
Eydís Franzdóttir & Peter Tompk-
ins, óbó; Joseph Ognibene & Þorkell
Jóelsson, horn; Roy Goodman &
Helga Ingólfsdóttir, semball. Kamm-
ersveit Reykjavikur u. stj. Roys Go-
odmans. Áskirlgu, sunnudaginn 22.
desemberkl. 17.
ÞAÐ var verulegur hvalreki fyrir
Kammersveit Reykjavíkur að fá
hingað Roy Goodman til að stjóma
og leika með á tónleikum hópsins
sl. sunnudag fyrir fullsetinni Ás-
kirkju. Þó að lesendur Sígildra diska
kunni einhveija að ráma í, að út-
gáfa Goodmans og The Branden-
burg Consort á Brandenborgarkon-
sertum Bachs (Hyperion 1992) hafi
farið heldur „öfugt“ ofan í þann sem
þetta ritar, þá verður ekki af mann-
inum skafið, að hann hefur safnað
mikilli reynslu og töluverðum lár-
viði eftir 13 ára iðju á brezkum
hljómplötumarkaði sem sólisti og
stjórnandi fornmúsíkhópa eins og
The Parley of Instmments og The
Hanover Band. Síðasttaldi hópur
er nú kominn langleiðina með heild-
arútgáfu á 104 sinfóníum meistara
Haydns, en þess utan hefur Good-
man sinnt tónskáldum allt frá
Monteverdi til Holsts og verið, eins
og sagði í tónskrá, „mikill hvata-
maður að flutningi á uppmnaleg
hljóðfæri."
Það orðalag segir auðvitað ekki
nema hálfa sögu, því upprunalegur
flutningsmáti vekur sízt minni eftir-
tekt, þegar uppmnaleg hljóðfæri
em höfð við hönd, eins og plötusafn-
arar eldri tónlistar hafa rekið sig á
í vaxandi mæli undanfarinn aldar-
fjórðung. Reyndar brá nú svo við,
LISTIR

•wH
wlm ' * * j HR ' lilPISal -« 'r' » 4
A
Mi mk Ji® ’llllk*-'' Mí V

t
ATRIÐI úr „Hátíð“ eftir George Tabori.
Ungverskt leikrit í
Nemendaleikhúsinu
ÆFINGAR standa nú yfir á öðru
verkefni Nemendaleikhúss Leik-
listarskóla íslands á þessu leik-
ári. Hátíð heitir verkið og er eft-
ir ungverska leikritaskáldið Ge-
orge Tabori. Þetta mun vera í
fyrsta sinn sem verk eftir Tabori
er sett á svið hér á landi, en Út-
varpsleikhúsið hefur áður flutt
eftir hann verkið Móðir mín hetj-
an. Bjarni Jónsson leikhúsfræð-
ingur þýddi Hátíð fyrir Nemenda-
leikhúsið og Kolbrún Halldórs-
dóttir leikstýrir.
George Tabori er gyðingur,
fæddur í Búdapest 1914. Hann
varð landflótta eftir valdatöku
nasista 1933, flutti þátil Bretlands
og síðar til Bandaríkjanna. Hann
býr nú og starfar í Vínarborg.
Hann er fjölhæfur leikhúslista-
maður; skrifar, leikstýrir og leik-
ur jöfnum höndum. Hann samdi
Hátíð 1983 og hefur verkið verið
sýnt mjög víða í Evrópu síðan það
var frumflutt í Borgarleikhúsinu
í Bochum. í sem skemmstu máli
má segja að verkið fjalli um of-
sóknir á hendur gyðingum í síðari
heimsstyijöldinni og það hvernig
sagan endurtekur sig á öllum tím-
um. Það gerist í gyðingakirlgu-
garði í nútímanum þar sem tilvera
flestra persónanna byggist á lög-
málum þess heims, sem er handan
við gröf og dauða. Þá er einnig
fléttað inn í verkið nokkrum til-
vitnunum í Bertolt Brecht, m.a.
úr einþáttungi sem hann skrifaði
1935 og heitir Gyðingakonan í
þýðingu Þorsteins Þorsteinssonar.
Talsvert er um tónlist í verkinu
og hefur Nemendaleikhúsið feng-
ið til liðs við sig fjóra hljóðfæra-
leikara úr Tónlistarskólanum í
Reykjavík og þeir leika sambland
gyðingatónlistar og þýskar al-
þýðutónlistar undir stjórn Kjart-
ans Óskarssonar. Leikmynd og
búningar eru hannaðir af Elínu
Eddu Arnadóttur og Egill Ingi-
bergsson er hönnuður lýsingar.
Frumsýnt verður 8. janúar í
Lindarbæ, leikhúsi Leiklistarskóla
Islands. Hlutverkin eru í höndum
átta leiklistarnema, sem ljúka
fjögurra ára námi í maí 1997. Þau
eru; Atli Rafn Sigurðarson, Bald-
ur Trausti Hreinsson, Gunnar
Hansson, Halldór Gylfason, Hildi-
gunnur Þráinsdóttir, Inga María
Valdimarsdóttir, Katla Margrét
Þorgeirsdóttir og Þrúður Vil-
hjálmsdóttir.
Nýja bækur
Leiðtogi
upplýsingarinnar
HUGMYNDAHEIMUR
Magnúsar Stephensen er
eftir Inga Sigurðsson.
Magnús Stephensen dóm-
stjóri (1762-1833) var
helsti leiðtogi uppiýs-
ingarinnar, hinnar fjöl-
þjóðlegu hugmynda-
stefnu, á íslandi. Upplýs-
ingin markaði þáttaskil í
hugmynda- og menning-
arsögu á Vesturlöndum.
Magnús var forystumaður
í íslenskri menninjgu í heil-
an mannsaldur. I bókinni
er hugmyndafræði hans
greind og sett í hug-
myndasögulegt sam-
hengi.
Meginhluti bókarinnar
fjallar um viðhorf Magn-
úsar til ýmissa mála og
er kaflaskipting eftir efn-
um. Fjallað um persónu-
leika Magnúsar, mótun
Ingi
Sigurðsson
Magnús
Stephensen
hveiju sviði með skírskot-
un til valinna dæma úr
ritum hans. í greiningu á
hugmyndum hans er lögð
áhersla á að setja þær í
samhengi við fjölþjóðleg-
ar hugarstefnur, einkum
upplýsinguna, og þá sér-
staklega hina þýsk-
dönsku grein hennar, og
við hugmyndir íslendinga
af fyrri kynslóðum og ís-
lenskra samtíðarmanna
hans, svo og Islendinga
af næstu kynslóðum.
Kannað er hvernig viðhorf
Magnúsar tengjast hug-
myndum síðari kynslóða.
í niðurlagskafla bókarinn-
ar eru m.a. settar fram
niðurstöður um stöðu
Magnúsar í hugmynda-
sögu.
Útgefandi er Hið ís-
lenska bókmenntafélag.
skoðana hans og sögulegt bak- Bókin er 200 bls. Almennt verð
svið. Dregnir eru fram megin- er 3.500 kr. Félagsmannaverð er
drættir í hugmyndum hans á 2.800 krónur.
Bach og synir
að hljóðfærakostur var allur nú-
tímalegur, ef frá er talinn semball;
stál en ekki girni var í strengjum
og hljómpípur voru búnar ventlum
og klöppum að nútímahætti.
Það hefði í sjálfu sér ekki þurft
að útiloka upphaflegan fiutnings-
máta, en auðvitað verður hann ekki
fullnuminn á örfáum dögum. Atriði
eins og víbratóleysi í 1. þætti í Sin-
fóníu C.P.E. Bachs nr. 1 í D-dúr,
„einstaka messa di voce“ (klukku-
dýnamík), eins og t.d. í hæga þætti
konserts Vivaldis/J.S. Bachs fyrir
3 fiðlur og strengi (BWV 1064) og
í Adagio (II) í 1. Brandenborgara-
konserti Sebastíans, fyrir utan smá-
vott af saltando staccato voru því
fremur sýnishorn en gegnfærsla.
Bókstafstrúarmenn myndu sjálf-
sagt kalla það hálfkák, en þessi lítla
forneskjuslikja truflaði þó hvorki
undirritaðan né heldur aðra áheyr-
endur eftir undirtektum að dæma.
Einstaka tempó var í efra kanti,
hvort sem það skrifist frekar á
upphafshyggju eða sérbrezka til-
hneigingu seinni ára þegar forn-
músík er annars vegar, en ekki
neitt til að gera veður út af, nema
þá helzt í Polöccu strengjanna í
lokaþætti Brandenborgarans, er var
um helmingi hraðari en undirr. hef-
ur nokkru sinni áður heyrt og flutn-
ingur fyrir vikið nokkuð stressaður,
einkum I forte-töktunum.
Flest annað naut sin með ágæt-
um, þó að hægi þáttur þrefalda fiðlu-
konsertsins fyrmefnda (eftirminni-
legur fýrir ritomello-bakstef er líkist
„Vem kan segla förutan vind“) hafí
mótazt fremur óglöggt, kannski
sumpart vegna téðra klukku-tiktúra,
og virtust fleiri hægir þættir á sama
hátt frekar loðnir í mótun. Styrk-
leiki Goodmans var hins vegar hið
„andríka allegro,“ (höfuðeinkenni
Jóhanns Kristjáns Bach), sérstak-
lega í snemmklassíkinni, þar sem
leikur Kammersveitarinnar komst á
vemlegt flug, þ.e.a.s. í hinni hug-
myndaríku Sinfóníu Emmanúels
(1780) og í Kvintetti bróður hans,
Jóhanns Kristjáns („Lundúna-
Bachs“) fyrir flautu, óbó, fíðlu, víólu
og fylgibassa (sembal og selló) í
D-dúr (1776), þar sem Goodman
stjómaði frá sembalnum í sannköll-
uðum concert spirituei, ekki sízt
þökk sé fagurmótuðum flautu-
blæstri Bemharðs Wilkinssonar í
lokaþætti. Sem kunnugt er varð
Mozart þegar á bamsaldri fyrir
sterkum áhrifum af Jóhanni, eins
og heyra mátti af B-stefí 1. þáttar,
er var nauðalíkt Rondói Wolfgangs
fyrir píanó í sömu tóntegund (K485)
frá því tíu árum síðar.
Þó að hafi komið á óvart hvað
Goodman reyndist gustlítill ein-
leiksfiðlari, virtist hann hafa ljóm-
andi góð tök á stjórnun, og einstaka
grófgerðarmerki í samleik véku
óðar fyrir smitandi fjöri, sérstak-
lega í tónlistinni milli barokks og
klassíkur. Fyrsti Brandenborgar-
konsertinn verkaði ekki alveg eins
heillandi á mig og snemmklassíkin,
sízt í A-köflum Menúett-rondósins,
þar sem óhóflegar áherzlur á 1.
slag brytjuðu 4ra takta hendingam-
ar niður í femt. Annars var flest
glæsilega spilað, þ.á m. blásaratríó-
in, og fengu sérstaklega homradd-
irnar tvær að blómstra í þessu
meistaraverki hins unga Sebastians
með hressilegum útilífskeim af cu-
ivré blæstri í öruggum höndum Jos-
ephs og Þorkels. Þrátt fyrir vand-
skiljanlega uppstillingu þeirra hvors
á sínum enda hljómleikapallsins
náðu þeir félagar furðu vel saman
á þessum eftirminnilegu tónleikum.
Ríkarður Ö. Pálsson
Morgunblaðið/Sturla P. Sturluson
NEMENDUR Tónlistarskóla ísafjarðar á Suðureyri ásamt fjórum gestaspilurum frá ísafirði og
kennurum sínum, þeim Zsuzsnna Budai, Sig. Friðrik Lúðvíkssyni og Gunnari Benediktssyni auk
skólastjóra Tónlistarskóla ísafjarðar, Sigríði Ragnarsdóttur.
Jólatónleikar í Suðureyrarkirlgu
fjögurra gestaspilara frá ísafirði. Efnisskrá-
in var fjölbreytt að vanda og var m.a. boðið
upp á söng, píanó, gítar og ýmiss konar
flautuleik við góðar undirtektir tónleika-
gesta.
Suðureyri. Morgunblaðið.
NEMENDUR Tónlistarskóla Isafjarðar á
Suðureyri héldu veglega jólatónleika í Suður-
eyrarkirkju mánudaginn 16. desember.
Nemendur skólans á Suðureyri eru 19 og
komu þeir flestir fram á tónleikunum auk