Morgunblaðið - 08.05.1997, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ
MIIMNINGAR
FIMMTUDAGUR 8. MAÍ1997 57
skólanema, til sumarafleysinga í
rannsóknarlögreglunni í Hafnar-
firði. Ég man hvað mér fannst þetta
óvenjulegur vinnustaður, aðeins
þrír starfsmenn með slíkan fjölda
verkefna að engu var saman að
jafna. Lögregluumdæmið náði upp
í Hvalfjarðarbotn og suður fyrir
Straum. Þrátt fyrir mikið vinnuálag
og harðneskjuleg verkefni áttu við
starfsmennirnir góðar stundir.
Þarna var einfaldlega gott að vera
og það varð lán mitt að kynnast
þeim þremenningum. Þegar ég lauk
störfum sex árum síðar tóku við
vináttusambönd. Við Sveinn tengd-
umst smám saman með árunum
nánum böndum og þroskuðum vin-
áttuna. Það var einkum sameigin-
legur listáhugi sem tengdi okkur.
Þrátt fyrir tæplega þriggja áratuga
aldursmun urðum við góðir vinir,
varð aldrei sundurorða, umgengust
hvorn annan að sumu leyti eins og
feðgar og að öðru leyti sem félag-
ar. Sveinn Björnsson var einn af
áhrifamönnum í lífi mínu.
Veikindi Sveins höfðu varað í
nokkur ár. Hann var lengst af
ágætlega hress og sló lítið af í dag-
legum störfum sínum. Hann gerði
lítið úr veikindum sínum, leit vel
út og var brúnn og sællegur. Og
það blekkti. Það var ekki fyrr en í
haust að merkja mátti afturför.
Sveinn vissi að hveiju stefndi en
hagaði sér þó í engu samræmi við
það. Hann hélt sínu striki og gerði
áætlanir mörg ár fram í tímann og
lét sem að sjúkdómurinn væri í rén-
un. Hann ætlaði sér ekki að heltast
úr lestinni. Aðeins nokkrum dögum
fyrir andlát sitt hringdi hann í mig
og boðaði hann komu sína til mín.
Ætlunin var að skoða mynd sem
hann hafði ekki séð, að venju rifja
upp gamla tíma og segja frá upp-
hafsárum sínum við rannsóknarlög-
regluna. Af þeirri heimsókn varð
ekki, Sveinn átti fyrir höndum aðra
og lengri ferð.
Krýsuvík fyrir sunnan Kleifar-
vatn er magnþrunginn staður. Heit-
ir hverir, landslag hijóstrugt, birtan
öðruvísi, heimkynni huldufólks og
álfa sagði einhver. Á þessum stað
gerði Sveinn Björnsson sér afdrep.
Afdrep listamannsins en ekki síður
afdrep einfarans. Einvera í Krýsu-
vík átti vel við Svein Björnsson, þá
málaði hann sínar bestu myndir og
gat hugleitt orðið. Hann fann ekki
fyrir myrkfælni eða hræðslu þótt
hann skynjaði verur af öðrum heimi
í návist sinni. Á síðari árum varð
Krýsuvík Sveini ekki aðeins afdrep
heldur einnig uppspretta hugmynda
og listsköpunar. Þeir sem heimsóttu
hann þangað urðu fyrir sérstökum
hughrifum. Lyktin þar er engu lík,
sambland af hverum, oh'umálningu
og gróðri. Og til Krýsuvíkur mun
Sveinn fara í hinstu ferðina, og þar
mun jarðneskur líkami hans hvíla.
Meira að segja í dauða sínum er
hann engum líkur. Frá sálnahliðinu
í litla kirkjugarðinum í Krýsuvík
er aðeins spölkorn til húss meistar-
ans. Fegurðin er oft á tíðum bund-
in minningum. í Krýsuvík átti
Sveinn góðar minningar, þar urðu
til ekki bara málverk heldur ódauð-
leg listaverk, honum þótti það því
fallegur staður, þar undi hann sér
og þar mun hann dvelja.
Sveinn Björnsson var einstakur
maður. Hann var hamhleypa til
verka, óþreyjufullur og starfsamur.
Hann var óvenju hreinskiptinn og
kjarnyrtur, kom til dyranna eins og
hann var klæddur án nokkurrar til-
gerðar. Hann var trygglyndur og
hjálpsamur maður sem greiddi úr
vanda þeirra sem til hans leituðu.
Hann fór sínar eigin leiðir og var
afar sjálfstæður. Hann var sjálfs-
gagnrýninn bæði í list sinni og öðr-
um störfum. Hann var gæddur
miklum persónutöfrum, sérstaklega
gamansamur og skemmtilegur
maður, einfaldlega engum líkur.
Hann var drengur góður, sem öllum
þeim er fengu að kynnast honum
þótti vænt um.
Bróðir er horfinn til austursins
eilífa. Megi hæsti höfuðsmiður
blessa hann og styrkja og leiða
hann inn á veg ljóssins. Sonum
Sveins, þeim Erlendi, Þórði og
Sveini, fjölskyldum þeirra og lífs-
förunaut Sveins hin síðari ár, Birg-
ittu Engilberts, votta ég mína inni-
legustu samúð og bið þeim blessun-
ar.
Skúli Eggert Þórðarson.
Það er erfitt að setjast niður og
ætla sér að rita minningu eins besta
vinar síns og samstarfsmanns.
Manns sem ég hef verið með svo
til daglega sl. 33 ár. Þegar ég nú
sest niður og læt hugann reika,
koma upp svo margar minningar
að ekki verður það rifjað upp nema
í stórri bók. Minning um slíkan
mann sem Sveinn Björnsson, list-
málari og rannsóknarlögreglumður
var, er mér svo dýrmæt að hún
verður ætíð greypt í huga minn
meðan ég lifi.
Kynni okkar Sveins hófust á vor-
dögum árið 1962 en þá hóf ég starf
sem lögreglumaður í Hafnarfirði.
Sveinn var þá almennur lögreglu-
maður í liðinu. Það tókst strax með
okkur Sveini góður vinskapur sem
entist alla tíð og bar þar aldrei
skugga á. Á þeim dögum þegar ég
hóf störf í lögreglunni var lögreglu-
liðið í Hafnarfirði fámennt og á
næturvöktum voru aðeins tveir
menn saman á vakt. Næturnar voru
oft langar og komust menn þá
gjarnan nær hver öðrum en nú
gerist. Ég man eftir því að með því
fyrsta sem Sveinn trúði mér fyrir
var að hann færi bráðlega að hætta
í lögreglunni því hann væri ákveð-
inn í því að snúa sér alfarið að list-
inni en það duldist engum að listin
átti mjög sterk ítök í honum. Þrátt
fyrir þetta entist samstarf okkar í
lögreglunni í 33 ár eða þar til Sveinn
hætti störfum_ vegna aldurs, þá 70
ára gamall. Ég held að það hafi
farið vel á því að Sveinn helgaði
sig lögreglustarfinu samhliða lista-
starfinu því hann var svo atorku-
samur maður að hvorugt starfið
hefði dugað honum eitt.
Fljótlega eftir að ég kynntist
Sveini var hann gerður að varð-
stjóra í lögregluliðinu og kom þá
gjarnan í hans hlut að taka að sér
rannsóknir ýmissa mála. Hann var
mjög duglegur maður, ákveðinn og
virtist hafa einhvern sérstakan
hæfileika til að bera sem varð til
þess að mál gengu gjarnan upp á
farsælan hátt, réttlætinu var full-
nægt. Sveinn fékk töluverðan
áhuga á rannsóknum sakamála og
þegar fram liðu stundir, eða árið
1967, var stofnuð við lögregluliðið
sérstök deild sem sá eingöngu um
rannsóknir mála. Sveinn var þá
gerður að forstöðumanni þeirrar
deildar og gerður að yfirlögreglu-
þjóni Rannsóknarlögreglunnar í
Hafnarfirði sem svo var hans staða
þar til hann lét af störfum.
Sveinn réð mig til starfa við rann-
sóknardeildina árið 1970 og eftir
það urðu kynni okkar enn nánari.
Margt er það sem við höfum brallað
saman og oft unnum við langan
vinnudag en það var metnaður
Sveins að sem flest mál sem rann-
sóknarlögreglan hafði til meðferðar
gengju upp. Var oft mikið á sig
lagt til að svo mætti verða. Vinnu-
svæðið var stórt og erfitt, Hafnar-
fjörður, Garðabær, Bessastaða-
hreppur, Seltjarnarnes, Kjalarnes,
Kjós og öll Suðurnesin nema Kefla-
víkurkaupstaður. Þegar litið er til
þessa tíma, finnst manni með ólík-
indum hversu oft mál gengu upp
hjá Rannsóknarlögreglunni í Hafn-
arfirði.
Sveinn var ávallt tilbúinn að
skoða alla möguleika og þegar við
samstarfsmenn hans komum með
einhveija uppástungur varðandi
aðferðir við rannsóknir var það allt-
af skoðað og síðan framkvæmt ef
það þótti ráðlegt. Hann dró aldrei
úr manni, heldur hvatti. Hann var
mjög hvetjandi, sjálfur svo duglegur
að manni þótti atorka hans oft und-
rum sæta. Hann var mjög ósérhlíf-
inn við vinnu og einhverntíma var
haft eftir honum að henn nennti
ekki að vera latur. Þetta snjalla
orðatiltæki hans var oft notað eftir
það.
Það kom fyrir að Sveinn treysti
á drauma sína varðandi rannsóknir,
sérstaklega þegar erfið mál voru
til meðferðar. Hann mætti til vinnu
að morgni, hafði dreymt þannig að
hann gat ráðið drauminn í þá veru
að hann tengdist málinu sem hann
eða við vorum að vinna að en það
var regla hjá okkur sem unnum við
deildina að vinna allir saman að
erfiðum málum. Stundum leiddu
draumar Sveins til þess að mál
upplýstust.
Ef lýsa á Sveini Björnssyni í fáum
orðum, myndi ég gera það á þennan
hátt. Hann var eldhugi, duglegur
og áræðinn. Gekk ákveðinn að öllu
sem hann tók sér fyrir hendur.
Sveinn var harður í horn að taka
ef á þurfti að halda en fyrst og
fremst var hann ljúfur drengur sem
aldrei mátti sjá neitt aumt og ætíð
sá hann það góða í öllu. Hann sagði
meiningu sína hvort sem það kom
sér vel eða illa. Hann gat aldrei
sagt neitt á móti sannfæringu sinni.
Það sem hann sagði, vissi maður
að kom frá hjartanu. Það kom að
sjálfsögðu fyrir að Sveinn varð að
beita hörku til framgangs þeirra
rannsókna sem hann fékkst við í
sumum tilvikum en ég veit að hann
vorkenndi þeim mönnum sem hann
varð að beita hörku. Sveinn kom
þessari hörku þannig fram að við-
komandi virti hann fyrir og fullyrði
ég að þegar Sveinn hætti störfum
í lögreglunni átti hann engan óvin
í hópi þeirra fjölmörgu manna sem
hann varð að meðhöndla á starfs-
ferli sínum. Þvert á móti, margir
af þessum mönnum voru góðir vin-
ir hans og varð ég oft var við það
að þeir voru að senda honum kveðj-
ur, bæði jólakveðjur og eins ef þeir
voru staddir erlendis á ferðalögum.
Það er sagt að maður komi í
manns stað. Það má vel vera að
einhver komi í stað Sveins sem
rannsóknarlögreglumaður og
kannski sem listamaður en það er
alveg víst að það kemur aldrei neinn
Sveinn Björnsson aftur.
Það lék stöðugt um Svein ferskur
blær og einhvern veginn fannst
manni að hann ætlaði aldrei að
verða gamall. Hann fylgdi ætíð eft-
ir ungu mönnunum í lögreglunni.
Hann var alltaf með í öllu sem gert
var. Þegar farið var út að skemmta
sér var hann þar fremstur í flokki.
Hann var með í fótboltanum fram
á það síðasta en hann var frum-
kvöðull að því að koma á íþrótta-
keppni milli lögregluliða í landinu
sem nú er orðinn fastur og mjög
skemmtilegur liður í íþróttalífi lög-
reglunnar á íslandi.
Það get ég sagt með vissu og
veit að ég mæli fyrir munn margra
lögreglumanna að þegar Sveinn
hætti starfi hjá lögreglunni í Hafn-
arfirði slokknaði skært ljós í húsinu
að Flatahrauni 11 en það ljós var
þó oft tendrað þegar hann kom í
heimsókn, fékk sér kaffisopa og
spjallaði, en þrátt fyrir það að hann
hafði mikið að gera eftir að hann
hætti gaf hann sér tíma til þess að
líta inn til vina sinna og spjalla.
Þá varð kátt í höllinni og gamli
blærinn lék aftur um húsið. Nokkru
áður en Sveinn hætti störfum
greindist hann með erfiðan sjúkdóm
og fljótlega eftir það gerði maður
sér grein fyrir því að hann vissi að
þar átti hann við erfiðan andstæð-
ing að etja. Hann háði síðan bar-
áttu við þennan andstæðing og
tókst lengi að halda í við hann. Að
lokum þraut krafta hans eftir hetju-
lega baráttu. Hann hélt reisn sinni
til hins síðasta og erfitt var fyrir
ókunna að átta sig á því hversu
sjúkur hann var.
Kæri vinur, Sveinn Björnsson.
Með þessum fátæklegu orðum kveð
ég þig að sinni. Við hjónin vottum
ættingjum þínum og íjölskyldum
þeirra okkar dýpstu samúð. Megi
góður guð blessa allt sem þú skild-
ir eftir þig hér.
Eðvar Ólafsson.
Sveinn skildi þörf ungra manna
fyrir að geta talað við eldra fólk
um annað en veðrið og gæftaleysi.
Innan um málverk snillinga á
Köldukinn og í Krýsuvík birtist
Sveinn okkur í öllu sínu hispurs-
leysi. Tilfinningin var aldrei önnur
en að þar mættust jafningjar sem
t
Ástkær móðir okkar,
ÞÓRUNN SVEINSDÓTTIR,
Garðvangi,
Garði,
lést að morgni miðvikudagsins 7. maí.
Jarðarförin auglýst síðar.
Tómas Sigurðsson,
Ásmundur Sigurðsson,
Sævar Sigurðsson.
t
Móðir okkar, tengdamóðir og amma,
VILBORG SVEINSDÓTTIR,
Lönguhlíð 19,
Reykjavík,
sem lést 2. maí sl., verður jarðsungin frá
Háteigskirkju föstudaginn 9. maí kl. 15.00.
Þeim, sem vildu minnast hennar, er vinsam-
legast bent á ABC hjálparstarf.
María Sigmundsdóttir, Gianpiero Venditto,
Sigfríður Védís Ásbjörnsdóttir,
Jón Gunnar Kristinsson, Svavar Knútur Kristinsson,
Vilmundur Torfi Kristinsson.
t
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
MIKAEL ÞORSTEINSSON,
Aðalstræti 82a,
Patreksfirði,
verður jarðsunginn frá Patreksfjarðarkirkju
laugardaginn 10. maí kl. 14.00.
Sabína Sigurðardóttir,
Unnar Mikaelsson,
Sævar Mikaelsson, Sigríður Guðjónsdóttir,
Guðrún Mikaelsdóttir, Ólafur Jónasson,
Sigríður Mikaelsdóttir, Halldór Benjamínsson,
Björk Mikaelsdóttir, Óskar Kristjánsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
UNNUR BJÖRG GUNNLAUGSDÓTTIR,
Miðvangi 22,
Egilsstöðum,
áður til heimilis í Odda,
Reyðarfirði,
sem andaðist fimmtudaginn 1. maí sl., verður
jarðsungin frá Reyðarfjarðarkirkju laugardaginn 10. maí kl. 14.00.
Þórunn Magnúsdóttir, Kristján Gissurarson,
Yngvi Magnússon,
Helgi Magnússon,
Harpa Jónsdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
Gunnþóra Guðmundsdóttir,
t
Föðurbróðir okkar og mágur,
JÓNAS TEITUR GUÐLAUGSSON,
Grettisgötu 66,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Fossvogskapellu föstudaginn 9. maí kl. 15.00.
Guðlaugur Tr. Óskarsson,
Baldvin Páll Óskarsson,
Sigurlín Rósa Óskarsdóttir,
Óskar Jósef Óskarsson,
Anna Elín Óskarsdóttir,
Dýrleif J. Tryggvadóttir.
t
Elskuleg fósturmóðir mín,
GUÐRÚN DÝRLEIF
ÞORKELSDÓTTIR
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju föstu-
daginn 9. maí kl. 15.00.
Fyrir hönd vandamanna.
Unnur Jónsdóttir.