Morgunblaðið - 23.05.1998, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
15 ára gamall drengur fremur voðaverk í framhaldsskóla í Bandarikjunum
Fór upp á borð og
skaut í allar áttir
Tveir nemendur látnir, 22 særðir og áður hafði hann banað foreldrum sínum
Springfield. Reuters.
ÍBÚARNIR í Springfield, 50.000
manna bæ í Oregon í Bandaríkjun-
um, voru enn í gær að reyna að
átta sig á atburðum fimmtudagsins
en þá kom 15 ára gamall drengur
inn í mötuneyti eins skólans
vopnaður hálfsjálfvirkum riffli og
skaut af honum á skólafélaga sína.
Lést einn þeirra strax en annar af
sárum sínum í gær. 22 eru særðir
og sumir alvarlega. A heimili hans
fundust síðar lík foreldra hans.
Kipland „Kip“ Kinkel, sem situr
í haldi fyrir manndrápin, hefur átt í
útistöðum við yfírvöld og umhverfi
sitt og hafði verið rekinn úr Thur-
ston-framhaldsskólanum fyrir að
koma þangað vopnaður. Nemendur
lýsa atburðinum þannig, að hann
hafí komið inn í mötuneytið, farið
upp á eitt borðið og tekið að skjóta
í allar áttir.
Nemendumir reyndu að leita
skjóls á bak við borð og stóla og
þegar Kinkel hafði tæmt riffilinn
ætlaði hann að grípa til annarrar af
tveimur skammbyssum, sem hann
var einnig með. Réðust þá nokkrir
nemendanna á hann og sneru hann
niður. Einn þeirra, Jake Ryker,
hafði orðið fyrir skoti en sleppti
samt ekki takinu á Kinkel fyrr en
lögreglumenn komu að. Er hann
nú á sjúkrahúsi þungt haldinn eins
og raunar nokkrir aðrir og var
jafnvel talið tvísýnt um líf þeirra
Einn nemendanna, sem réðust á
Kinkel, segir, að hann hafi horfst í
augu við sig þar sem hann lá á gólf-
inu og sagt: „Drepið mig, drepið
mig núna.“
Þegar lögreglumenn fóru heim
til Kinkels fundust þar lík foreldra
hans og var talið víst, að hann hefði
ráðið þeim bana.
Undarlegur og með
sprengiefni á heilanum
Skólafélagar Kinkels og lögregl-
an segja, að hann sé í mörgu líkur
þeim unglingum, sem gripið hafa
til ástæðulausra ofbeldisverka í
Bandaríkjunum á síðustu misser-
um og árum. „Hann er dálítið und-
arlegur," segir David Willis, einn
skólafélaga hans. „Hann stærði sig
til dæmis af því að hafa drepið
köttinn sinn.“
Kinkel var með allan hugann við
sprengiefni, bjó til rörasprengjur
Reuters
KIPLAND Kinkel. Myndin er úr
árbók Thurston-framhaldsskól-
ans á síðasta ári. Tvær vinkon-
ur og nemendur við Thurston-
framhaldsskólann hugga hvor
aðra. „Vandamálið er, að hér
getur hver sem er komist yfir
byssu," sagði Bill Morrisette,
bæjarstjóri í Springfield.
og gortaði af því að hafa haft eina
slíka með sér í skólann án þess eft-
ir væri tekið. Sumir félaga hans
segja þó, að hann hafi ekki verið
svo slæmur við nánari kynni en
betra að styggja hann ekki því að
þá umturnaðist hann.
Foreldrar Kinkels, Bill og
Faith Kinkel, voru kennarar,
kenndu bæði spænsku, og gerðu
allt, sem þau gátu, til hjálpa syni
sínum að því er haft er eftir
vinafólki þeirra. Kvaðst það ekki
vita hvað gengi að drengnum en
hann hefði þó verið til meðferðar
hjá sálfræðingi og einkunnir hans
hefðu heldur farið batnandi að
undanfömu.
Hótaði að hefna sín
Kinkel var rekinn úr skólanum á
miðvikudag fyrir að vera vopnaður
og Tony McCowan, sem segist vera
besti vinur hans, telur, að það hafi
riðið baggamuninn hjá honum.
„Hann var æfur út í sjálfan sig
og hafði áhyggjur af því að hafa
orðið fjölskyldunni til skammar.
Hann talaði mikið um það, að for-
eldrar sínir væru kennarar og
hvemig vinafólk þeirra tækju
þessu,“ sagði McCowan.
Eftir öðrum skólafélögum er
haft, að Kinkel hafi varað við því,
að hann myndi „gera eitthvað" til
að hefna sín á skólanum fyrir
brottreksturinn.
Mikael Nicklauson, 17 ára gam-
all, var úrskurðaður látinn strax
eftir skothríðina á fimmtudag og í
gær lést Ben Walker. Yar hann 16
ára gamall og hafði fengið skot í
höfuðið. Kinkel verður ákærður
sem fullorðinn maður samkvæmt
nýjum lögum í Oregon en vegna
þess, að hann er aðeins 15 ára
gamall, verður hann ekki dæmdur
til dauða.
Byssur í barnahöndum
Voðaverk af þessum toga hafa
verið nokkuð tíð í Bandaríkjunum
að undanfömu og er þess skemmst
að minnast er tveir drengir, 11 og
13 ára, myrtu fjóra skólafélaga
sína og kennara í Jonesboro í
Arkansas í mars sl. Vegna þessa er
þess nú krafist af æ meiri þunga,
að skorin verði upp herör gegn
byssunni, sem gegnsýrir band-
arískt þjóðfélag.
Jeltsín gagnrýnir
verkfallsaðgerðir
Námamenn
hóta hörðum
viðbrögðum
Moskvu. Reuters.
RÚSSNESKIR kolanámamenn,
sem ekki hafa fengið launin sín
greidd í langan tíma, brugðust
reiðir við ræðu Borís Jeltsíns, for-
seta Rússlands, í gær þegar hann
gagnrýndi þá harðlega fyrir að
valda efnahagslífinu stórtjóni með
verkfóllum. Kváðust þeir mundu
bregðast við gagnrýninni með því
að herða aðgerðirnar.
Jeltsín sagði í útvarpsávarpi, að
verkfóll gætu verið nytsamleg við
að koma á breytingum en þess er
skemmst að minnast, að kolanáma-
menn stóðu sem klettur með
Jeltsín á sínum tíma við að brjóta á
bak aftur stjóm kommúnista. Hins
vegar hefðu þau nú gengið allt of
langt.
„Með því að lama rekstur járn-
brautanna hafa þau valdið efna-
hagslífinu gífurlegu tjóni og sak-
lausum borgurum miklum þjáning-
um,“ sagði Jeltsín en Svetlana Alk-
himova, framkvæmdastjóri sam-
taka kolanámamanna í Kuzbass í
Síberíu, sagði, að brugðist yrði við
gagnrýni forsetans með þvi að
herða aðgerðimar.
„Við gerðum hann að forseta og
við munum koma honum frá. Lest-
irnar eru hættar að ganga en við
erum aðeins að krefjast þess, sem
okkur ber,“ sagði hún.
Milljónir rússneskra launa-
manna hafa mátt sætta sig við að
vera launalausar langtímum saman
á síðustu áram og þolinmæði
þeima er á þrotum. Nokkur hund-
rað starfsmanna við skipa-
smíðastöð í Múrmansk fóru að
dæmi námamanna og lögðu niður
vinnu í gær vegna ógreiddra launa
og lokuðu veginum til aðalstöðva
rússneska norðurflotans.
Ríkið á ekki fyrir laununum
Jeltsín sagði, að námamenn vildu
fá launaskuldirnar gerðar upp á
stundinni en það væri ekki hægt.
„Hvaðan á ríkisstjórnin að fá
þetta fé? Frá ellilaunaþegum,
námsmönnum, læknum, kennurum
eða öðru verkafólki? Þarf það síður
á laununum sínum að halda?“
spurði Jeltsín og bætti við, að sum-
ir væru að biðja um aukna seðla-
prentun. Það myndi þó aðeins enda
með ósköpum.
Mikill órói á markaði hefur
íþyngt rússnesku efnahagslífi að
undanfómu og vextir hafa verið
hækkaðir í 50% til að verja gengi
rúblunnar. Gengi hlutabréfa hefur
ekki verið lægra í 16 mánuði. Hin
nýja stjórn Sergeis Kíríjenkos hef-
ur þegar lýst yfir, að ekki sé gert
ráð fyrir neinum hagvexti á árinu.
Hague segir EMU stórhættulegt
London. Reuters, The Daily Telegraph.
Aitken ákærður
fyrir meinsæri
London. Reuters, The Daily Telegraph.
DEILUR innan brezka íhalds-
flokksins um Efnahags- og mynt-
bandalag Evrópu (EMU) hafa nú
blossað upp að
nýju eftir að leið-
togi flokksins,
William Hague,
dró upp mjög
svartsýna mynd
af afleiðingum
myntbandalags-
ins fyrir efnahag
Evrópu í ræðu sem hann flutti í
Frakklandi í fyrrakvöld.
Sagði Hague að leiðtogar ESB-
ríkjanna hættu á að valda klofningi
í álfunni og almennri uppreisn ef
þeir héldu sig við „50 ára gamlar
lausnir" á nútímavandamálum
Evrópu. Rammar kvað að efa-
semdum um Evrópusamrunann í
ræðunni en Hague hefur látið uppi
frá því hann tók við flokksleiðtoga-
hlutverkinu. „Myntbandalagið er
óafturkræft. (...) Svo gæti farið að
menn lentu í
efnahagslegri
hliðstæðu þess
að verða inn-
lyksa í brenn-
andi byggingu,
sem engar út-
gönguleiðir væra
úr.“
Hague hélt því fram að pólitísk-
ur samruni í Evrópu væri nærri
því kominn að endamörkum sínum
og að myntbandalagið gæti ýtt
henni út yfir þessi mörk. En ennþá
ynnu sumir evrópskir ráðamenn
að því að mjaka álfunni enn lengra
eftir þessari braut, sem
óhjákvæmilega endaði í einu evr-
ópsku allsherjarríki.
Ræða Hagues rústaði hinu
viðkvæma vopnahléi í Evrópumál-
um sem flokksmenn hans höfðu
samið um í fyrra. Evrópusinnar,
undir forystu Michaels Heseltines,
fyrrverandi varaforsætisráðheira,
sögðu að Hague hætti á að kljúfa
flokkinn og að hann spillti fyrir
möguleikum hans á að vinna aftur
hylli kjósenda. „Hann hættir á að
fæla mjög mikilvægan hluta
íhaldsflokksins úr röðum hans -
það er miðjuna. Og kosningar
vinnur maður ekki nema eiga sjálf-
ur rætur á miðjunni," sagði Hes-
eltine.
Kenneth Clarke, fyrrverandi
fjármálaráðherra, tók í sama
streng og Heseltine. „Ef við getum
ekki náð saman um Evrópustefn-
una þá vinnum við engar kosning-
ar,“ sagði hann.
JONATHAN Aitken, fyrrverandi
ráðherra í breska fjármálaráðu-
neytinu, hefur verið ákærður fyrir
að bera ljúgvitni, hindra framgang
réttvísinnar og samsæri um að
leggja stein í götu réttvísinnar.
Málið snýst um misheppnaða
málshöfðun Aitkens á hendur The
Guardian, sem hafði sakað hann um
að hafa útvegað saudi-arabískum
kaupsýslumönnunum vændiskonur,
beitt sér fyrir sölu vopna til íraks
fyrir Persaflóastyrjöldina og leyft
saudi-arabískum samstarfsmanni
sínum að greiða fyrir dvöl hans á
Ritz-hótelinu í París 1993.
Eiginkona Aitkens, Lolicia, og 17
ára dóttir þeirra áttu að bera vitni
vegna málsins og höfðu undirritað
yfirlýsingu um að eiginkonan hefði
greitt hótelreikninginn. Aitken dró
málshöfðunina til baka í fyrra eftir
að lögð vora fram gögn, sem virtust
sanna að mæðgurnar hefðu verið í
Genf þegar reikningurinn var
greiddur og að starfsmaður Mo-
hammeds prins, sonar konungs
Saudi-Arabíu, hefði greitt hann.
Að sögn The Daily Telegraph
hyggst Aitken halda því fram að
hann hafi logið til að koma í veg fyr-
ir að upp kæmist um leynileg tengsl
hans fyrir hönd bresku stjórnarinn-
ar við stjórnvöld í Saudi-Arabíu.
Rangur vitnisburður hans hafi því
verið í þágu Bretlands.