Morgunblaðið - 23.05.1998, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGAVEGI 61 - SÍMI 552 4930
mesti og áreiðanlegasti gagnaflutn-
ingsmiðillinn í dag. Með tiltölulega
einfaldri eðlisfræði má sýna fram á
að stöðu þeirra verður seint hnekkt.
Ljósleiðaranetið þarf hvorki að fást
við það vandamál að það séu trufl-
andi merki á rásunum (sem raf-
magnsveitur þyrftu að glíma við) né
heldur takmarkanir þröngs tíðnis-
viðs sem hamlar jafnan öllum þráð-
lausum samskiptum.
Þessir yfirburðir eru það miklir að
óraunhæft er að ætla að nokkurt
annað kerfi komi til með að ógna yf-
irburðum símkerfis Landssímans á
sviði gagnaflutninga.
Tillaga nefndarinnar um aðgrein-
ingu breiðvarpsins frá annarri starf-
semi Landssímans verður að teljast
af hinu góða. I skýrslunni eru færð
góð rök fyrir þessari aðgreiningu.
Þar kemur fram að óeðlilegt sé að
fyrirtæki sé í samkeppni við við-
skiptavini sína. Við það má bæta að
þetta á sérstaklega við um fyrirtæki
sem eru með einokunaraðstöðu á
einum markaði, sem þau geta mis-
notað til að niðurgreiða þjónustu á
öðrum.
I Ijósi þessarar röksemdafærslu er
óeðlilegt að nefndin skuli mæla gegn
uppskiptingu Landssímans á öðrum
sviðum. Skýrslan er þar komin í
mótsögn við sjálfa sig.
í dag er íyrirtækið starfandi á
mörgum öðrum sviðum sem tengjast
grunnnetinu (jarðsímanum) ákaflega
lítið. Þar ber helst að nefna sölu
símtækja, Intemetþjónustu, farsíma-
kerfin og háhraðanetið.
Lífleg samkeppni óháðra fyrir-
tækja á sviði símtækjasölu og Inter-
Ur opnu bréfí til sam-
gönguráðherra vegna
skýrslu Fjarskiptanefndar
Rcykjavík 27.4.1998
Hæstvirti samgönguráðherra.
Hin nýútkomna skýrsla um fjar-
skiptamál á Islandi hefur vakið
mikla og verðskuldaða athygli.
Formleg úttekt á fjarskiptamálum
og framtíð þeirra var þarft verk og
löngu tímabært.
Það er samt mat undirritaðra að
ýmsir vankantar hafí verið á gerð
skýrslunnar og niðurstöðum nefnd-
arinnar sem gerði hana.
Nefndin
Það hlýtur að teljast óeðlilegt að
enginn nefndarmanna getur talist
sérfróður um tæknilega hlið fjar-
skipta. í ljósi þessa er það enn óeðli-
legra að aðeins einn viðmælenda
nefndarinnar er titlaður sérfræðing-
ur í tæknimálum.
Skýrslan almennt
Nefndin átti að fjalla annars vegar
um fjarskiptamál á Islandi almennt
og um stöðu Landssíma Islands hins
vegar. Það er mat undirritaðra að
mun meira hefði mátt leggja í al-
menna umfjöllun um fjarskiptamál
en gert er í skýrslunni.
Skýrslan tekur t.d. ekkert á því
hver afstaða ríkisins á að vera til
Internetmála, en hún hlýtur að
skipta verulegu máli. Internetið sem
slíkt hlýtur afar takmarkaða umfjöll-
un í skýrslunni, sérstaklega útfrá
sjónarhóli einstaklinga. Ekkert er
spáð í þau áhrif á íslenskt þjóðfélag,
menningu og neysluvenjur, sem al-
menn notkun Internetsins mun
örugglega hafa. Einnig hefði gjaman
mátt bæta við almennri umfjöllun
um Internetið og í hverju sérstaða
þess liggur í dag.
Einokunarstaða
Landssímans
í skýrslunni er því haldið fram að
Landssíminn sé í þann mund að
missa einokunaraðstöðu sína vegna
samkeppni frá öðrum aðilum. Þetta
eru helstu rökin þeirra fyrir því að
Landssímanum megi halda óskiptum
við einkavæðingu. Það er vissulega
rétt að Landssíminn er að missa ein-
okunaraðstöðu sína á nokkrum svið-
um, en það gildir ekki um gamla
jarðsímakerfið. Þar eru þeir með
einokunaraðstöðu sem enginn getur
keppt við á næstu árum.
Bjartsýni nefndarinnar á þróun
annarrar, nýrri tækni (t.d. gagna-
sendingar yfir rafmagnslínur) til að
afnema einokunina er óeðlilega mik-
il. Ljósleiðarar, sem eru grunndvöll-
ur dreifikerfisins, eru langafkasta-
Bjarni Rúnar
Einarsson
netþjónustu er til staðar nú þegar,
og farsímakerfið og háhraðanetið
eru bæði í raun virðisaukandi
þjónusta sem tengist ekki rekstri
grunnnetsins frekar en breiðvarpið.
Samkeppni í farsímakerfinu er í
þann mund að hefjast, og fullyrða
má að Intemetþjónustur séu í raun
að keppa við háhraðanetið á sviði
tölvusamskipta.
Því má fullyrða að eðlilegt væri að
skipta Landssímanum ekki í tvö fyr-
irtæki heldur mörg, eitt fyrirtæki
fyrir hvert starfssvið. Hins vegar má
hugsa sér að Landssíminn eigi stór-
an hlut í einhverjum þessara fyrir-
tækja, en geti þá ekki nýtt yfir-
burðastöðu eins fyrirtækis til að
þröngva sér inn á aðra mis-tengda
markaði.
Einkavæðing Landssímans
Við drögum í efa ágæti þess að
einkavæða einokunarfyrirtæki á
borð við Landssíma Islands. Einka-
rekin fyrirtæki bera eðlilega fyrst og
fremst eigin hagsmuni fyrir brjósti,
og þeir samrýmast ekki nauðsynlega
hagsmunum neytenda. Frjáls
markaður og samkeppni duga vel til
að veita fyrirtækjum aðhald, en þar
sem einokun íTkir er ekki um neitt
aðhald að ræða. Engin ástæða er til
að ætla að við slíkar ástæður muni
einkarekið fyrirtæki koma betur
fram við neytandann
eða vera betur rekið en
samskonar ríkisrekið
fyrirtæki.
Landssíminn er með
einokunaraðstöðu á ein-
um markaði um leið og
hann á í harðri sam-
keppni við einkaaðila á
öðrum nátengdum
mörkuðum. Því er ljóst
að einkavæðing og
aðskilnaður samkeppn-
issviðanna mun tryggja
eðlflega samkeppnis-
stöðu þeirra, og það
mun betur en eftirlit og
íhlutun Fjarskiptaeftir-
litsins gæti nokk-
urntíma.
Enn sem komið er, er óeðlilegt að
einkavæða jarðsímann því þar ríkir
fullkomin einokun. Uppskipting
Landssímans er því algjör forsenda
þess að hægt sé að einkavæða þá
hluta rekstursins sem eru, eða koma
til með að verða, í samkeppni á hin-
um frjálsa markaði.
Okkur finnst eðlilegt að selja ekki
Landssímann í heilu lagi, heldur
skipta honum fyrst upp í mörg
aðskilin fyrirtæki, eitt fyrir hvert
samkeppnissvið. Við tökum ekki af-
stöðu til þess hvernig fyrirtækin
skulu seld.
Póstur & Sími var búinn að koma
sér upp geysiöflugu símtala- og
gagnaflutningskerfi um allt land -
kerfi sem mun reynast erfitt að
keppa við. Þetta kerfi má nota á ein-
faldan hátt til að nettengja flest það
sem íslenskt er. Við teljum að það sé
best geymt í eigu íslenska ríkisins,
sem yrði svo sanngjam leigjandi til
hins frjálsa markaðar, undir ströngu
eftirliti Fjarskiptaeftirlitsins.
Virðingarfyllst.
ATH: Þetta er stytt útgáfa af upphaflega
bréfinu. Bréfið má lesa í fullri lengd á
http://www.mmedia.is/— bre/
fjarskipti.html.
Bjarni Riínar Einarsson er
stærðfræðinemi við H.í. og starfar
sem netstjóri. Már Örlygsson er vef-
hönnuður.
Már
Orlygsson
| Nú geta allir eignast Benz!
MERCEDES BENZ
Vinstrimenn á villi-
götum í LIN-málum?
Höfum fengið einkasöluleyfi á þessum frábæru úrum sem hafa eingöngu
verið fáanleg í höfuðstöðvum Mercedes í Stuttgard.
AÐ undanförnu hefur staðið yfir
endurskoðun úthlutunarreglna
Lánasjóðs íslenskra námsmanna.
Fulltrúar meirihlutans í Stúdent-
aráði Háskóla Islands hafa verið
aðilar að þessari vinnu. Megin kröfur
þeirra hafa verið að hækka frítekju-
markið og hækka námslánin í sam-
ræmi við almenna kjaraþróun. Þess-
ar hugmyndir eru í sjálfu sér góðra
gjalda verðar og fela í sér bættan
hag námsmanna. Þeim fylgja hins
vegar engar tillögur um fjármögnun
og því ekki annað séð en krafíst sé
bættra kjara námsmanna á kostnað
annarra í þjóðfélaginu.
Tillögur til úrbóta
Ásdís Magnúsdóttir formaður
SHI skorar á stjórnvöld að
meðhöndla kjör námsmanna með
sama hætti og annarra hópa
þjóðfélagsins í grein sinni í Morgun-
blaðinu 9. maí sl. Við skorum á Ás-
Tillaga okkar til að
auka lánsfjármagn til
námsmanna, segja
Benedikt Pálmason og
Smári Rúnar Þorvalds-
son, er að leggja niður
---7-----------------------
LIN í núverandi mynd
og fela lánastofnunum
að veita námslánin.
dísi Magnúsdóttur að hverfa frá
þröngsýni í Lánasjóðsmálum og átta
sig á því að námsmenn verða að
benda á leiðir til úrbóta sem ekki
þýða stórfelldan útgjaldaauka fyrir
ríkissjóð og þar með allan almenning
í iandinu ef hún ætlast til að tekið sé
Benedikt
Pálmason
tillit til krafna stúdenta. Tillaga okk-
ar til að auka ijármagn til úthlutunar
námslána er að leggja niður Lána-
sjóð íslenskra námsmanna í núver-
andi mynd og að bankastofnanir taki
að sér að veita námslán. Þetta má
gera með því að ríkið semji við bank-
ana um lánakjör og niðurgreiði vexti
á lánunum þannig að námsmenn búi
við sömu lánakjör og i dag. Með
þessum hætti má spara nánast allan
rekstrarkostnað Lánasjóðsins því
viðbótarkostnaður bankanna er lítill
sem enginn vegna stærðarhag-
kvæmni í fjármálastarfsemi.
Námslán verða því í raun ríkis-
tryggð skuldabréf og má vel hugsa
sér virk markaðsviðskipti með þau á
sama hátt og húsbréf.
Núverandi meirihluti SHÍ hefur
einblínt á hækkun frítekjumarksins.
Frítekjumarkið í dag er 180.000 kr.
(60.000 á mánuði yfir sumarið) en
eftir það skerðist lán um 50% af
viðbótartekjum. Þetta er meiri
skerðing viðbótartekna en vegna
tekjuskatta. Ef námsmaður þarf
einnig að greiða tekjuskatt vegna
tekna maka þá skerðast viðbótar-
tekjur hans um 90%, þ.e. ef náms-
maður vinnur sér inn
aukalega 100 krónur þá
fær hann 10 krónur í
sinn vasa. Augljóst er að
þetta fyrirkomulag er
mjög vinnuletjandi. Því
leggjum við til að frí-
tekjumarkinu verði
haldið óbreyttu en
skerðing lánanna
minnkuð. Þessi aðgerð
mun vissulega hafa út-
gjaldaauka í för með sér
fyrir ríkissjóð en ein-
hver hluti þeiiTar aukn-
ingar mun þó skila sér
til baka vegna aukinnar
atvinnuþátttöku náms-
manna og minni hvata
til að vinna óframtalda vinnu. Ef
menn eru vantrúaðir á slík áhrif má
benda á að þegar skattur á hagnað
fyrirtækja var lækkaður jukust,
skatttekjur ríkisins.
Ómarkvissar kröfur
I grein Ásdísar kvartar hún yfir
viljaleysi stjómvalda til að mæta
kröfum stúdenta. Þessi daufheym
stjórnvalda er eflaust eðlileg í ljósi
ómarkvissra krafna. I raun er haldið
uppi sömu kröfu á tveimur vígstöðv-
um, annars vegar hækkun frítekju-
marks og hinsvegar hækkun lána.
Áhrif slíkra aðgerða eru þau sömu
fyrir alla lántakendur nema fyrir þá
sem eru með árstekjur undir 180.000
kr. (að húsaleigubótum meðtöldum),
en þeir eru örugglega mjög fáir. Við
hvetjum fulltrúa Röskvu að koma
með heilsteyptari og markvissari
lausnir í stað óeðlilegara krafna um
sífellt aukið fjármagn. Þó svo að það
sé mikilvægt að fjárfesta í mannauði
þá er það svo og verður að al-
mannafé er af skomum skammti og
ber að nýta sem best.
Höfundar eru viðskiptavinir LÍN..
Smári Rúnar
Þorvaldsson
B0LIR, PEYSUR, BUXUR,
ÍÞRÓTTASKÓR, SUND-
FATNAÐUR, JAKKAR,
GALLAR, REGNFÖT, TJÖLD,
VEIÐIVÖRUR 0G GRILLVÖRUR.
Gerið góð kaup!
UTILIF
GLÆSIBÆ *S: 581 2922