Morgunblaðið - 23.05.1998, Blaðsíða 67

MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUN
LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1998 67*'
fjölbreytni tegundanna og eflingar
vistkerfanna. Sumir íslenskir
stjómmálaflokkar tóku að glíma við
hugtakið og tókst að lokum að snúa
því upp á andskotann. Á íslensku
varð sjálfbær þróun að „tæki“ til að
stjóma náttúrunni. Alls staðar átti
goðveran, íslandsmaðurinn, þrútin
af peningahyggju að grípa inn í og
stjóma eftir duttlungum sínum.
Menn geta kúgað þjóðir og stjómað
| fólki, breytt náttúmnni og þjösnast
á henni, en þeir stjóma henni
aldrei. Það gerir sívirknin.
Um svipað leyti varð til hugtakið
„endumýjanleg orka“. Vindur og
vatn em endumýjanlegir orkugjaf-
ar, það er óumdeilt. En
sleggjusláttur Halldórs um að nýta
endumýjanlega orkugjafa landsins
er mikið klámhögg vegna „sóunar
auðlinda sem eyðast og koma aldrei
aftur“ svo notuð séu hans eigin orð.
Virkjun sem spillir náttúmgæðum
hvað þá náttúragersemum byggir
ekki á sjálfbærri þróun og endur-
nýjanleg orka verður umhverfisslys
þegar við hana klístrast stórkostleg
náttúmspjöll og mengandi stóriðja.
í yfirvofandi þjóðarharmleik er
margt að óttast. Svo dæmi sé tekið
af risaálveri á Reyðarfirði myndi
það ekki aðeins taka til sín allt
vatnasvið stórfljótanna á Norðaust-
urlandi þegar fram í sækir, breyta
vatnafari ánna og hafa þar að auld
áhrif á náttúrugersemar í Kreppu-
tungu, í lindum Herðubreiðar og
Hólmatungum og síðast en ekki síst
makalausustu fossaröð í Evrópu þar
sem Selfoss, Hafragilsfoss og sjálf-
ur jötunninn Dettifoss falla. í
Fljótsdal þornar fjöldi fossa,
Dimmugljúfur, mestu gljúfur lands-
ins, fyllast, helsta gróðurlendið
austan Jökulsár á Fjöllum, Arnar-
dalur, hverfur undir lón. Eyjabakk-
ar, þar sem þúsundir heiðagæsa
fella flugfjaðrir síðsumars en
hreindýr prýða stóran hluta árs,
I hverfa og stærsta villta víðerni í
Evrópu eyðileggst; víðemi sem ætti
að vera þjóðgarður um aldur og ævi
ef hér ríkti lýðræði og náttúmvemd
sem væri þjóðinni til sóma. Þetta
eru aðeins nokkur en hörmuleg
dæmi um „sóun auðlinda sem eyð-
ast og koma aldrei aftur“.
Og aftur til ræðu Halldórs:
„Alþjóðlegur árangur í umhverfis-
vemd er ekki síst undir því kominn
að þjóðir finni leiðir sem sýna með
afgerandi hætti að í sjálfbærri
þróun og skynsamlegri nýtingu
felist ekki fórn, heldur efnahagsleg-
ur ávinningur. Þar verður at-
vinnulífið að vera í fararbroddi."
Skynsemi minni era takmörk sett
og þó miklu fremur gáfum og þekk-
ingu en eitthvað segir mér að í þess-
ari umhverfisstefnu leynist kjarni
málsins loksins laus við tvískinn-
ung: Atvinnulífið og fyrirfram
ákveðinn efnahagslegur ávinningur
er gmndvöllur náttúrufóma. Sé
þetta rétt þá stýra vangaveltur um
hagkerfið og fullkomin óskhyggja
um gróða afstöðu rfldsstjórnar Is-
lands til náttúmfórna og „sjálf-
bærrar þróunar". Náttúmskaði er
einskis metinn. Til stendur að
byggja hús og lóð vantar. Þess
vegna sprengjum við Þjóðminjasafn
íslands, Dómkirkjuna í Reykjavík
eða Þjóðarbókhlöðu í loft upp, jöfn-
um hauginn við jörðu og byggjum
svo. Okkur bráðvantar lóð.
Halldór Ásgrímsson er sá for-
ystumaður í ríkisstjóm Islands þeg-
ar frá er talinn iðnaðarráðherra,
Finnur Ingólfsson, sem lengst hefur
gengið í því að níða niður og út-
hrópa náttúmverndara, ekki síst þá
sem taka afstöðu gegn stóriðju,
mengun og loftslagsbreytingum. Á
sama tíma heldur hann ræður og
segir: )rAð sjálfsögðu ber að taka
mikið tillit til náttúmvemdar."
Þetta er dularfyllsta tvöfeldni
Framsóknarflokksins og mér gjör-
samlega óskiljanleg, enda margt
sem ég skil ekki í stóriðjuhörku, til-
litsleysi og yfirgangi forystu þess
flokks gagnvart náttúm og almenn-
ingi.
Óll hálendisfrumvörpin á Alþingi
em fyrst og fremst samin og þving-
uð fram fyrir stóriðju og námugröft
á hálendi íslands. Kjami þeirra er:
Miðstýring með skýru eignarhaldi.
Til þessa hefur miðhálendið verið
frumburðarréttur sérhvers íslend-
ings. Hann verður afnuminn. Land-
ið fær aðra ímynd og merkingu og
þjóðin verður önnur en hingað til.
Hún mun lengi minnast þeirra
manna og flokka er afnema frum-
burðarréttinn; dýmstu málefni sér-
hvers manns. Hún mun dæma hart
og deila af heift um landráð og um-
hverfisglæpi. Látum þann harmleik
ekki henda íslenska þjóð.
Heimildir: „Energy Futures 1998“. Útg. The
National Resource Defense Council and
Uncommon Sense Inc. 1998 www.nrdc.org
Gradel & Crutzen. Atmosphere, Climate and
Change. ScL Am. Library. 1995 Halldór Ás-
grímsson. „Auðlindanýting og umhverfisvemd
í alþjóðlegu samhengi“. Ræða flutt á fundi VSÍ
7. maí 1998
Ármúla 13- Sími 575 1220 • Skiptlborð 575 1200 - Fax 568 3818
Verð aðeins frá kr.
1.235.314
HYunom
- til frumtióar
NÝR SENDIBÍLL
Höfundur er náttúrufræðingur

'aiSKt
ex
heiíir jf
f
oúum oroo/oum
í hverjum Delser pakka eru 8 mirmi
pakkar í loftþéttum umbúðum. Þannig
færðu alltaf ferskt, stökkt og brakandi
kex þegar þig langar f gott saltkex.
Ós
saltaó
ftalir koma til móts við
þá sem kjósa saltíaust kex
en vilja hafa það stökkt
og bragðgott.
Kryddaða kexið frá Delser er alveg sérlega ítalskt.
Ólívu- og rósmarín kryddið gefur kexinu og
uppáhaldsálegginu þínu alveg einstakt bragð.
ítalska bragðið nýtur sfn einnig eitt og sér í stökku kexinu.
JjöllreijH ej jersli — leint jrá óftalíu
Framleitt á ftalíu. Drelfing Kexverksmiöjan 'trön.