Morgunblaðið - 17.12.1998, Side 10

10 FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Styrkur
veittur
til Bomobile-
verkefnisins
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti á
fundi á þriðjudag að veita nemend-
um Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands eina og hálfa milljón króna í
styrk vegna verðlaunaverkefnisins
Bomobile.
Nemendur skólans unnu til verð-
launa í norræna hönnunarverkefn-
inu „BoMobil“ í Stokkhólmi í sumar
með hönnun sinni á vistvænum hús-
bfl en með hönnuninni vildu þeir
kynna og styrkja hreina ímynd ís-
lands og nýtingu íslenskra orku-
linda.
Veitt voru tvenn verðlaun, ann-
ars vegar fyrir frumlegasta farar-
tækið og hins vegar fyrir það raun-
hæfasta og vann húsbfll íslensku
nemendanna til fyrstu verðlauna
sem raunhæfasta farartækið.
Hugsanlegt að selja
framleiðslurétt
I greinargerð iðnaðarráðuneyt-
isins, sem lögð var fram á ríkis-
stjórnarfundinum, kemur fram að
bíllinn hafi vakið mikla athygli al-
mennings og fjölmiðla ytra og að
mikil eftirspurn sé eftir kynningu
á húsbílnum. Þá sé hugsanlegt að
hægt sé að selja framleiðslurétt á
verkinu enda hafi SAAB, Volvo og
Mereedes Benz þegar óskað eftir
nánari upplýsingum um það, að
því er kemur fram í fréttatilkynn-
ingu.
Segir í tilkynningunni að fram
komi í greinargerðinni að fulltrúar
skólans hafi leitað eftir stuðningi
stjórnvalda við verkefnið þannig að
þeir nemendur sem þarna eigi hlut
að máli eigi kost á fjárhagslegum
stuðningi og ráðgjöf við markaðs-
setningu.
------♦-♦-♦----
Almenningsvagnar bs.
Fargjöld
hækka um
10,5%
EINSTÖK fargjöld hjá Almenn-
ingsvögnum bs. hækka um 10,5%
að meðaltali 1. febrúar næstkom-
andi. Hækkunin var samþykkt á
fundi Almenningsvagna 10. desem-
ber sl.
I frétt frá Almenningsvögnum
segir að ekki hafí orðið breytingar
á fargjöldum síðan 1. október
1995. Almennur rekstrarkostnað-
ur fyrirtækisins hafi á þessu tíma-
bili aukist um 13,5% vegna breyt-
inga á verðlagi. Framlög aðildar-
sveitarfélaga fyrirtækisins nema
um 60% af heildarrekstrarkostn-
aði og eru framlögin háð verð-
breytingum. I fréttinni segir að á
þeim tíma sem liðinn sé frá síð-
ustu hækkun fargjalda hafi tals-
vert misræmi myndast milli far-
gjalda og framlaga sveitarfélag-
anna, þar sem fargjöldin hafi ekki
hækkað í samræmi við verðbreyt-
ingar og sé það nú að hluta til leið-
rétt.
Ekki var tekin ákvörðun um
breytingar á verði fyrir Græna
kortið þar sem um samstarfsverk-
efni tveggja fyrirtækja er að ræða
og verðbreytingar hafa ekki verið
ræddar hjá samstarfsaðilanum.
---------------
Sambandslaust
við Danmörku
BILUN varð í ljósleiðara í Dan-
mörku í gærmorgun sem varð til
þess að sjálfvirkt símasamband og
Internet-samband við Danmörku
rofnaði.
Tæknimenn hjá Tele Danmark
unnu að viðgerð og var samband
komið á aftur kl. 14.15.
Heilbrigðisráðherra í lokaumræðu um gagnagrunnsfrumvarp
Morgunblaðið/Ásdís
Mótaðar verða reglur um
arðgreiðslur frá sérleyfíshafa
HALDIÐ var áfram að
ræða frumvarp rflds-
stjómarinnar um miðlæg-
an gagnagrunn á heil-
brigðissviði á Alþingi í gær og var um
framhald þriðju og síðustu umræðu
að ræða. Ætlunin er að greidd verði
atkvæði um frumvarpið í dag. Fjórir
stjómarandstæðingar, þau Rannveig
Guðmundsdóttir, Svavar Gestsson,
Kristín Halldórsdóttir og Ögmundur
Jónasson, þingflokksformenn stjórn-
arandstöðuflokkanna, lögðu fram
dagskrártillögu um að Alþingi
ályktaði að vísa málinu frá. I rök-
stuðningi sagði m.a. að fjölmörg atriði
mæltu gegn afgreiðslu frumvarpsins,
það hefði ekki fengið fullnægjandi
umfjollun í nefnd og líkur væru á því
að lögfesting frumvarpsins myndi
leiða til átaka og tjóns í heilbrigðis-
kerfinu. Sólveig Pétursdóttir og fleiri
stjómarþingmenn lýstu furðu sinni á
þeirri fullyrðingu að frumvarpið hefði
ekki fengið faglega og lýðræðislega
umfjöllun á þingi. Tugir umsagna
hefðu meðal annars borist og tugir
gesta mætt á fundi heilbrigðis- og
trygginganefndar.
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðis-
ráðherra sagði í andsvari að mótaðar
yrðu starfsreglur til að fylgjast með
bókhaldi væntanlegs sérleyfishafa
með það í huga að hann greiddi þjóð-
inni hluta af arði sem rekstur gagna-
grunnsins gæti gefið af sér.
Gagnrýndu málsmeðferð
harkalega
Talsmenn minnihluta heilbrigðis-
og trygginganefndar gagnrýndu
harkalega alla málsmeðferðina og
sögðu að stjórnarflokkamir hefðu
beitt gerræði í nefndinni er þeir neit-
uðu að hlýða á umsögn sérfræðinga
er minnihlutinn vildi kalla til eftir að
gerðar voru breytingar á síðustu
stundu á frumvarpinu. Á hinn bóginn
sagðist stjórnai-þingmaðurinn Krist-
ján Pálsson, Sjálfstæðisflokki, 'ekki
skilja hvernig menn gætu líkt hætt-
unum við hugmyndina um miðlægan
gagnagrunn við geislunarhættu frá
kjarnorku, eins og einn þingmanna
hefði gert. Málflutningur andstæð-
inga einkenndist af tortryggni. Ætl-
unin væri að nota grunninn til að
bæta heilsufar, öllum til hagsbóta.
Hann sagðist sjálfur bera fullt traust
til ráðamanna Islenskrar erfðagrein-
ingar og krafturinn í fyrirtækinu frá
upphafi hefði verið til fyrirmyndar.
Ný og merkileg atvinnugrein yrði að
veruleika hér og miðlægi gagna-
grunnurinn væri hugmynd sem eng-
inn hefði fengið áður.
Kristín Halldórsdóttir, Samtökum
um kvennalista, sagði að umræðan
um frumvarpið hefði verið mjög
gagnleg. „Hún hefur varpað ljósi á
þann möguleika til upplýsingasöfn-
unar, vísinda- og rannsóknastarf-
semi sem felst í íslensku samfélagi.
En hún hefur einnig varpað ljósi á
stöðu mála, hvernig meðferð og nýt-
ingu heilsufarsupplýsinga er nú hátt-
að. Hún hefur vakið okkur til meðvit-
undar um mikilvægi þess að um-
gangast allar persónuupplýsingar
með ýtrustu varúð. Síðast en ekki
síst hefui- hún vakið siðferðilegar
spurningar sem nauðsynlegt er að
svara áður en Alþingi tekur endan-
lega afstöðu til frumvarpsins.“
Hún sagði einnig að hugmyndin
um miðlæga grunninn hefði komið
inn á borð þingmanna nánast öllum
að óvörum og það væri slæmt hvern-
ig rekinn hefði verið áróður fyrir til-
lögunni á þeim forsendum að um
væri að ræða eitthvert stórkostlegt
hjálpræði. Byggðar hefðu verið upp
óraunhæfar væntingar um gagnsemi
gnmnsins án þess að draga fram það
sem væri vafasamt og jafnvel hættu-
legt. Vafalaust yrði hægt að nota
grunninn til að auka þekkingu, bæta
heilsufar þjóðarinnar og efla heil-
brigðiskerfið en í reynd snerist málið
að miklu leyti um það hvort tilgang-
urinn helgaði meðalið og eðlilegt
væri að veita einkafyrirtæki sérleyfi
til að reka grunninn.
Einkaleyfisslaufa utan
um pakkann
„Eg er andvíg því að íslensku
þjóðinni verði pakkað inn og bundin
einkaleyfisslaufa utan um pakkann,"
sagði Kristín. Hún sagðist hafa, eins
og fleiri, hikað í fyrstu við að gagn-
rýna hugmyndina enda aldrei gott að
vera sökuð um afturhaldssemi.
Kristín minnti einnig á blaðagrein
herra Karls Sigurbjörnssonar bisk-
ups um gagnagrunninn þar sem
hann varaði fólk við því að grundvall-
argildi væru hunsuð í nafni framfara.
Ágúst Einarsson, þingflokki jafn-
aðarmanna, sagði marga stjórnar-
andstöðuþingmenn hafa viljað reyna
að leita sátta en slegið hefði verið á
hendur þeirra af hálfu meirihlutans
með gerræðislegum vinnubrögðum.
Enginn áhugi hefði verið þar á því að
finna skynsamlega lendingu. Frum-
varpinu—hefði verið ábótavant frá
upphafi og þótt gerðai- hefðu verið
breytingar til bóta væri enn grund-
vallarágreiningur um mikilvæga
hluta þess. Greinilega væri ætlunin
að afgreiða það samt og þá létu
menn sig engu skipta þótt það væri
gert í andstöðu við vísindasamfélagið
og íslenska læknastétt.
Jóhanna Sigurðardóttir, þingflokki
jafnaðarmanna, minnti á umfjöllun
Páls Þórhallssonar, blaðamanns
Morgunblaðsins, þar sem bent væri á
ýmisleg álitamál í sambandi við frum-
vaipið. Meðal annars væri þar sagt að
rök skorti fyrir því að veita sérleyfi í
einni atvinnugrein umfram aðra en
jafnframt að hugsanlega yrði rflds-
valdið skaðabótaskylt ef ekki yrði
hægt að fullnægja ákvæðum samn-
ingins við sérleyfishafa.
Jóhanna spurði auk þess heil-
brigðis- og tryggingamálaráðherra,
Ingibjörgu Pálmadóttur, hvort
stjórnvöld yi-ðu ekki að fá að hafa
eftirlit með bókhaldi sérleyfishafa ef
það væri ætlunin að hann greiddi
hluta af arði til þjóðarinnar. Ráð-
ALÞINGI
herra svai-aði því til að það yrði gert
og nefndinni yrðu kynntar þær ráð-
stafanir. Mótmælti þá Jóhanna og
sagðist hafa átt við að nefndin fengi
að fylgjast með mótun starfsregln-
anna um þetta efni en þvi hefði ráð-
herra ekki svarað. Engu skipti þótt
nefndarmenn fengju svör eftir á.
Steingrímur J. Sigfússon, þing-
flokki óháðra, sakaði stjórnvöld um
„óheiðarleg vinnubrögð“ í málinu og
sýndarmennsku, lætt hefði verið inn
á úrslitastundu ákvæði um að bæta
upplýsingum um erfða- og ættfræði í
gagnagrunninn. Hjörleifur Gutt-
ormsson, þingflokki óháðra, tók í
sama streng og gagnrýndi ríkissjón-
varpið fyrir að leita til geðlæknis og
ráðgjafa Islenskrar erfðagreiningar
um álit á neikvæðum umsögnum er-
lendis án þess að geta um tengsl
mannsins við fyrirtækið.
Siv Friðleifsdóttir, þingmaður
Framsóknarflokks, benti á að MS-fé-
lagið hefði lýst yfir stuðningi við hug-
myndina um gagnagrunn, sjúklingar
með MS-sjúkdóminn og fleiri slíka
sjúkdóma bæni vonir í brjósti um að
hann kæmi að gagni. Hins vegar
mætti ekki vekja falskar vonir. Fimm
ár tæki að byggja grunninn upp og
ekki myndi neitt geta gerst af hans
völdum sem gerbreytti læknisþjón-
ustu og heilsufari fyrr en eftfr 10 eða
20 ár. Verkefnið væri hins vegar gott
og hún styddi það heils hugar.
Orðalag óljóst og Ioðið
Ögmundur Jónasson, þingflokki
óháðra, fór hörðum orðum um ríkis-
stjórnina sem ætlaði að veita heimild
til að íslendingar yrðu notaðir eins
og tilraunadýr og sagði að einn af
helstu göllunum við frumvarpið væri
hve óljóst og loðið það væri. Hvar-
vetna væri um að ræða atriði sem
nánar yrðu skilgreind síðai-. Menn
vissu því ekki hvað þeir væru að
samþykkja og stuðningurinn við
hugmyndina færi minnkandi meðal
þjóðarinnar. Hann benti á að tals-
menn heilbrigðisstéttanna og all-
flestra samtaka sjúklinga hefðu auk
margra annarra lagst gegn frum-
varpinu. „Allfr þefr aðilai- sem þjóð-
félagið hefur falið að gæta almanna-
hagsmuna þegar kemur að vísindum
og rannsóknum og siðfræði læknis-
fræðinnar hafa lagst gegn þessu
frumvarpi," sagði hann. Þingmaður-
inn sagði stjórnvöld ala á íolskum
vonum og lýsti eftir rökum af hendi
stuðningsmanna. Vísindamenn sem
ekki ættu fjárhagslegra hagsmuna
að gæta vöruðu mjög við hugmynd-
inni vegna þess að hún myndi tor-
velda þróun í vísindum.
Tómas Ingi Olrich, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, sagði að ef gerðai-
yrðu vísindai-annsóknir á fólki hér-
lendis giltu um það ákveðnar reglur
og ein þein-a væri reglan um upplýst
samþykki. „Það er ekki hægt að
keyra saman neinar upplýsingar sem
eru fengnar með vísindarannsóknum
á fólki við þennan grunn nema fyrir
liggi upplýst samþykki þai- um.“
Sólveig Pétursdóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, lýsti í umræðun-
um m.a. yfir furðu sinni á orðum
stjórnarandstæðinga um að málið
hefði ekki fengið faglega og lýðræð-
islega umfjöllun í þinginu. „Eg lýsi
furðu minni á þessum orðum og hef
vakið athygli á því f...] ásamt fleiri
þingmönnum stjórnarmeirihlutans
að þetta er alrangt. Ég tel að þetta
mál hafi fengið þannig meðferð í
þinginu að erfitt sé að finna hlið-
stæðu þess. Tugir umsagna hafa
borist, tugir gesta hafa mætt. Málið
var lagt fyrir síðasta vor. Það tók
miklum breytingum í sumar m.a. eft-
ir ábendingu frá tölvunefnd og það
kom inn í haust í heilbrigðis- og
trygginganefnd og hefur verið rætt
þar á fjölmörgum fundum."
Sólveig gat þess ennfremur að í
fyrstu og annarri umræðu um málið
á þingi hefði verið rætt um það í
samtals 39 klukkustundir. Sautján
þingmenn hefðu tekið til máls við
fyrstu umræðu, en 26 þingmenn við
aðra umræðu. Við þetta bættust svo
þeir tímar sem rætt var um frum-
varpið í þriðju umræðu, en sú um-
ræða tók tvo daga.
Sólveig tók einnig fram að hug-
myndin um að erfðafræðiupplýsingar
yrðu tengdar heilsufarsupplýsingum
væri síður en svo ný af nálinni, eins
og margir stjórnarandstæðingar
héldu fram. Vitnaði hún í umsagnfr
nokkurra aðila um gagnagrunns-
frumvarpið til heilbrigðis- og trygg-
inganefndar Alþingis fyrir aðra um-
ræðu og taldi hún að þar kæmi
greinilega fram að þeim væri ljóst að
erfðafræðiupplýsingar yrðu settar
saman við heilsufarsupplýsingar.
Alþingi
Dagskrá
ÞINGFUNDUR Alþingis
hefst kl. 10.30 í dag. I fyrstu
verða atkvæðagreiðslur um
ýmis þingmál, m.a. frum-
varp til laga um gagna-
grunn á heilbrigðissviði. Þá
fara nokkur þingmál til ann-
arrar og þriðju umræðu en
ennfremur fer frumvarp
ríkisstjórnarinnar um stjórn
fiskveiða til fyrstu umræðu
sem og frumvarp hennar um
veiðar í fiskveiðilandhelgi
Islands.