Morgunblaðið - 18.09.1999, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 18. SEPTEMBER 1999 33
LISTIR
Gamanmál og reynslusögur
MEÐAL bóka Hörpuútgáfunnar
á þessu ári er Glott í golukaldann
eftir Hákon Aðalsteinsson. Höf-
undurinn er kunnur hagyrðingur
og sagnamaður. Endurminningar
hans, Það var rosalegt, sem Sigur-
dór Sigurdórsson skráði, varð
metsölubók 1997. „I þessari nýju
bók nýtur sín vel frásagnargáfa
höfundar, hagmælska hans og
góðlátleg glettni", segir í kynn-
ingu. Ennfremur segir að Hákoni
sé hugleikið að segja frá kynleg-
um kvistum og spaugilegum atvik-
um og yrkja hnyttnar vísur um at-
burði líðandi stundar. „En
alvarlegur tónn er þó aldrei fjarri
og efni af því tagi er ekki síðra en
gamanmálin."
Hulda nefnist reynslusaga
vestfirskrar kjarnakonu, Huldu
Valdimarsdóttur
Ritchie, sem
Finnbogi Her-
mannsson
skráði. Hún átti
viðburðaríka ævi
allt frá tvítugs-
aldri, þegar hún
giftist skoska
sjóliðanum
Samuel Ritchie.
I bókinni segir
frá örlagaríkum
árum Huldu, fyrst heima í Hnífs-
dal, þar sem átök voru um brúðka-
up hennar. Síðan í Bretlandi, þar
sem fjölskyldan slapp naumlega
lífs af þegar loftárás var gerð á
heimili þeirra. Árið 1962 hóf
Hulda störf í bandaríska sendiráð-
inu í Reykjavík og starfaði þar á
þriðja áratug.
Hún kynntist
þar og átti sam-
skipti við fjölda
fólks, m.a. for-
seta og varafor-
seta Bandaríkj-
anna.
Lífsgleði,
minningar og
frásagnir í um-
sjón Þóris S.
Guðbergssonar,
halda áfram göngu sinni. Þau sem
segja frá í þessari nýju bók eru:
Séra Ami Pálsson, fyrrverandi
sóknarprestur, Herdís Egilsdótt-
ir, kennari og rithöfundur, Mar-
grét Hróbjartsdóttir, geðhjúkrun-
arfræðingur og kristniboði, Rúrik
Haraldsson leikari og Ævar Jó-
hannesson sem, jafnframt öðrum
störfum, hefur þróað „lúpínu-
seyði“. AIls hafa 46 Islendingar
rifjað upp minningar sínar í þess-
um bókarflokki.
Mér líður vel þakka þér fyrir er
ljóðabók e|tir Inga Steinar Gunn-
laugsson. í kynningu segir að þeg-
ar fyrri bók Inga Steinars, Sól-
skin, kom út fyrir þremur árum
hafi ljóðaunnendum orðið ljóst að
þar fór höfundur sem hafði ekki
aðeins einstakt vald á íslensku
máli heldur einnig þá innri sýn og
djúphygli sem þarf til að skáld-
skapur verði meira en orðin tóm.
Einnig eru væntanlegar hjá
Hörpuútgáfunni nýjar þýddar
skáldsögur, Flóttinn eftir Jack
Higgins og Sumarást eftir Bodil
Forsberg.
Hákon
Aðalsteinsson
Finnbogi
Hermannsson
S
Islenskt
landslag
í Sviss
SVISSLENDINGARNIR Serge
Clapason og Heide Mittelmeyer
voru stödd hér á landi nýlega,
en þau eru áhugaljósmyndarar
og höfðu nýlokið við að skipu-
leggja sýningu á íslenskum vetr-
armyndum sem fara mun hring-
ferð um Sviss.
íslandsmyndirnar má rekja til
fyrstu heimsóknar Clapasson til
landsins 1986. Sú heimsókn var
óundirbúin, hann einfaldlega ók
út á flugvöll í erfiðum skilnaði
og keypti sér miða með næstu
vél. Vélin lenti á Akureyri og
þar með var áhugi hans á ís-
lenskri náttúru vakinn.
Siðastliðinn áratug hafa þau
Clapasson og Mittelmeyer siðan
heimsótt landið í þrígang og
skoðað frekar undir leiðsögn
Kristins Snædals leigubflstjóra.
Á þeim ferðum sínum hafa þau
tekið hundruð mynda og verður
ekki nema brot þeirra sýnt í
Sviss.
„Hugmyndin að baki sýning-
unni er að velja úrval mynda og
sýna Svisslendingum hvers virði
ísland er okkur,“ segir Mittel-
mayer. Hún bætir við að þannig
vilji þau sýna fegurð landsins,
sem hafí verið meiri en hún sjálf
gerði ráð fyrir. Myndirnar á
sýningunni eru eingöngu vetr-
armyndir og er íslenski vetur-
inn rapsódía í gylltum og bláum
tónum að því er Mittelmayer
segir.
Engra bragða er beitt við
myndatökuna, heldur bíða þau
eftir rétta augnablikinu og sýna
náttúruna eins og hún kemur
fyrir. Enda segja þau bæði lita-
Hollenskir ljósmyndarar sem sýndu vinum og
vandamönnum myndir sínar á Hótel Sögu.
Morgunblaðið/Kristinn
Mittelmayer og Clapason sýna
Svisslendingum íslenskar vetr-
armyndir
dýrð íslenskrar náttúru slíka að
hún sé biðarinnar virði. Serge
er þó bundinn í hjólastól og þarf
sérútbúnað fyrir myndatökurn-
ar, en hann á erfítt með að
halda höndunum lengi kyrrum.
Mittelmayer tekur því oft mynd-
ir samkvæmt hans forskrift, en
sjálf tók hún ekki myndir fyrr
en 1991 þegar þau kynntust.
Clapason og Mittelmayer eru
bæði staðráðin í að heimsækja
ísland oftar. Ljósmyndaskrán-
ingu þeirra á landinu sé engan
veginn lokið og þær 700 myndir
sem teknar voru á Vestfjörðum
nú í sumar séu bara dropi í haf-
ið.
Furðu-
leikhúsið
með tvö
verk
TVÖ verk eru á dagskrá Furðu-
leikhússins á nýju leikári. Ann-
ars vegar er það sýning frá fyrra
ári, Sköpunarsagan, sem sýnd
var 50 sinnum vítt og breitt um
landið. Hins vegar verður sett
upp nýtt leikrit, Frá goðum til
Guðs, í tilefni af 1000 ára afmæli
kristni. Leikritið er eftir Ólöfu
Sverrisdóttur og leikhóp Furðu-
leikhússins. Leikstjóri er Ása
Hlín Svavarsdóttir. Tónlistina
samdi Ingólfur Steinsson. Hreyf-
ingar útfærir Ólöf Ingólfsdóttir.
Leikmynd og búninga hannar
Ragna Fróðadóttir. Leikarar
eru Ólafur Guðmundsson, Stein-
unn Ólafsdóttir og Ólöf Sverris-
dóttir.
I leikritinu er stefnt saman
heiðinni og kristinni siðfræði og
trúarhugmyndum og farið í
ferðalag aftur í tímann þar sem
heiðin trú er enn ríkjandi. Þar
vakna ýmsar spurningar um
áhrif trúarinnar á siðferðisvit-
und manna. Hvernig hefur krist-
in trú í 1000 ár breytt viðhorfum
og lífsgildum í samfélaginu?
Leikhópurinn nýtir sér ýmsa
möguleika leikhússins til að
koma þessum vangaveltum til
skila.
Til að auka áhrif og breyta
stemmningunni er notast við
söng, hreyfíngu og hljóðfæra-
leik.
Forsýningar verða í skólum
og kirkjum í vetur en þetta verk
verður frumsýnt í endanlegri út-
gáfu á Kirkjulistahátíðinni á
Þingvöllum árið 2000.
Ólöf Sverrisdóttir og Ólafur
Guðmundsson í Sköpunarsög-
unni.
Njósnarinn Tann-
erí nýjum heimi
ERLENDAR
BÆKUR
Spennusaga
TANNERFRYSTUR TANNER
ON ICE“
eftir Lawrence Block. Signet Mistery
1999.295 síður.
Lawrence Block heitir bandarískur
spennusagnahöfundur sem skrifar sakamála-
sögur í gamansömum og þægilegum tón um
Matthew Scudder eða Bernie Rhodenbarr
eða Evan Tanner eftir því í hvernig skapi
hann er. Sá síðastnefndi er skrautlegastur
þeirra þriggja, kaldastríðsnjósnari sem legið
hefur í frosti í aldarfjórðung en vaknar aftur
til lífsins í nýjustu bók Blocks, Tanner fryst-
ur eða „Tanner on Ice“, sem kom fyrir
skemmstu út í vasabroti hjá Signet-bókaút-
gáfunni. Evan Tanner er einskonar Austin
Powers án greddunnar, slæmu tannanna og
sexapflsins og þegar hann hefur þiðnað
sæmilega er hann sendur til Burma þar sem
hann á að myrða frelsishetjuna Aung San
Suu Kyi.
Bókin er hreinasta delluverk auðvitað en
virkar helst ef hún er lesin sem háðsleg út-
tekt á njósnasögum kalda stríðsins þar sem
dularfullar leyniþjónustur ráða ríkjum og hið
illa er aðeins enn ein óskiljanleg skammstöf-
un, í þessu tilfelli SLORC. Block hefur ekki
skrifað neitt um Tanner svo árum skiptir og
þetta er hans aðferð við að endurlífga gömlu
sögupersónuna. Tanner er sjálfur hálfring-
laður á öllu saman. Hann er fæddur árið 1933
og ætti því að vera sextíu og fjögurra ára
þegar sagan gerist, sem er 1997, en er aðeins
þrjátíu og níu ára því hann var frystur árið
1972 þegar Richard Nixon var enn forseti.
Einn spaugilegasti kaflinn í bókinni segir ein-
mitt frá því þegar Tanner nær áttum eftir
svefninn langa og kemst að því að Nixon er
ekki lengur í Hvíta húsinu.
Hinn tuttugu og fimm ára langi svefn er
enn spaugilegri í augum höfundarins fyrir þá
sök að svefnstöð heilans í Tanner var eyði-
lögð í fyrstu sögunum um hann og því er
hann ófær um að festa blund. Kemur sér vel
nú þegar hann hefur vaknað af frostsvefnin-
um því hann verður að vera vel vakandi ef
hann á að geta skilið hvernig hlutirnir ganga
fyrir sig í nútímanum áður en hann fær
næsta verkefni. Hann verður að skilja tölvur
og netvæðingu heimsins og stöðu heimsmála
alla því hið Illa heimsveldi er hrunið og múr-
inn fallinn. Jei, kapítalismi" eins og kollegi
hans, Powers, myndi sagt hafa. Þegar Tann-
er hefur áttað sig á öllu því helsta er hann
sendur til Burma í fyrrnefndan leiðangur og
ekki líst honum á verkefnið.
Furðuverk
Lawrence Block virðist nokkur vandi á
höndum að finna persónu sinni stað í hinni
nýju veröld og það er erfitt að sjá nokkurn
tilgang í rauninni með því að vekja upp Tann-
er. Hann virkar eins og njósnari án hlutverks
enda tekur sagan mjög breytta stefnu um
miðbikið og allt Burmamálið gufar upp en
Tanner kynnist glæsimey af rússnesku bergi ■
og gerir það að forgangsmáli að koma henni
og sjálfum sér úr landi.
Sagan er fyrst og fremst spaugilegt furðu-
verk og Block tekst nokkuð vel upp á köflum.
Svolítið gaman má hafa af aukapersónum
sem verða á vegi Tanners eins og norræna
njósnaranum Haraldi Engstrom, sem tregar
víkingatímann og segir að vandamálið með
Norðurlandabúa sé að þeir eru svo hryllilega
vel siðaðir og því ekki færir um að standa í
styrjaldavafstri.
Arnaldur Indriðason