Morgunblaðið - 02.11.1999, Blaðsíða 39

38 ÞRIÐJUDAGUR 2. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 2. NÓVEMBER 1999 39
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SAMNINGAR VERJI
KAUPMÁTTINN
FORSETI ASÍ, Grétar Þorsteinsson, segir í viðtali við
Morgunblaðið sl. sunnudag, að höfuðmáli skipti að
verja þann kaupmátt, sem launamenn hafi fengið á því
þriggja ára samningstímabili, sem lýkur á fyrrihluta
næsta árs. Hann telur verðbólguþróun síðustu mánaða
slíka ógnun við kaupmáttinn, að þörf sé á þjóðarsátt með
líkum hætti og 1990 til að koma í veg fyrir, að verðbólgan
fari úr böndum. Þörf sé á sameiginlegu átaki til að beizla
verðhækkanir og tryggja stöðugleikann. Forseti ASÍ tel-
ur, að auk þess meginverkefnis að verja kaupmáttinn sé
afar mikilvægt að leiðrétta kjör þeirra hópa, sem hafi orð-
ið útundan og ekki notið kaupmáttaraukningar í sama
mæli og aðrir.
Grétar Þorsteinsson segir ennfremur í viðtali við Morg-
unblaðið, að þótt síðustu kjarasamningar á almennum
vinnumarkaði hafi skilað mun meiri kaupmáttaraukningu,
en ráð hafi verið fyrir gert, hafi reynslan af þeim verið
slæm, því stjórnvöld hafí samið við suma hópa um mun
meiri launahækkanir. Sumir þessara hópa hafi síðan í
krafti hópuppsagna á samningstímanum náð verulegum
launahækkunum til viðbótar. Þá bætist við allir kjaradóm-
arnir fyrir embættismenn, þ.á m. alþingismenn, sem hafi
fært þeim launabreytingar, sem hafí ekki verið í nokkru
samræmi við það sem gerðist á almennum vinnumarkaði.
„Eg á eftir að sjá, að Joað gerist í komandi kjarasamning-
um,“ segir forseti ASI, „að okkar fólk á almennum vinnu-
markaði taki þátt í samningsgerð, sem hefur þessa hættu í
för með sér. Það er auðvitað einfaldlega þannig, að það
þurfa allir sameiginlega að axla ábyrgðina í þessu litla
samfélagi okkar.“
Það er að sjálfsögðu hárrétt hjá forseta ASÍ, að öllu máli
skiptir að verja kaupmáttinn. Ábending hans um nauðsyn
þjóðarsáttar til að halda niðri verðbólgu og tryggja efna-
hagslegan stöðugleika er athyglisverð. Ekkert er nauðsyn-
legra í íslenzkum þjóðarbúskap nú en að koma í veg fyrir
verðbólguskriðu. Það eru sameiginlegir hagsmunir laun-
þega og vinnuveitenda og þjóðarinnar allrar.
FJÁRHAGSVANDI
SVEITARFÉLAGA
FJÁRMÁL sveitarfélaga voru til umræðu á ráðstefnu,
sem haldin var í lok síðustu viku. Vandi þeirra er mik-
ill, þar sem þau glíma við mikinn rekstrarhalla. Þrátt fyrir
að tekjurnar hafi hækkað um 7,1 milljarð milli áranna
1997 og 1998, eða um tæplega 11% að raungildi, hafa út-
gjöld þeirra hækkað enn meira eða um 8,1 milljarð króna,
11,6% að raungildi.
Hallareksturinn hafði þau áhrif að lánsfjárþörf jókst og
nam 9,7 milljörðum í fyrra samanborið við 7 milljarða á
árinu 1997 og 5 milljarða á árinu 1996. Heildarskuldir
sveitarsjóða námu 47,6 milljörðum um síðastliðin áramót,
eða sem nemur 82% af heildartekjum ársins. Til saman-
burðar námu skuldir sveitarsjóða 55% af heildartekjum
1991. Er í þessum tölum ekki taldar með skuldir sjálf-
stæðra fyrirtækja í eigu sveitarfélaga, en þær námu alls
34 milljörðum. Skuldir sveitarsjóða jukust um 12% milli
áranna 1997 og 1998, en skuldir fyrirtækjanna um 29%.
Á ráðstefnunni sagði Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, for-
maður Sambands sveitarfélaga, að breytingar undanfar-
inna ára á tekjustofnakerfi ríkisins hefðu rýrt tekjustofna
sveitarfélaga. Hann kvað tvær meginskýringar vera á
aukinni skuldasöfnun. í fyrsta lagi hefði kostnaður vegna
umhverfísmála aukizt án viðbótartekjustofna til að sinna
auknum verkefnum. Hin skýringin væri að til þess að
auka þjónustustig við íbúa sína hefðu mörg sveitarfélög
ráðizt í að fjármagna þjónustumannvirki með lánsfé, sem
síðan leiddi til aukins rekstrar- og fjármagnskostnaðar.
Vafalaust eru efnislegar skýringar á stöðu sveitarfélag-
anna en það breytir ekki því, að það er nauðsynlegt að
taka á þessum vanda. Það dugar ekki til að slá á þensluna
í þjóðfélaginu, að ríkið skili umtalsverðum tekjuafgangi ef
sveitarfélögin eru rekin með bullandi halla eða mjög tak-
mörkuðum afgangi. Þess vegna komast sveitarfélögin ekki
hjá því að takast á við þennan vanda en það má vel vera;
að það verði ekki gert nema með nýjum tekjustofnum. í
því sambandi má benda á ábendingar Morgunblaðsins frá
sl. ári um sérstakt útsvar, sem yrði eyrnamerkt skólum.
Mikill áhugí á ráðstefnu um kynlífsiðnað á íslandi
Hvar viljum við
setj a mörkin?
Á laugardag var haldið málþing um kynlífs-
iðnaðinn í Safnaðarheimili Laugarneskirkju.
Guðrún Guðlaugsdóttir hlýddi á fyrirlestra
þingsins og umræður að þeim loknum.
Konur, sem fóru og kynntu sér kynlífs-
iðnaðinn á Islandi, sögðu m.a. frá því sem
þær sáu og lögreglan lagði fram upplýs-
ingar um þessa starfsemi sem virðist
stöðugt verða umfangsmeiri.
MIÐVIKUDAGSKVOLD
eitt fyrir skömmu stóðu
þrjár lífsreyndar konur á
virðulegum aldri kápu-
klæddar í anddyri dansstaðar eins,
þar sem sýndur er „listdans“ af
þeirri gerð, sem talsvert hefur farið
fyrir brjóstið á Islendingum - raunar
í hrattvaxandi mæli. Sem þær standa
þarna á tali við dyravörðinn á staðn-
um kemur maður í úlpu á miðjum
aldri frá gangi þar sem boðið er upp
á einkadans í hólfum með tjaldi fyrir.
Maðurinn var drukkinn, hann stans-
aði þegar hann sá konumar og virti
þær lengi og vandlega fyrir sér.
„Heyrðu, má velja úr þessum líka?“
spurði hann svo dyravörðinn, sem
varð ærið kindarlegur og svaraði
höstuglega: „Sýndu dömunum virð-
ingu eða ég hendi þér út.“ Þama
voru á ferðinni þrjár konur úr hóp
sem hafði ákveðið að gera vett-
vangskönnun á dansstöðum þessum
sem svo mikið hefur verið skrifað um
áður en kæmi að málþingi um kyn-
lífsiðnað á Islandi sem haldið var sl.
laugardag í Safnaðarheimili Laugar-
neskirkju. Þar töluðu sex fyrirlesarar
um kynlífsiðnaðinn á íslandi frá ýms-
um sjónarhornum - sumir vildu að
vísu fremur kenna þennan iðnað við
klám en kynlíf.
„Þessi ferð um undirheima
Reykjavíkur var á ýmsan hátt erfið,“
sagði ein þessara þriggja kvenna sem
fyrr sagði frá. „En svo mikið sá ég að
það er ekki rétt að konur dansi á
þessum stöðum fáklæddar, sannleik-
urinn er sá að þær tæta af sér spjar-
inar hverja af annarri og dansa
kviknaktar - sumar glenna sig jafn-
vel framan væntanlega kaupendur,“
bætti konan við í umræðum sem
fram fóru eftir að fyrirlestrunum sex
á málþinginu lauk. Hún var með
þessu að svara orðum Karl Steinars
Valssonar aðstoðaryfirlögregluþjóns
sem í sínum fyrirlestri talaði um fá-
klæddar dansmeyjar umræddra
staða. Karl gat þess og að í mörg
hom væri að líta hjá lögregluyfir-
völdum í höfuðborginni, sem sinna á
sjöunda tug þúsunda verkefna á ári
hverju. „Sum þeirra verkefna tengj-
ast kynferðismálum á ýmsan hátt,“
sagði Karl. „Ábendingar borgara
hafa orðið til þess að hindruð hefur
verið dreifing á efni sem talið er í
andstöðu við ákvæði 210 gr. hegning-
arlaga um útbreiðslu á klámi. I þeirri
grein er sérstaklega tiltekið um
dreifingu á klámefni."
Ábendingarnar kvað Karl vera
varðandi auglýsingar í dagblöðum og
öðrum fjölmiðlum, t.d. stefnumótalín-
ur og fleira, aðgengi að myndböndum
- margir borgarar koma með ábend-
ingar um dreifingu klámmynda og
þess háttar efnis. Ekki eru nema fáir
dagar síðan upp komst um mikla
klámspólueign eldri manns, sem
leigði spólumar út án tilskilinna
leyfa. Átti hann m.a. um 100 spólur
með barnaklámi sem vöktu lífsreynd-
um lögreglumönnum þvílíkan viðbjóð
að þeir áttu bágt með svefn eftir að
þeir höfðu gert athuganir á innihald-
inu. „Hald hefur verið lagt á 8.000
myndbandsspólur og geisladiska
vegna rannsókna af þessu tagi þetta
árið. Ekki er þó þessi fjöldi allur með
klámefni. Þá koma ábendingar um
aðgengi að klámi í tímaritum en þeim
ábendingum hefur þó fækkað. Einnig
koma ábendingar um klám á verald-
arvefnum. Að mínu viti er full ástæða
til að forráðamenn bama hafi augun
opin fyrir hve aðgengi að slíku efni er
auðvelt. Loks ber að nefna spjallrásir
á Netinu, við þekkjum nokkur dæmi
þess að eldri karlmenn hafa í gegnum
slíkar netsíður náð að nálgast ungai-
stúlkur með kynlífsmarkmið í huga
og hafa þeir vegna þessa sætt rann-
sókn lögreglu.
Allt að 17 stúlkur
á hverjum stað
Karl Steinar ræddi einnig útköll og
refsingar fyrir brot. Hann sagði að
viðurlög við klámbirtingu væru sekt-
ir eða fangelsi allt að sex mánuðum.
Þyngri refsing er fyrir ýmis auðgun-
ar- og umferðarlagabrot. Það er hins
vegar aukaleg refsing fyrir að hafa í
vörslu sinni barnaklámefni.
„Það er persónuleg skoðun mín að
fyllsta ástæða væri til að skoða hvort
þetta sé viðeignadi hámarksrefsing
fyrir dreifmgu og framleiðslu á
barnaklámi," sagði Karl einnig. Hann
gat þess ennfremur að það hefði
komið fram í rannsókn mála að ein-
staklingar sem lögreglan hefur haft
afskipti af vegna vörslu á barnaklámi
hafi síðai' komið við sögu sem ger-
endur í alvarlegum kynferðisbrota-
málum. Hvað vændi snertir þá sagði
Karl að sanna þurfi að fólk sem
stundi vændi geri það sér til fram-
færslu og reynist það stundum erfitt
ef viðkomandi stundar vinnu að auki.
„Öllu alvarlegra er auðvitað að hafa
atvinnu af lauslæti annarra, enda
liggur fyrir því þyngri refsing, einnig
að stuðla að því að ungmenni stundi
lauslæti eða að flytja fólk til landsins
í því skyni.“
Þeim veitingastöðum hefur fjölgað
verulega sem bjóða upp á dansatriði
naktra kvenna, flestra erlendra,
fjöldi nektardansmeyja er um fímm
hundruð á ári eða a.m.k. 10-17 stúlk-
ur á hverjum stað að jafnaði. „Nörg
Evrópulönd hafa verið að
glíma við farandvændis-
konur sem flakka milli
landa og er starfsemin hér
angi af því að er virðist.
Mér finnst ástæða til að
skoða þetta mál nánar. Það hefði
raunar að mínu mati verið tiltölulega
auðvelt að taka fyrir þetta í upphafi,"
sagði Karl Steinar. Hann gat þess að
enginn blaðamaður hefði gert fyrir-
spurn um hversu miklar skatttekjur
ríkið hefði fengið vegna þessa mála-
flokks. Sjálfur taldi hann að þær
væru engar eða nánast engar. „Mér
finnst núna nauðsynlegt fyrir okkur
sem borgara að gera upp við okkur
hvort við viljum spyrna fótum við
þessari þróun, sem við sjáum með því
bara að fletta sumum dagblöðum.
Það er ennþá lag, en að mínu mati
vinnur tíminn ekki með okkur. Skoð-
anakönnun sýnir að yfirgnæfandi
hluti borgarbúa vill að þessi mál séu
tekin alvarlega," sagði Karl Steinar
að lokum.
Veldur höfnun ásókn
í keypt kynlíf?
Næstur sté í pontu Ingólfur V.
Gíslason frá Skrifstofu jafnréttismála
og ræddi hann um hverjir kaupa kyn-
lífsþjónustu á Islandi.
„Ég held að það hugtak sem lýsir
best upplifun karla af kynlífi sé;
skortur," sagði Ingólfur. „Það að
karlar eigi að sækja á og vinna sem
flesta „sigra“ en konumar eigi að
sýna kurteislegt áhugaleysi þýðir að
sjálfsögðu meðal annars að karlar
upplifa höfnun miklu oftar en góðar
móttökur. Það er erfitt íýrir sjálfið,
ekki hvað síst á unglingsárunum þeg-
ar sjálfsmyndin er hvað brothættust."
Hann sagði að karlar hefðu tilheig-
ingu til að hlutgera konur af því að
auðveldara væri að takast á við höfn-
un frá hlut heldur en manneskju.
Hann kvað í erlendum hjónakyn-
lífskönnunum koma fram að menn
vildu að konur þeirra sýndu meira
fmmkvæði. „Ég held að menn óski
þessa vegna nagandi kvíða um að
konan sé aðeins að þóknast þeim -
innst inni langi hana ekki. Þarna er
sem sé á ferðinni ósk um staðfestingu
á eigin gildi - að maður sé eftirsókn-
arverður."
Þetta er að mati Ingólfs ein af
ástæðum ásóknar karla í keypt og
ópersónulegt kynlíf. „kynlífsstarfs-
stúlkurnar fullvissa þig um að þrátt
fyrir kúlumaga, þunnt hár, bólugraf-
ið andlit eða bara almennt leiðinlegan
karakter þá sé mjög erfitt að stand-
ast dýrslega útgeislun þína.“ Þessum
orðum Ingólfs var svarað með hlátra-
sköllum úr salnum þar sem konur
voru í miklum meirihluta. Viðstaddir
kinkuðu samsinnandi kolli þegar
Ingólfur upplýsti að þótt ýmislegt
hefði breyst í kynlífsmálum þá hefði
það ekki breyst að konur sæktu mjög
lítið í að skoða klámefni að eigin
frumkvæði.
I máli hans kom einnig fram að
samkvæmt könnun sem gerð var um
og í kringum 1990 kaupa íslenskir
karlmenn þjónustu vændiskvenna
næstsjaldnast - á eftir Bretum sem
eru í neðsta sæti hvað þetta varðar.
Spánverjar eru í efsta sæti, 38,6%
þeirra kaupa þjónustu vændiskvenna.
Flestir þeiiTa sem kaupa þjónustu
vændiskvenna gera það aðeins einu
sinni eða tvisvar, stómeytendur eru
þeir nefndir sem keypt hafa slika
þjónustu 20 sinnum eða oftar.
Ingólfur skiptir þeim sem kaupa
sér kynlíf í þrjá hópa; fiktara - sem
prófa einu sinni eða tvisvar, fortíðar-
menn - karla sem ekki geta tekist á
við breytta stöðu kynjanna og gengur
illa á „almennum markaði". I þriðja
hópnum eru uppar, sem líta svo á að
fullnæging eigin þarfa og langana sé
eina gildi lífsins og að allt sé til sölu. I
samtali við norskan „for-
tíðarmann“ kom fram að
hann fengi lítið út úr
tengslum sínum við aðrar
konur en gleðikonur. „Þá
eru allt of margar tilfinn-
ingar í málinu. Konum hættii- til að
blanda saman kynlífi og tilfinningum,
það líkar mér ekki. Kynlíf er köld eðl-
ishvöt, köld og kaldhæðin."
Norskur sjómaður sagði um tengsl
sín við gleðikonur: „Þetta er ein-
manaleiki, maður vill fá nálægð þó
ekki sé nema í stuttan tíma.“
Loks gat Ingólfur þess að almennt
væri náin vinátta karla litin nokkru
homauga sem yki einmanaleika
þeirra, þessu væri öfugt farið með
konur. Ingólfur efast um gildþ veru-
legs banns á kynlífssviðinu. „Ég hef
meiri trú á að undan kynlífsiðnaði
„Tæta af
sér
spjarirnar“
Karl Steinar Valsson aðstoðaryfirlögregluþjónn í ræðustól.
Morgunblaðið/Kristinn
Gestir á málþinginu í Safnaðarheimili Laugarneskirkju voru margir og fylgdust af athygli með umræðum.
verði smátt og smátt grafið með
breyttum hlutverkum og samskipt-
um kynjanna. Mér sýnist ungar kon-
ur vera í auknum mæli að hafa frum-
kvæði í kynnum við karla án þess að
fá á sig einhvern hórustimpil. Auðvit-
að getur fólk sniðgengið blöð og staði
sem þjóna klámiðnaðinum en ég ótt-
ast að fæstir geri það. Flestir vilja
heldur að ríkisvaldið taki siðferðis-
legar ákvarðanir fyrh- fólk fremur en
það axli sína persónulegu ábyrgð."
Lýðræði og frjálst markaðs-
kerfi ekki það sama
í kaffihléi ræddi fólk um kynlífs-
iðnaðinn - meðan ég tróðst með
kaffibolla að sæti mínu heyrði ég
grannvaxinn mann lýsa því fjálglega
hve seiðandi áhrif gleðikona ein í
Bretlandi hafi haft á hann - þangað
til vitund hans opnaðist og hann fann
hina vondu áru í kringum hana.
Ungur maður lýsti því hve leiður
hann væri orðinn á öllu þessu klámi.
„Ég hef stundum skoðað þetta á Net-
inu og séð margt ótrúlegt, en fikn
mín í þetta er horfin, þetta er einu
orði sagt yfirgengilegt og raunar líka
þreytandi," sagði hann. Eldri maður
kvaðst ekki hafa trú á að annað þýddi
en viðhafa bönn. ,Annað þýðir held
ég ekki,“ sagði hann fastmæltur.
Eftir kaffihressinguna kom Rósa
Erlingsdóttir stjórnmálafræðingur
og ræddi um vændi í kjölfar stjórnar-
farsbreytingar í Áustur-Evrópu.
„Samkvæmt samanburðarrannsókn-
um á tímum lýðræðisþróunar í heim-
inum sést að með tilkomu lýðræðis-
legra stjómarhátta eru konur gerðar
að pólitískum minnihlutahópi. Þjóðfé-
lagsbyltingin sem átti sér stað eftir
hrun kommúnismans í lok síðasta
áratugar í Austur-Evrópu hefur haft
mikil áhrif á stöðu og líf kvenna þar,“
sagði Rósa.
Mikil fátækt fylgdi í kjölfar um-
ræddra breytinga meðal fólks sem á
tímum sósíalismans starfaði sem al-
mennir verkamenn. „Með tilkomu
lýðræðislegra stjórnarhátta og frjáls
markaðshagkerfis og aukinni sam-
keppni á vinnumarkaði voru konur
fyrstar til að missa störf sín,“ sagði
Rósa.
Atvinnuþátttaka kvenna var áður
mjög mikil í þessum löndum en jafn-
framt sinntu þær heimilisstörfum og
svokölluðum ósérhæfðum kvenna-
störfum svo vinnuálagið á þær var
gífurlegt. Margar konur héldu að
breytingar í lýðræðisátt myndu
tryggja réttindi þeirra en svo varð
ekki.
„I kjölfar stjórnarfarsbreyting-
anna hefur þorri kvenna í Austur-
Evrópu þurft að þola mikla fátækt og
vaknað upp við að borgararéttindi
kvenna eru ekki sjálfsagður fylgifisk-
ur lýðræðislegra stjórnarhátta.
Fyrstu árum þessai-a breytinga hef-
ur verið líkt við táradal efnahags-
legra sviptinga, sem myndi að end-
ingu tryggja velsæmd allra. Spilling
valdastétta óg efnahagserfíðleikar
hafa hins vegai’ verið meginástæður
þess að mikill meirihluti fólks nýtur
ekki ávaxta frelsins sem lýðræðisleg-
ir stjórnarhætth’ bjóða annars stað-
ar. í iðnaðarborginni Vladimir í
Rússlandi deyja að meðaltali 13
manns á dag úr hungri og fátækt,
fólk er heimilislaust og böm m.a.
vinna fyrir sér með vændi.“
Rósa gat þess að hún hefði vegna
ritgerðar sinnar um þetta efni ferð-
ast víða um Austur-Evrópu.
+
Ég komst að því að erfitt er að seil-
ast til valda eða gerast þátttakandi í
pólitískum hreyfingum þegar launin
nægja ekki til að brauðfæða eigin
fjöjskyldu," sagði hún.
I kjölfai- allra þessara breytinga
hefur vændi aukist til muna í löndum
Austur-Evrópu og kynlífsiðnaður
staðið þar í miklum blóma. Sam-
kvæmt skýrslu nefndar um afnám of-
beldis gegn konum var ályktað að
hátt á annað hundrað þúsund konur
og böm frá þessum löndum láti leið-
ast út í vændi ár hvert. Alþjóða
glæpahringir og vestrænh’ auðjöfrar
hafa fundið nýjan vændismarkað þar
sem hvítt fólk gengur kaupum og söl-
um, sérfræðingar telja að hnattvæð-
ing viðskiptahátta og aukið frjálsræði
í viðskiptum landa á milli hafi aukið
kynlífsverslunina og gert glæpa-
mönnum auðveldara um vik.
„Á íslandi hefur fyrrnefndum
glæpahringjum tekist að villa á sér
heimildir og snúa á íslensk lög undir
því yfirskini að stundaður sé inn-
flutningur á listdönsurum tU lands-
ins. Á þann hátt vefja glæpamenn
sem hagnast af neyð annarra lög-
gjafarvaldinu og stjórnvöldum um
fingur sér og eiga hægt um vik í
landi þar sem háttsettir embættis-
menn leyfa sér að líkja vændi við
hverja aðra tískubólu hins frjálsa
markaðar. íslensk stjórnvöld eru frá
24. júní 1980 skuldbundin af alþjóða-
sáttmála til að tryggja aukin réttindi
kvenna og ber samkvæmt 6. grein
þessa sáttmála að grípa til aðgerða
með lagasetningum ef þörf krefur
gegn kynlífsiðnaðinum sem nú þrífst
hér á landi. Lagasetningar skulu
taka mið af mannréttindum þeh-ra
kvenna sem orðið hafa fórnarlömb
vændis sem rekið er af alþjóða-
glæpahringjum og íslenskir aðilar
hagnast á. Lýðræði og frjálst mark-
aðskerfi er ekki eitt og hið sama,“
sagði Rósa að lokum.
Eftir að félagar úr íslenska dans-
flokknum höfðu sýnt dansatriði við
verðugan undirleik frá hljómsveitinni
Skárra en ekkert sagði séra Jóna
Hrönn Bolladóttir að slæmt væri að
Páll Pétursson og fleiri slíkir valda-
menn væru ekki þama viðstaddir til
þess að sjá mun á raunverulegum
listdansi og svo þeim „súludansi" sem
gengið hefði hér á vissum veitinga-
stöðum undir nafninu listdans.
„Ég spurði raunar dyravörð á ein-
um slíkum stað hverjir sæktu þessa
staði? „Það er fljótsagt - það eru
nördar," svaraði dyravörðurinn."
Næst kom í ræðustól Nanna Sig-
urðardóttir félagsráðgjafi sem ræddi
um áhrif kynlífsiðnaðar á börn og
unglinga. „Við skulum kalla hlutina
sínum réttu nöfnum, flest okkar
þekkja klám þegai’ við sjáum það og
heyrum, þetta er klámiðnaður," sagði
hún.
Fjölföldun klámefnis
hefur viðgengist frá 1860
og þar innan um er að
finna auk annars bæði
dýra- og bamaklám. „I
klámi ríkja fyrst og fremst peninga-
leg tengsl milli fólks,“ sagði Nanna.
„Klámkóngamir hafa mikið til runnið
sitt skeið á enda og klámhringirnir
tekið við. Eitt af því slæma við klám-
ið er að það truflar sýn barna á hvað
er ást og hvað er kynlíf. Sýn á fólki í
klámi er ómannleg og skapar falskar
væntingar. Forvitni barna til að
skoða blöð og bækur er á undanhaldi
en sjónvarpið og Netið hefur komið í
staðinn. Stundum leiðir þetta klám-
gláp til klámþráhyggju sem verður
aftur til þess að ekki er verið að upp-
fylla gleði- eða nautnalöngun heldur
spennulöngun." Nanna gat þess að
fámennið hér gerði að verkum að ef
upp kæmi ný bóla þá snerti það öll
heimili á landinu og svo væri einnig
með klámbylgjuna. „Það er óþarfi að
hafa þetta hér við bæjardyrnar. Þess
ber að geta að börn þurfa líklega
annars konar leiðsögn núna en áður
þegar heimilin em mun opnari fyrir
umheiminum vegna sjónvarps og
Netsins. Böm þurfa leiðsögn foreldra
sinna í þessum nýja heimi, það dugar
ekki að láta þau ein valsa um tækni-
heiminn þar sem margt ógnvænlegt
mætir augum. Foreldrar þurfa sjálfir
að fræða börn sín. Það skiptir máli að
láta sig hlutina varða. Svo vona ég að
klámið gangi ekki af kynlífinu dauðu,
við þurfum að vera dugleg að njóta
kynlífs," sagði Nanna að lokum.
Eftir höfðinu
dansa limirnir
Bríet - félag ungra femínista átti
fulltrúa sinn á málþinginu um kyn-
lífsiðnað á íslandi. Hildur Fjóla Ánt-
onsdóttir ræddi um hvað ungum kon-
um fyndist um klámvæðinguna.
„Við byrjuðum á að kynna okkur
íslenska lagabálkinn þar sem segir að
framleiðsla, sýning og dreifing á
klámi vai’ði við lög. En þegar við lít-
um í kringum okkur sjáum við mikið
framboð og auðveldan aðgang að
klámi. Sem sagt; klám er bannað með
lögum en samt leyft - eða hvað?“
sagði Hildur Fjóla. Hún kvað það
ekki hlutverk Bríetar að hafa skoðun
á persónulegu kynlífi einstaklinga.
„Bríet er hins vegar á móti klámiðn-
aðinum þar sem konur eru hlutgerð-
ar og settar á svið sem söluvara. Það
að einhver þriðji aðili; hórmangarar,
framleiðendur og dreifiaðilar klám-
mynda/rita og eigendur klámstaða
hagnist á því að selja aðgang að lík-
ömum annarra sýnir fyrst og fremst
siðleysi og ábyrgðarleysi viðkomandi
aðila og að stuðningskefi samfélags
okkar hriplekur,“ sagði Hildur Fjóla.
Að lokum sagði hún: Við viljum
hvetja sjálfstæð samtök s.s. foreldra-
samtök og Barnaheill til að láta
heyra í sér varðandi klámiðnaðinn á
Islandi í dag og ennfremur hvetjum
við stofnanir samfélagsins til að ná
tökum á klámvæðingunni sem fyrst -
því að eftir höfðinu dansa limirnir!"
Löggjafinn þarf að vinna
af skilvirkni
Síðasti málshefjandinn var Helgi
Hjörvar, forseti borgarstjómar.
Hann talaði um stefnu borgaryfir-
valda í málefnum kynlífsiðnaðarins.
„Ætli klámkóngarnir á Islandi séu
ekki orðnir 11 eða 12, svo ör er þró-
unin í þessum efnum, þeir
voru fyrir skömmu 7 að
því að talið var,“ sagði
Helgi. Hann sagði að mikil
breyting hefði orðið á
stjórnmálum og stjórn-
sýslu á seinni áram. Áður hefðu
stjómmálamenn haft meira svigrúm
þar sem hlutir voru ekki beinlínir
bannaðir eða leyfðir með lögum.
Aukið aðhald hefði skapast í þessum
efnum og væri það löngu tímabær
breyting. Nú gæti menn sín þar sem
ákvörðunum þeirra sé hægt að áfrýja
og því geti þeir þurft að breyta þeim í
kjölfar þess. Hann sagði ennfremur
að nauðsynlegt væri að búa til lög og
reglur til að mæta örum breytingum
eins og t.d. í kynlífsiðnaðinum mai’g-
umtalaða. „Þróunin hefur sannarlega
verið ör í þessum efnum. Nú státa
þrjú sveitarfélög af dansstöðunum
fyrrgreindu, Reykjavík, Akureyri og
Reykjanesbær,“ sagði Helgi. „Skipuð
hefur verið þriggja manna nefnd til
þess að fjalla um hugsanlegar breyt-
ingar á lögum um þessi efni. Um-
rædd nefnd mun skila áliti 1. desem-
ber nk. Þegar sótt var um leyfí fyrir
vínveitingum á þessum stöðum
reyndum við að finna lagaheimild til
að taka á þessum málum. En þrátt
fyi-ir ríkulega lögfræðiaðstoð til þess
að leita leiða til að veita aðhald eða
banna þessa starfsemi þá fundust
engai- lagaheimildir til þess. Við töfck-.,
um þessar leyfisveitingar eftir föng-
um en án árangurs. Við leituðum eft-
ir því við dómsmálaráðuneytið að lög
og reglur um þetta efni yrðu sett.
Eins og kunnugt er voru undanþágur
veittar til innflutnings danskvenna til
þessara staða á grundvelli ákvæða
um að listamenn og vísindamenn
gætu komið hingað og dvalið í mánuð
án sérstaks starfsleyfis. Við vitum
hins vegar öll að hér er ekki á ferð-
inni listdans. I öðram löndum eru
reglur sem þessar ekki svona rúmar,,
í Danmörku er t.d. veitt sambærilegt
leyfi aðeins í viku sem gerir umfang
svona starfsemi miklu meira og erfíð-
ara og einkadansar í lokuðum klefum
eru bannaðir víða. Löggjafinn þarf að
vinna af skilvirkni en standa ekki ár-
um saman og bíða átekta. I Banda-
ríkjunum tókst með lagasetningu að
hindra starfsemi af þessu tagi. Sam-
kvæmt núgildandi lögum falla öll
veitingahús undir sömu skilgreining-
una. Hvaða kaffihús sem er sem hef-
ur vínveitingaleyfi gæti látið stúlkur
fara að dansa upp á borðum ef mönn-
um þar byði svo við að horfa. Menn
hafa orðið að leyfa svona starfsemi
vegna skorts á lagaheimildum og því
þarf að breyta.“
Eftir fyrh’lestrana gafst fólki í'
þéttskipuðum salnum færi á að varpa
fram spurningum til fyrirlesai’anna
og láta í Ijós skoðanir sínar á þeim
málefnum sem til umfjöllunar voru.
Fundarstjórar og kynnar vora þau
séra Bjami Karlsson, séra Jóna
Hrönn Bolladóttir og Hróbjartur
Amason guðfræðingur. Undirbún-
ingi að þessu málþingi sinnti auk
þetrra hópur í fullorðinsfræðslu
Laugarnessafnaðar. Raddir fólks í
salnum og svör fyrirlesara lögðu
áherslu á nauðsyn þess að ýta á laga-
setningu sem tálmaði starfsemi
þeirra sem gera sér kynlífsiðnaðinn
að féþúfu. Menn vora sammála um að
auka þyrfti kynlífsfræðslu í skólum
og að foreldrar mættu ekki gefa fra
sér ábyrgðina á fræðslu barna um ást
og kynlíf. Einnig var komið inn á
tengsl vændis við fíkniefnaneyslu og
vitnað í orð læknis eins sem benti á
hættu á t.d. berklasmiti af stúlkum
sem fluttar væru inn til að dansa á
veitingastöðum, einkum yki einka-
dansinn á smithættu, berklabaktería
ónæm fyrir lyfjum ógnar sem kunn-
ugt er lífi fólks mjög í löndum Aust-
ur-Evrópu núna. Enn aðrar raddir
bentu á nauðsyn þess að koma á
stuðningsneti fyrir stúlkur sem fá-
tækt og eymd hefði beint út í vændi*.
Séra Jóna Hrönn Bolladóttir benti að
lokum á að hið „venjulega" fólk hefði
mjög stóra hlutverki að gegna í þess-
um málum. „Við verðum að vera að-
hald fyrir þennan klámiðnað, vilji
stjómvalda til að veita slíkt aðhald
hefur enn ekki verið fyrirferðarmik-
ill. Hér er um brýnt málefni að í-æða
- við viljum aðhald og aðgerðir.“ ?
„Glæpamenn
snúa á
íslensk lög“