Morgunblaðið - 28.01.2000, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - 28.01.2000, Blaðsíða 36
36 FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2000 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2000 37 STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík. FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson. RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. AUÐUR í KRAFTI KVENNA * ATAK það sem hleypt var af stokkunum í fyrradag, til að virkja kraft kvenna til atvinnusköpunar og hags- bóta fyrir þjóðfélagið, er ánægjulegt framtak og ugglaust fyrir margt löngu tímabært. Að þessu þriggja ára verkefni, Auður í krafti kvenna standa Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins, íslandsbanki, Morgunblaðið og Deloitte&Touch og Háskólinn í Reykja- vík sem annast framkvæmd þess. Konur á Islandi hafa sótt fram á öllum sviðum þjóðlífsins á undanförnum árum og áratugum, sem betur fer. En sam- anburður við það sem gerst hefur í þeim löndum, sem við íslendingar miðum okkur helst við, sýnir svo ekki verður um villst að enn eiga konur hér langt í land með að standa körlum jafnfætis að því er varðar þátttöku í atvinnurekstri og stjórnun stofnana og fyrirtækja. Við athöfn í Háskólanum í Reykjavík á mánudag, þegar verkefninu var hleypt af stokkunum, kom fram í ávarpi Guðrúnar Pétursdóttur, formanns verkefnisstjórnar, að á íslandi væru skráð fyrirtæki í eigu kvenna um átján af hundraði en til samanburðar upplýsti hún að hlutfallið í Bandaríkjunum væri þrjátíu og átta af hundraði, þar sem það reyndist hæst, en í öðrum viðmiðunarlöndum okkar var hlutfall fyrirtækja í eigu kvenna einnig umtalsvert hærra en hér á landi eða tuttugu og fimm af hundraði og þaðan af hærra. A bak við þetta verkefni liggur mikill metnaður. Þær konur sem haft hafa forystu um að koma því á fót eru fyrst og fremst Guðrún Pétursdóttir, Guðfinna Bjarnadóttir, rektor Háskólans í Reykjavík, og Halla Tómasdóttir sem sér um framkvæmd þess. Þeim hefur tekizt með inn- blæstri, bjartsýni og stórhug að ná saman umtalsverðum fjármunum til þess að standa straum af verulegum kostn- aði í þrjú ár. Hér er farið af stað með miklum krafti og tak- izt að halda honum yfir þriggja ára tímabil er nánast full- víst að árangurinn verður verulegur. Menntun kvenna verður sífellt meiri og betri og skilning- ur í þjóðfélaginu á nauðsyn þess að atvinnuþátttaka kvenna sé öflug, vex jafnt og þétt. Því er nú lag til að ýta úr vör þessu verkefni sem getur átt eftir að hafa mikil áhrif á líf ungra stúlkna og kvenna á næstu árum og marka náms- og starfsferil þeirra með ýmsum hætti. FARSIMAKERFI SEM DUGAR LANDSSIMINN hefur gert samninga við sænska símafyr- irtækið Ericsson um kaup á 60 nýjum GSM-símstöðvum sem dreifa á um landið. Munu símstöðvar kerfisins þá verða samtals 210. Takmarkið er að Landssíminn nái til 97% allra landsmanna með GSM-símakerfinu. Þetta átak, sem Lands- síminn ræðst nú í, er hið mesta, sem gert hefur verið í GSM- símamálum á einu ári til þessa, að mati forráðamanna Lands- símans. Útbreiðsla GSM-síma hér á landi hefur nú náð því marki að fleiri virk símanúmer eru í farsímakerfunum en í fastlínukerfi Landssímans. Með GSM-símum hefur símanotkun fólks gjörbreytzt. Lið- inn er sá tími er menn höfðu eingöngu fastlínusíma, sem bund- inn var fastri búsetu manna eða vinnustað. I staðinn er kominn farsíminn sem er persónulegur sími hvers og eins þar sem hægt er að nálgast viðkomandi hvar sem hann er staddur inn- an seilingar símakerfisins. Þetta er í raun gríðarleg bylting í fjarskiptum milli manna. Þróunin er ör og nú er svo komið að með GSM-símum geta menn farið inn á heimasíður á Verald- arvefnum og í framtíðinni munu koma fram nýjungar í kerfinu sem menn munu í dag ekki geta látið sér detta í hug hverjar verða. En þessir persónulegu símar, GSM-símarnir, eru vissulega mjög takmarkaðir. Drægni þeirra er mjög lítil sem þýðir að menn geta yfirleitt ekki farið neitt út fyrir þjóðvegakerfíð eða þéttbýliskjama, þá er ekkert samband. Þrátt fyrir þessa miklu vankanta eru gjöldin af þessum símum í raun mjög há því að mínútan í GSM-kerfinu kostar 16 krónur á almennum taxta frá 8 til 18 á daginn en 12 krónur utan þess tíma, eða um kvöld og helgar. Þetta eru dýr samtöl í samanburði við 3,32 króna upp- hafsgjaldið í fastlínusímakerfinu. Það hlýtur því að vera krafa neytenda miðað við verð þeirrar þjónustu, sem verið er að selja, að GSM-kerfið nái til sem flestra landsvæða. Eftir að þetta símakerfi er orðið svo snar þáttur í daglegu lífi og starfi fólks, sem raun ber vitni, er það óviðunandi með öllu að símasambandið rofni hvað eftir annað þegar komið er út fyrir mesta þéttbýli. Krafa almennings og símanotenda er um farsímakerfi sem virkar nánast hvar sem er. Ljósmynd/Páll Geirdal Varnargarðarnir ofan við byggðina á Flateyri. Snjóflóðavarnir um land allt hafa verið endurmetnar í kjölfar snjóflóðanna á Vestfjörðum. Rannsakar stjórnun eftir snjóflóðin á Súðavík og Flateyri Skortur á upplýsingum háði forvörnum og aðgerðum VÍSINDAMENN hafa á síð- ari árum gefið almanna- vörnum og því sem kallað er áfallastjórnun aukinn gaum en með henni er átt við hvern- ig stjórnendur meðhöndla aðstæður þegar hvers konar neyðarástand rík- ir. Áður beindist sú athygli einkum að viðbúnaði og viðbrögðum vegna hernaðarátaka en með æ marg- slungnari tækni og örum vexti þjóð- félaga hafa margbreytileg áföll kraf- ist sífellt meiri athygli. Áföll eins og náttúruhamfarir, tæknióhöpp, hryðjuverk og mótmælaaðgerðir hafa verið rannsökuð. Ásthildur E. Bernharðsdóttir við- skiptafræðingur hefur síðustu miss- erin unnið að meistaraprófsverkefni í stjórnmálafræði og tók að sér að sér að meta almannavarnir og áfalla- stjórnun hér á landi, greina viðbrögð og ferli stjórnsýslunnar gagnvart al- varlegri ógn sem undir tímapressu og mikilli óvissu kallar á nauðsyn þess að afdrifaríkar ákvarðanir séu teknar. Tók hún fyrir atburðarásina og ákvarðanatökuferlið í tengslum við snjóflóðin í Súðavík og á Flateyri árið 1995. En af hverju valdi hún þetta viðfangsefni? „Rannsóknin á atburðarásinni tengdri snjóflóðinu á Súðavík er unnin sem hluti af verkefni fyrir sænsku utanríkismálastofnunina en markmið þess er að stuðla að sam- vinnu vísindamanna og þeirra sem koma að almannavörnum og áfalla- stjórnun innan Evrópu. Faglegur stjórnandi þess, Bengt Sundelius, prófessor í Uppsölum, kom hingað til lands til að kynna verkefnið fyrir íslenskum stjórnvöldum. Ræddi hann einnig við Gunnar Helga Krist- insson prófessor, sem er umsjónar- aðili meistaranámsins í stjórnmála- fræðinni, um hvernig hægt væri að koma af stað rannsóknarvinnu í al- mannavörnum og áfallastjórnun hér á landi. Þar sem ég var um það leyti að velja verkefni fannst mér þetta viðfangsefni áhugavert sem slíkt,“ segir Ásthildur. Hún kveðst fljótlega hafa fengið þá hugmynd að gera út- tekt á málum varðandi snjóflóðin á Vestfjörðum og fékk til þess styrk frá Almannavarnaráði. Hún er nú að einbeita sér að Flateyri _________ lærdóm á milli hamfara Með rannsóknum á gangi mála í snjóflóðun- um í Súðavík kemst Asthildur E. Bernharðs- dottir að því að styrkur almannavarna og björgunarsveita hafí komið vel í ljós. Hún segir Islendinga hafa sofíð á verðinum í snjó- flóðavörnum en þær nú verið endurmetnar. ser og líta á þann sem draga má þessara tveggja og eftir þær. ________ Ásthildur dvaldi um nokkurra mánaða skeið í Stokkhólmi þar sem hún hafði vinnuaðstöðu í sænsku utanríkismálastofnuninni. „I tengslum við verkefnið fór ég gegn- um ákveðna þjálfun í rannsóknar- vinnu þar sem þeirri aðferðafræði var beitt sem ég nota í minni rann- sókn. Einnig var boðið upp á mál- þing og ráðstefnur. Var ómetanlegt að fá tækifæri til að vinna í þessu umhverfi en samtímis mér voru Svíar sem voru að rannsaka hin ýmsu áföll eins og morðið á Olof Palme, forsætisráðherra Svíþjóðar, Estoníu-slysið, Ásthildur segir að í Almanna- varnakerf ið er vel uppbyggt tengslum við verkefnið hafi verið komið á fót „áfallabanka" sem mis- munandi rannsóknanið- urstöður frá fjölda þjóða eru lagðar í. „Hugmynd- in er sú að hægt sé að sækja í hann til að nota við forvarnavinnu í þágu almannavarna. Draga lærdóm með því að greina reynslu af fyrri áföllum. Þannig er hægt að nota hann í þjálfun, til að finna munstur í við- brögðum milli áfalla, milli geira þjóðfélags og jafnvel milli þjóða. Slíkt nýtist til að útskýra af- leiðingar og að vissu leyti til að meta frammistöðu. Hvers vegna reynast viðbrögð við einu áfalli heilladrýgri en í öðru? Fyrir utan notagildi áfallabankans hefur hann líka mikil- vægt vísindalegt gildi. Sameinast er um að byggja upp þekkingu, auka innsæi í eigin fortíð og þróa almenna þekkingu sem nýtist í að bregðast við áföllum sem framtíðin leggur á okkur, til að nýta í þjálfun og skipu- lagi.“ Röð af brýnum vandamálum I bankann hafa þegar verið lagðar rannsóknaniðurstöður áfalla sem hafa átt sér stað í Danmörku, Eist- landi, Finnlandi, Frakklandi, ísl- andi, Kanada, Lettlandi, Nýja Sjál- andi, Perú, Póllandi, Spáni og Svíþjóð. Sænska öryggismálastofn- unin hefur fjármagnað verkefnið af miklum metnaði og er ætlunin að unnið sé áfram að því næstkomandi árin. -------- Aðferðafræðin er þriggja þrepa nálgun þar sem á fyrsta þrepi er lýst nákvæmlega atburðarás áfalls stig af stigi. Greint er niður í mínútur og daga hvað gerðist til að fá bestu mögulega lýsingu. „Á öðru þrepi þegar fengist hefur eins góð mynd af atburðarásinni og mögulegt er þá er hún krufin til mergjar og dregnar út afdrifaríkar ákvarðanatökur. Frá sjónarhóli ákvarðanatakanda sem þarf að bregðast við er áfallið röð af brýnum vandamálum sem þarf að leysa samstundis: Hvað er að gerast nú? Hvað á ég að gera nú? og svo framvegis. Hugmyndin er sú að komast eins nærri atburðarásinni og mögulegt er og sjá hana frá sjónar- hóli ákvarðanatakandans. Loks er Ásthildur E. Bemharðsdóttir efnið greint út frá ólíku sjónarhorni. Spurt er hvers vegna útkoman varð sú sem raunin varð.“ Samhliða aukinni tíðni áfalla um allan heim hef- ur krafan um að stjórnsýsla þjóða beiti sér í forvörnum aukist. „Eðli málsins sam- kvæmt er ekki vinsælt af stjórnvöldum að beina athyglinni að einhverju óvæntu og jafnvel óhugsandi sem gerist í framtíðinni," segir Ást- hildur. „Því þarf oft hrinu áfalla til að tekið sé á almannavörnum með varanleg- um hætti. í Evrópu er Holland eitt skýrasta dæmi um land sem hefur brugðist við þessum kröfum en stjórnsýslan hefur af auknum þunga beitt sér í almannavörnum og áfall- astjórnun. Landið er hátæknivætt með íbúa af ólíkum þjóðarbrotum auk þess sem megin hluti þess liggur neðan sjávarmáls. Þannig að ákveðin vitund um nauðsyn almannavarna og áfallastjórnunar hefur verið til stað- ar. í byrjun síðasta áratugar urðu þeir fyrir margskonar áföllum en strax í kjölfar þeirra var ákveðið að vísindamenn skyldu rannsaka þau. Beittu þeir rannsóknaraðferðum sem þeir höfðu lært af kanadískum vísindamönnum. Síðan hafa hol- lenskir vísindamenn unnið fjölda rannsókna fyrir opinberar stofnanir, bæði ríkisstjórn og sveitarfélög. Sví- þjóð, sem var ekki þekkt af glímu við stórvægileg áföll, hefur þurft að horfa á nýjan veruleika síðustu ára- tugina, sbr. morðið á Olof Palme, Chernobyl kjarn- orkuversslysið, glímuna við rússnesku kafbátana í skerjagarðinum, Estóníu-___________ slysið og fleira. Sænska öryggismálastofnunin hefur breytt áherslum í starfi sínu samkvæmt því og er fyrrnefnt verkefni hluti þeirra.“ Hjá íslendingum markaði árið 1995 djúp spor í almannavarnir að mati Ásthildar. „Við höfðum sofið á verðinum í snjóflóðavarnamálum í áratugi, en urðum að horfast í augu við þau og endurmeta allar forvarn- ir. Þar brann fyrst og fremst á fjár- veitingavaldinu að tryggja nægilegt fjármagn til framfara. Mikilvægt er að við höldum vöku okkar, ekki ein- ungis gagnvart snjóflóðum, heldur Sameinast er um að byggja upp þekkingu og gagnvart öllum þeim öðrum nátt- úruhamförum sem íslendingar hafa þurft að glíma við sem og þeim áföll- um sem fylgja nýjum tímum. Hin aukna áhersla á forvarnaaðgerðir vegna mögulegs Kötlugoss er vafa- laust vísbending um að árið 1995 hafi fært okkur lærdóm um mikil- vægi þess að halda vöku okkar.“ Hvað þyrftum við helst að bæta? „Ef ég ætti að draga eitt út fram- ar öðru þá myndi ég benda á hversu mikilvægt er að við styrkjum upp- lýsingaferlið á öllum stigum al- mannavarna. I því ferli þarf að taka tillit til ólíkra þátta. Við þurfum að leita upplýsinga, túlka og spyrja hvaða þýðingu þær hafa í sambandi við það áfall sem er verið að glíma við. Bæði ofgnótt upplýsinga og skortur á þeim geta háð almanna- vörnum og áfallastjórnun. í rann- sókn minni kemur í ljós að skortur á upplýsingum háði okkur í forvörn- um, á viðbúnaðarstigi áður en hörm- ungarnar dundu yfir og milli stjórn- unareininga í neyðaraðgerðum. Við getum dregið af því þann lærdóm hversu mikilvægt er að safna upp- lýsingum um þær náttúruhamfarir sem á okkur hafa dunið til að bæta upplýsingaferlið. Það hjálpar okkur til að takast á við þær hamfarir sem framtíðin mun leggja á okkur. En jafnframt verðum við að vera þess meðvituð að engin tvö áföll eru eins og til að öðlast haldbæra þekkingu á þeim þurfum við að rannsaka fjölda þeirra, frá ýmsum stöðum og sem hafa átt sér stað á löngu tímabili." Styrkleikinn kemur líka í ljós En Ásthildur segir að jafnframt því að ýmislegt megi bæta komi styrkleikinn í ljós er áföllin dynja á. „Almannavarnakerfið er vel upp- byggt og við eigum björgunarfólk sem er vel þjálfað og þekkir vel kerf- ið. Þá eigum við einstaklinga sem sýna ótrúlegt frumkvæði og aðlög- unarhæfni við nærri óhugsandi að- stæður eins og íbúar Súðavíkur og Flateyrar sýndu er þeir urðu sjálfir að stjórna fyrstu aðgerðum á vett- vangi. Það er vissulega til mikils gagns að geta sótt í reynslu og þekkingu annarra þjóða til að nýta í rannsóknir á almanna- vörnum og áfallastjórnun hér á landi líkt og við höf- um gert við uppbyggingu almannavarna. En hver þjóð á sín þjóðareinkenni sem end- urspeglast í stjórnsýslukerfum þeirra og hefur þannig áhrif á við- brögð við áföllum af ýmsu tagi. Því er mikilvægt að við þekkjum okkar eigið samfélag til að þekkingin geti nýst því á sem skilvirkastan máta.“ Að lokum má geta þess að Ásthild- ur hefur kynnt rannsóknarverkefnið og íslenskar almannavarnir á ráð- stefnum erlendis en á vordögum munu Almannavarnir ríkisins boða þá sem tengjast almannavarnakerf- inu til að hlýða á niðurstöður rann- sóknarinnar. „Njósnarinn“ leynir á sér og kann að koma á óvart Vladímír Pútín, settur forseti Rússlands, er gamall njósnari og gef- inn fyrir að leyna áform- um sínum, skrifar Alexander Malkovítsj, sem telur að Pútín kunni að koma á óvart þegar hann hefst handa við að leysa fjölmörg vandamál Rússlands. JELTSÍN fór með reisn,“ sögðu fjölmiðlar heimsins á fyrstu dögum aldamótaársins eftir að fyrsti forseti Rússlands lét af völdum. Því fer fjani! Reyndin var sú að hann vék aðeins fyrir eftirmanni sínum, Vladímír Pútín forsætisráð- herra, og varð að lesa ræðu, sem aðrir skrifuðu, á skjá sem stillt var fyrir framan hann. Maðurinn sem hefur verið kallaður „njósnarinn“ (Pútín er fyrrverandi yf- irmaður öryggislögreglunnar FSB, sem var stofnuð fyrir tæpum áratug úr rústum KGB) var valinn af „fjöl- skyldu“ Jeltsíns til að bjarga henni. „Fjölskyldan“ er fámennur hópur nánustu samstarfsmanna forsetans sem stóðu oft á bak við ákvarðanir hans og tóku þær jafnvel íyrir hann. Hún valdi Pútín vegna þess að „hann er enginn þungavigtarmaður og eng- inn þekkir hann“ og taldi að hann myndi standa í þakkarskuld við hana ef hún kæmi honum til valda. Fjölskyldan hafði á réttu að standa að einu leyti - aðeins örfáir rússneskir stjómmálamenn vita hver þessi Pútín er í raun og veru. Hann er í fyrsta lagi maður sem kann að safna að sér völdum og stjórna (var í nokkur ár aðstoðarborg- arstjóri Sankti Pétursborgar, næst- stærstu borgar Rússlands, og var þá reyndar kallaður „grái kardinálinn" vegna þess að mikilvægustu ákvarðan- irnar voru ekki teknar nema hann legði blessun sína yfir þær). Allir þeir sem líta á Pútín sem leik- ara í leikriti eftir aðra hafa varla rangt fyrir sér. Sannir „njósnarar" ana þó ekki að neinu og vilja auðvitað leyna áformum sínum. Jafnvel fyrh- þeim sem eru taldir (og telja sig) eiga þá. Brotthvarf Jeltsíns var þaulskipulagt Atburðirnir í Rússlandi á gamlárs- dag koma mönnum auðvitað fyrir sjónir sem þaulundirbúin aðgerð sem kallast „afsögn“. Brotthvarf Jeltsíns, sem varð til þess að Vladímír Pútín varð forseti fram að kosningum 26. mars (og líklega fjögur næstu árin), hafði verið skipulagt lengi. Nú eiga vinsældir Pútíns (23-36% eru ánægð með störf hans ef marka má skoðanakannanir) að fleyta honum í forsetaembættið. Hugsanlegt er að bandalag Jevgenís Príma- kovs (leiðtoga Föðurlands- Alls Rússlands og fyrrver- andi forsætisráðherra), Jabloko-flokksins (sem að- hyllist ftjálslynda umbóta- stefnu og lítur á sig sem „lýðræðislegu stjórnarand- stöðuna“) og kommúnista geti farið með sigur af hólmi í kosning- unum. Sá möguleiki er hins vegar að- eins fræðilegur og ekki raunhæfur. Þessum öflum verður ekki leyft að sigra. Persónulegur metnaður Prímakovs, Grígorís Javlinskís, leiðtoga Jabloko, og Gennadís Zjúganovs, leiðtoga kommúnista, er augljósasta vanda- málið en ekki stærsta. Staðan er mjög einföld - sérfræðingar í almanna- tengslum (sem eru nú mjög vinsæl í Rússlandi) hafa ráðskast með öll þessi forsetaefni. Eina markmið þessara Vladímír Pútín, settur forseti Rússlands, sýnir leikni sína í júdú við setningu unglingamóts í Sankti Pétursborg. Pútín er með svarta beltið í íþróttinni. sérfræðinga varðandi kosningarnar er að sannfæra öll forsetaefnin (önnur en Pútín) um að nú sé stuðningurinn við framboð þeirra meiri en annarra hugsanlegra bandamanna. Afsprengi skrif- ræðiskapítalisma Fyrir forsetakosningamar árið 1996 urðu Rússar að velja á milli „lýð- ræðissinnans" Jeltsíns og kommúnist- ans Zjúganovs. Rússar standa nú einnig frammi fyrir mikilvægu vali því þeir þurfa að ákveða hvers konar kapítalisma þeir vilji: frjálslyndan kapítalisma eða skrifræðiskapítalisma „fj ölskyldunnar“. Allir hugsanlegu forsetaframbjóð- endumir segja auðvitað kjósendunum að Jeltsín hafi komið á „fjölskyldu"- kapítalismanum - og það er rétt. Öll forsetaefnin era (í orði) hlynnt lýðræði og umbótum en vita í raun ekkert um hvað felst í þessum orðum - eru af- sprengi skrifræðiskapítalismans. Þau sjá ekki neinn annan kost. Vladímír Pútin er engin undantekn- ing en hann verður að gera eitthvað til að bæta (ef ekki endurreisa) Rússland. Tengsl ríkisvaldsins og héraðs- leiðtoganna verða fyrsta úrlausnar- efnið. Jeltsín leitaði eftir aðstoð rúss- nesku héraðsstjóranna í nokkur ár; ráðabragg sem kallað var „atkvæði og skattar fyrir frelisskammta" heppnað- ist og nú er ómögulegt fyrir ríkisvaldið að skipta um héraðsstjóra. Rússnesk- ur héraðsstjóri er jafnvel meira en keisari á landsvæði sínu - hann á það. Ef Pútín vill verða sterkur leiðtogi þarf hann að breyta þessu og efla rík- isvaldið. Annað vandamálið er lágt gengi rúblunnar, fjárlagahallinn og skuldir ríkisins. Helsta spurningin er: „Hvernig er hægt að bjarga rúblunni og hugsa ekki um heimsmark- aðsverðið á olíu?“ (vegna þess að Rússar fá megnið af gjaldeyristekjum sínum með olíuútflutningi). Tsjetsjnía lögð í rúst og endurreist Þriðja vandamálið er Tsjetsjnía. Eftir komandi kosningar þarf Pútín að svara þeirri erfiðu spurningu hvað gera eigi við uppreisnarhéraðið. Hann segir að Tsjetsjnía sé og verði hluti af Rússlandi. Svo kann að vera - en hann verður fyrst að leggja öll byggðarlögin í suðurhluta héraðsins í rúst (vegna þess að þau era krökk af svokölluðum ,,illvirkjum“) og síðan að endurreisa þau til að íbúarnir geti sest þar að aft- Leggur sig fram við að vera ímynd „sterka mannsins" ur. Ekki er vitað hvort efnahagur Rússlands ráði við svo kostnaðarsamt verkefni en ég tel að svo sé ekki. Reyndar bíða fjölmörg önnur erfið vandamál úrlausnar. Rússar þurfa til að mynda að hefjast strax handa við að endurreisa og endurnýja kjarnork-u- ver sín, stórar efnaverksmiðjur og fleiri iðjuver til að afstýra mengunar- slysum og bæta samskiptin við önnur ríki (eftir alla neikvæðu umræðuna um skuldir Rússlands og hernaðaraðgerð- irnar í Tsjetsjníu þarf Pútín að hafa samskipti við Evrópusambandið, Atl- antshafsbandalagið og önnur ríkja- samtök og fjármálastofnanir). Sigurinn kostar milljarða Rússneska þjóðin gerir sér ekki vonir um farsæld í náinni framtíð og ekki er hægt að segja að nýársdagur hafi verið mikill hátíðisdagur í hugum Rússa eftir yfirlýsingu Jeltsíns. Þeir búa sig undir að vöraverðið hækki um 10-15% í lok janúar vegna nýrra skatta og margir telja t.a.m. að bensín- verðið í Rússlandi verði innan tíðar hið sama og í Vestur-Evrópu þótt Rússar vinni bensínið úr eigin olíu og það eigi því að vera miklu ódýrara. Öll stórfyr- irtækin reyna að komast hjá því að greiða skatta og flytja fjármagnið úr landi. Og forsetakosningar vora alls ekki framarlega á óskalista Rússa um áramótin. Vandamáhð er að frambjóðandi í forsetakosningum má ekki nota meira en andvirði 67 milljóna króna í kosn- ingabaráttunni samkvæmt opinberam reglum. Því sem næst allir Rússar vita hins vegar ósköp vel að sigur í kosn- ingunum kostar að minnsta kosti and- virði 1,8 milljarða króna. Allir rússneskir kjósendur vita einnig (þökk sé rússnesku fjölmiðlunum!) að sigur Jelts- íns í kosningunum 1996 kost- aði hann, „fjölskyldu" hans og „valdaklíkuna“ andvirði 21- 36 milljarða króna. Vantreysta stjórnmálamönnum Eg þekki ástandið í Rússlandi nú um stundir og get sagt að fólk hefur litla trú á kosningum og stjórnmála- mönnum almennt. í fyrsta lagi vegna þess að Rússar era orðnir þreyttir á kosningum; þeir ganga líklega mörg- um sinnum að kjörborði á ári hverju - og allir frambjóðendurnir í kosningum til dúmunnar, neðri deildar þingsins, héraðsþinga, héraðsstjóraembætta og sveitarstjórna segja alltaf það sama (aðallega lygar). í öðra lagi hefur spill- ing grafið undan trausti rússneskra kjósenda á stjórnmálamönnunum; því sem næst hver einasti frambjóðandi sem kjörinn er í opinbert embætti not- færir sér það strax til að komast yfir íbúðir, bfla og fleira í eigu ríkisins_ Fólk lítur því svo á að frambjóðend- umir hafi aðeins áhuga á einu - pen- ingum - og láti sig hagsmuni venju- legra borgara engu varða. Þarf að losa sig við „fjölskyldu" Jeltsíns Vladímír Pútín þarf að leysa öll þessi vandamál og ef til vill tekst hon- um það. Helsta verkefni hans í náinni framtíð verður hins vegar að losa sig við „fjölskyldu" Jeltsíns. Pútín hefur komist til æðstu met- orða og vill ekki deila völdunum með fámennri valdaklíku. Hann hefur völd- in og getur losið sig við hvern þann sem vill stjórna með honum. Pútín vill hins vegar ekki ana að neinu og óvinir hans fá ekki að vita af uppsögninni' fyrr en daginn sem þeir verða reknir. Pavel Borodín, skrifstofustjóri Kremlar og náinn vinur Jeltsíns, og Níkolaj Aksenenko, aðstoðarforsætis- ráðherra, vora til að mynda reknir í byrjun janúar. Borodín er granaður um að hafa dregið sér miklar fjárhæð- ir í tengslum við endurbyggingu Kremlar og Aksenenko er að margra mati talinn viðriðinn spillingu valda- klíkunnar. Aksenenko sóttist einnig tvisvar sinnum eftir embætti forsætisráð- herra en tapaði í bæði skiptin og Pútín mundi auðvitað hver hafði ásælst stól- inn hans. Pútín er hvorki hávaxinn né gæddur miklum persónutöfram. í huga margra Rússa er hann þó öflug- ur leiðtogi. Hann var njósnari KGB en er einnig með háskólapróf í hag- fræði og þegar hann starf- aði í Sankti Pétursborg á áranum 1991-96 vann hann ötullega að því að _________ laða erlenda banka að borginni. Myndir af honum í rússneskri orr- ustuþotu hafa vakið mikla athygli og hann er með svarta beltið í júdó. Hann leggur sig fram við að vera ímynd „sterka mannsins" sem er fær um aðfc bjarga Rússlandi og afstýra algjöra stjórnleysi. Og Rússar hafa alltaf beð- ið eftir því að slíkur maður komi fram á sjónarsviðið. Höfundur er ritstjári tfmarits í Sankti Pétvrsborg. Rússar gera sér ekki von- ir um far- sæld í náinni framtið
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.