Morgunblaðið - 09.06.2000, Blaðsíða 40

Morgunblaðið - 09.06.2000, Blaðsíða 40
40 FÖSTUDAGUR 9. JÚNÍ 2000 LISTIR MORGUNBLAÐIÐ Clevenger kem- ur til hjálpar ERLEJVDAR BÆKUR Spennusaga „PROJECTION" Eftir Keith Ablow. Piatkus 2000. 247 síður. KEITH Ablow er nýtt nafn í spennusagnageiranum. Hann hefur aðeins skrifað tvo sálfræðilega spennutrylla, sem báðir fjalla um geðlækninn Frank Clevenger og hvernig hann aðstoðar lögregluna í einstaklega erfiðum og blóði drifnum málum, og segja má að höfundurinn lofi góðu. Fyrri bók hans hét Afneitun eða „Denial" og bar ýmis merki byrj- endaverks en þessi síðari bók, „Proj- ection", sem nýlega kom út í vasa- broti hjá Piatkus - útgáfunni, er nokkru betur samin. Sérstaklega er Clevenger að verða athyglisverð söguhetja og gallagripur. Eitt af því sem hann á í stöðugri baráttu við er áfengis- og eiturlyfjafíkn. Hann á æ erfiðara með að losna undan henni og þarf í raun á henni að halda í þessari sögu Ablow virðist vera sæmilega vel að sér í læknisfræði, geðlæknisfræði og sálfræði og ekld síst lyfjafræði og nýtir sér þá þekkingu til fulls þótt ekki takist honum að komast hjá því að vera tilgerðarlegur og fremur ein- faldur þegar kemur að lausn mála. Sagan gerir kröfur um miklar sál- fræðilegar pælingar og Ablow virðist hvergi banginn þegar hann ryður upp úr sér vísidómnum með tilvísunum í allt frá Woody Allen til Nietzsches. Sagan hans snýst um sektarkenndina sem hleðst á böm og getur leitt til óhæfuverka á fullorðinsárum og hún virkar nokkuð sannfærandi, er hæfi- lega spennandi og grimmdarieg en kannski blóðbaðið sé óþaiflega mikið. Ablow er að reyna að skrifa eitthvað annað og meira en bara reyfara en tekst það stundum. Hann skapar hæfilegt andrúmsloft kvíða og örvæntingar með aðalpers- ónu sinni, Frank Clevenger, sem er sögumaðurinn. Clevenger þessi hefur eins og áður sagði átt við fíkniefna- vanda að stríða í fagi sínu en þegar mikið liggur við kallar lögreglan hann til að fást við morðóða geðsjúklinga. Hann er einnig einskonar kynlífsfíkill ef rétt er skilið; eftir erfiðan dag hringir hann gjaman í mellu til þess að losa um spennuna. Og fjárhættu- spilari er hann líka, maður sem er gjarn á að taka áhættu. Svo fráleitt er hann gallalaus þessi frelsandi engill geðsjúkra morðingja og maður með óendanlegan skilning á hinum verstu ódæðismönnum. Uppreisn á geðsjúkrahúsi Og hann er heldur ekki með alveg hreina samvisku. Sagan hefst á rétt- arhaldi yfir fjöldamorðingjanum og lýtalækninum Trevor Lucas sem sak- aður er um agaleg morð á fjómm ein- staklingum þ.á m. sjúklingum sínum og ástkonu sjálfs Franks Clevengers (hann er ekki svo lítið flæktur í mál- ið). Lucas er sendur á geðsjúkrahús þar sem eru fyrir sumir af verstu morðingjum héraðsins og áður en langt um líður hefur Lucas gert upp- reisn, fengið aðra morðingja á hælinu í lið með sér og tekið starfsfólk og sjúklinga í gíslingu. Frank gerist milligöngumaður á milli hans og lögreglunnar og finnur að það sem hrjáir Lucas á sér rætur í æsku hans og gerist staðráðinn í að komast að því hvers vegna Lucas er orðinn það sem hann er. Hér er á ferðinni myrkur og grimmilegur tryllir sem gengur kannski of langt í lýsingu á óhæfu- verkum geðsjúks morðingja, er held- ur að Satan bruggi sér launráð. En hún hefur ákveðinn hráleika og at- hyglisverða söguhetju sem á í sífelldri bai-áttu við sjálfa sig og virkar á end- anum ágætlega sem spennulesning. Arnaldur Indriðason Ljósmynd/Odd Stefán Pórisson Egill Ólafsson og Jóhanna Yigdís Arnardóttir í Kysstu mig Kata. Morgunblaðið/Kristín Ágústsdóttir Fjölmargir mættu á listaverkauppboðið. Blakdeild Þróttar og norðfírskir listamenn vinna saman Listaverkauppboð á landsbyggðinni Neskaupstað. Morgunblaðið. ÞAÐ er ekki á hverjum degi sem íbúum landsbyggðarinnar býðst að taka þátt í listaverkauppboði. Ný- lega fór fram uppboð á verkum norðfirskra listamanna í Egilsbúð en uppboðið markaði endalok lista- verkasýningar sem hefur staðið yfir í eina viku. Sýningin sem kallaðist Norðlist 2000 var samstarfsverkefni blakdeildar Þróttar og norðfirskra listamanna. Uppboðið var fjáröflunarverkefni á vegum blakdeildarinnar og til þess ætlað að hjálpa til við að halda úti því mikla starfi sem deildin stendur fyrir. Skemmst er að minnast glæsi- legs árangurs kvennaliðs Þróttar sem vann þrefalt í ár. Yngriflokka- starf blakdeildarinnar skilaði ekki síðri árangri þetta árið en þar var unnið til gullverðlauna í öllum flokk- um nema 2. flokki pilta og stúlkna en þeir flokkar unnu til silfurverðlauna. Elma Guðmundsdóttir, sem er gjaldkeri Blakdeildar Þróttar, hafðj veg og vanda af þessari sýningu. „í fjáröflunarstarfi er nauðsynlegt að leita stöðugt nýn-a leiða. Þessi hug- mynd kviknaði fyrir ári og eftir að ég hafði ráðfært við mig nokkra listamenn hér heima var henni hleypt af stað. Flestir þeir lista- menn, sem leitað var til, tóku hug- myndinni vel og gáfu deildinni frá einu og upp í sex listaverk,“ sagði Elma. Á sýningunni voru alls 24 lista- verk: ljósmyndir, málverk og skúlp- túrar. Meðal þekktari listamanna er gáfu verk sín á sýninguna voru Tryggvi Ólafsson og Alda Armanns. Aðrir listamenn sem gáfu verk á sýninguna voru: Anna Bjarnadóttir, Berglind Þorbergsdóttir, Elsa Elma Guðmundsddttir, gjaldkeri Þrdttar, við eitt listaverkaiina. Reynisdóttir, Hildur Halldórsdóttir, Helga Axelsdóttir, Karl Hjelm, Kristín Harpa Jónsdóttir, Margrét Björgvinsdóttir, Robyn Vilhjálms- son, Sigurbjörg Gunnarsdóttir, Sig- urborg Ragnarsdóttir og Theodóra Alfreðsdóttir. Elma var ánægð að uppboðinu loknu en var þó óánægð með að sjá ekki fleiri bæjarfulltrúa og fulltrúa fyrirtækja á staðnum. „Við skoruð- um þrjú núll núna eins og svo oft áð- ur í vetur. Að baki þessu uppboði liggur gífurleg vinna, bæði undir- búningsvinna svo ekki sé talað um alla þá vinnu sem listpmennirnir hafa lagt í verkin sem hér voru boðin upp. Þeim þakka ég frábærar við- tökur. Þessi uppákoma hefur vakið athygli og er framlag blakdeildar- innar til hátíðarhalda sjómanna- dagsins í Neskaupstað." Aðspurð hvort von væri á fleiri viðburðum af þessu tagi svaraði Elma: „Ég hef það á tilfinningunni að þetta hafi ekki verið síðasta listaverkauppboð- ið á vegum blakdeildarinnar. Margir listamenn, sem ekki gátu lagt okkur lið að þessu sinni, hafa sagst ætla að gera það næst.“ Heiman og heim Síðustu sýningar Borgarleikhúsið Kysstu mig Kata Sýningum á söngleiknum Kysstu mig Kata eftir Col Porter í Borgar- leikhúsinu fer nú fækkandi. Síðustu sýningar verða á morgun, laugar- dag 10. júní, 15., 25. og 26. júní. Aðalleikarar eru Egill Ólafsson og Jdhanna Vigdís Arnarddttir BÆKUR Ljóð ORÐ OG MÁL eftir Björn Sigurbjörnsson, Vaka- Helgafell, Reykjavík, 2000,105 bls. EKKI þarf að koma á óvart þótt því sé haldið fram að í íslenskri ljóðl- ist fyrr og síðar geti að líta sterka til- finningu fyrir því sem er hér og hinu sem er þar, fyrir heiman og heim, fyrir útlöndum og heimahögum - og á þetta auðvitað ekki síst við um róm- antíkina, söknuð og heimþrá í ljóðum þess tímabils. En tvítyngd reynsla, tveggja heima reynsla, er ekki eins algengt yrkisefni, reynsla þeirra sem búa á mörkum tveggja menningar- heima, búa fjarri heimaslóðum alla ævi þar til tungan sem þeir ólust upp við verður þeim framandi. Og áhugi á könnun þeirrar reynslu er talsverður um þessar mundir. Tv'ítyngd reynsla er eitt helsta yrkisefni Orða og máls einsog titill- inn ber reyndar með sér. Þetta er fyrsta ljóðabók höfundar sem búið hefur í Danmörku um áratuga skeið. Titilljóð bókarinnar er jafnframt það fyrsta í röðinni og hefst svo: „Ég á ekki orð/segja Islendingar/jeg er mállps/segja Danir/og eiga við hið sama//En það er ekki hið sama“. Og síðar í sama ljóði: „Þegar ég hugsa og tala á íslensku/er ég að vísu kom- inn heim//en það er búið að flytja til og færa skúffur/ég finn ekki fötin/og kannast ekki við myndirnar á veggj- unum/rata ekki út í eldhús/og man ekki hvað maturinn heitir." Fleiri beinar vangaveltur eru um íslensku og dönsku, svo sem í ljóðinu „Lestur": Það errangt aðsegja égsitogles þaðerdanska og íslenskunni er alveg sama um í hvaða stellingum maður les. Enþaðskiptirnú miklu. Mér er illa við að standa og lesa og hef aldrei komist upp á lagið meðaðliggjaoglesa. Svoég sitogles þó að það sé bannað. Þetta eru einföld ljóð, gjarnan húmorísk, glettin og laus við mynd- skrúð. Tungutakið er daglegt mál og ljóðin eru prósakennd, oft einskonar hversdagsleg frásögn eða hugleiðing þar sem þess er ekki freistað að slípa orðin niður eða ljá þeim annarleika. „Reykur“ er gott dæmi um þetta, ljóð um reykingar þar sem ljóðmæl- andi sem hefur hætt við að hætta snýr vörn í sókn og vísar í rannsókn á lágri tíðni krabbameins meðal danskra bænda, því það er „Auðveld- ara að breyta/ógnvænlegu ástandi veraldarinnar/í einkamál//auðveld- ara að skipa fólki að sigrast á reyk- ingum/en að breyta heiminum" (60). En í verkinu er jafnt vísað í þjóðar- gersemarnar sem hversdagslegustu texta: „Nei, ég bið ekki að heilsa/ enda þekki ég hvorki fiskimann né engil með húfu//Því landið sem ég sakna er sokkið/í mistur minninga/og þangað liggja ekki einu sinni vega- leysur“ („Nú andar suðrið“, 26). Og í ljóðinu „Húsráðandi" ör leikið með að lesandi beri kennsl á ljóðmælanda, sem ekki er ljóst af hvaða tagi er fyrr en við síðasta orðið: Ég þarf að athuga nánar með eldhúsið því þetta fólk sem býr hjá mér gefur mér oft aukabita sérstaklega ef ég smjaðra dyggilega. En þau vilja bara vesenast með bolta og ég nenni ekki að hafa ofan af fyrir þeim. Þau era með sæmilegan stól hér í horninu best að hreiðra um sig þar og mala. Það er vel þess virði að kynna sér Orðogmál. Hermann Stefánsson
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.