Morgunblaðið - 19.09.2000, Qupperneq 2

2 ÞRIÐJUDAGUR 19. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Haustleiðangur Jöklarann-
sóknafélagsins á Vatnajökli
Mjög hættu-
legar sprungur
á Grímsfjalli
ÍSHETTAN á Grímsfjalli er
mjög sprungin og hættuleg yfir-
ferðar. Bryndís Brandsdóttir
jarðeðlisfræðingur, sem var þar á
ferð um helgina í haustleiðangri
Jöklarannsóknafélagsins, segir
mjög vara-
samt að vera
á ferð á fjall-
inu. Jarð-
hitavirkni í
Grímsvötn-
um hafi ver-
ið að aukast
frá því að
þar gaus
fyrir tveim-
ur árum.
„I gosinu í
Grímsvötn-
um 1998
skaust
berggangur
undir alla
suðurbrún
Grímsvatna-
öskjunnar
og hefur
kvikan síðan verið að hita upp
svæðið. Ummerki um jarðhitann
eru greinileg. í suðurbrún Gríms-
vatna er mikið um sprungur og ís-
hella. Svæðið er allt stórvarasamt
fyrir ókunnuga," sagði Bryndís.
Bryndís hefur sjálf fengið að
kynnast því hvað Grímsfjall getur
verið hættulegt, en hún ók fram
af fjallinu í maí 1998 og féll 150-
200 metra ásamt jarðvísinda-
manninum William Menke. Við
fallið þrfhandleggsbrotnaði hún
og hlaut hnémeiðsl.
Bryndís sagðist hafa ákveðið að
láta þetta óhapp ekki á sig fá, en
hún viðurkenndi að hún hefði
beyg af sprungunum. Þær væru
mjög stórar og víkkuðu neðan frá.
í raun væri réttara að taia um ís-
hella frekar en sprungur.
Aukin jarðhitavirkni
„Ishettan á fjallinu er öll að
skríða fram. Það hafa á síðustu
tveimur árum myndast nýir sig-
katlar undir Eystri-Svíahnjúk, en
þar gætir aukins jarðhita. Sumir
þeirra eru opnir niður úr og það
stíga gufumekkir upp úr þeim.
Þessir katlar gera það að verkum
að hefðbundin leið upp á Eystri-
Svíahnjúka að austanverðu er
ófær.“
Bryndís sagði að aukin jarð-
hitavirkni í Grímsvötnum gerði
það að verkum að fjallsbrún
Grímsfjalls væri að miklum hluta
alveg íslaus, sem væri mjög
óvenjulegt. „Jökullinn hefur
brætt þriggja kílómetra víða geil
eftir fjallinu. Upp úr þessafi geil
standa núna
hnjúkar sem
ekki sáust
áður.
Þegar
gaus árið
1998 sáum
við á jarð-
skjálftamæl-
um að það
tróðst kvika
undir alla
suðurbrún
Grímsvatna.
Hún náði
hins vegar
aðeins yfir-
borði við
Eystri-Svía-
hnjúk þar
sem gaus.
Kvikan er
hins vegar á litlu dýpi mun víðar.
Þetta er í raun svipað fyrirbæri
og við sáum við Kröflu á sínum
tíma þar sem svæðið hitnaði mik-
ið við kvikuinnskot."
Lítið vatn er núna í Grímsvötn-
um þar sem hlaupið hefur úr þeim
með u.þ.b. níu mánaða millibili.
Bryndís sagði að í stóra hlaupinu,
sem kom í kjölfar gossins í Gjálp,
hefði íshaftið við Grímsfjali veikst
svo mikið að vatnsborðið i Gríms-
vötnum næði ekki mikilli hæð.
Jarðhitavirknin hefði einnig áhrif
á þetta. Þess væri því ekki að
vænta að á næstunni kæmu stór
jökulhlaup niður á Skeiðarársand.
Mjög vel er fylgst með vatnshæð
Grímsvatna, en Raunvísinda-
stofnun er með þrýstingsskynj-
ara í borholu í Grímsvötnum sem
mælir vatnshæðina.
Unnið var að margvíslegum
vísindaverkefnum í leiðangrinum.
Skoðuð var bráðnun á jöklinum í
sumar, en niðurstaða þeirra rann-
sókna liggur ekki fyrir. Þá voru
aðstæður við Gjálp skoðaðar.
Einnig voru verksummerki eftir
Skaftárhlaup skoðuð við Skaft-
árkatla. Bryndís sagði að erfitt
hefði verið að komast að kötlun-
um, en að sögn þeirra sem skoð-
uðu aðstæður þar væru katlarnir
hrikalegir, sérstaklega eystri ket-
illinn.
Morgunblaðið/Þorkell
Frá gosinu viö GrímsQall árið 1998.
Vinnuslys við Vatnsfellsvirkjun
VINNUSLYS varð um miðjan dag í
gær í Vatnsfellsvirkjun þegar starfs-
maður, sem var að vinna við steypu-
styrktarstál, datt aftur fyrir sig.
Hann hélt störfum sínum áfram
eftir óhappið en fljótlega fór hann að
finna fyrir bakmeiðslum, svo vinnufé-
lögum hans þótti ástæða til að koma
honum undir læknishendur á Selfossi
og sótti sjúkrabifreið manninn.
Margir tóku þátt í að hamfletta iundann. Morgunbiaðið/Sigurgeir
Lundakarlar í Eyjum
Vestmannaeyjum. Morgunblaðið.
VERTIÐ lundavciðimanna er að
ljúka, en um helgina voru síðustu
lundarnir hamflettir og pakkaðir.
Lundatfmanun lauk formlega 15.
ágúst. Úthaldið var tæplega í með-
allagi þótt einhver munur sé á milli
veiðifélaga. Hinn 30. september
verður síðan stiginn dans á hinu ár-
lega Lundaballi. Elliðaeyingar sjá
um árshátíð bjargveiðimanna að
þessu sinni og er reiknað með yfír
200 manns á hátíðina.
Landlæknir skoðar bréf sem þrír
bæklunarlæknar sendu sjúklingum
Telur bréfíð á mörk-
um hins siðferðilega
EMBÆTTI landlæknis er nú með
til skoðunar bréf sem þrír sjálfstætt
starfandi bæklunarlæknar hafa sent
sjúklingum sem eru á biðlista eftir
krossbandaaðgerðum. Afrit af bréf-
inu barst landlækni í gær, en í því
benda læknarnir, Ágúst Kárason,
Brynjólfur Jónsson og Stefán
Carlsson, sjúklingunum á að spyrj-
ast fyrir um hversu mikla reynslu
læknar á Landspítalanum hafa af
því að gera slíkar aðgerðir. Þre-
menningarnir hafa séð um að gera
krossbandaaðgerðir til þessa en
nánast engar aðgerðir hafa verið
gerðar í heilt ár vegna ágreinings
um verð. Landspítalinn ætlar hins
vegar að fara að gera krossbanda-
aðgerðir á næstunni.
Mál þetta á sér nokkurn aðdrag-
anda. Bæklunarlæknarnir þríi-
störfuðu áður á Borgarspítalanum
og gerðu krossbandaaðgerðir með
aðstoð liðspeglunartækis. Þeir
hættu fyrir nokkru störfum á spít-
alanum og stofnuðu eigin lækna-
stofu. Ekki náðist hins vegar sam-
komulag milli læknanna og
Tryggingastofnunar um verð fyrir
krossbandaaðgerðir.
Nánast engar aðgerðir
gerðar í heilt ár
Að sögn Matthíasar Halldórsson-
ar aðstoðarlandlæknis hafa nánast
engar krossbandaaðgerðir verið
gerðar í heilt ár. „Það hafa margir
verið þónokkuð illa haldnir af
krossbandasliti, t.d. íþróttamenn.
Sumir hafa jafnvel þurft að ganga
með spelkur. Þetta hefur náttúrlega
ekki verið boðlegt ástand.
Þegar slitnaði upp úr viðræðum
við læknana fór heilbrigðisráðu-
neytið þess á leit við Landspítalann
að hann tæki að sér þessar aðgerðir.
Það þarf sérstök tæki til þess og
þeirra hefur nú verið aflað. Lækn-
ingaforstjóri spítalans fór þess á leit
við Halldór Jónsson, yfirlækni á
bæklunardeild Landspítalans við
Hringbraut, að hann sæi um að
þetta yrði gert. Halldór fékk til þess
tvo af sérfræðingum á deildinni.
A.m.k. annar þeirra hefur gert
svona aðgerðir á Akranesi. Við
treystum alveg dómgreind Halldórs
Jónssonar um að þeir séu fullfærir
um að gera þessar aðgerðir.
Þetta bréf sem læknarnir þrír
sendu til sjúklinga er mjög á mörk-
unum. Maður veltir fyrir sér hvort
bréfið feli í sér umhyggju fyrir
sjúklingum eða hvort eitthvað ann-
að komi til. Siðferðilega er það alveg
á mörkunum að biðja sjúklinga að
grennslast fyrir um hvort læknarnir
séu hæfir til að gera svona aðgerðir
og lýsa jafnframt hversu margar að-
gerðir þeir hafi gert. Manni sýnist
að það megi kannski draga þá álykt-
un að þeir séu að grafa undan
trausti sjúkiinganna á hinum lækn-
unum. Ennfremur er það spurning
hvort þetta standist gagnvart lög-
um, en samkvæmt læknalögum er
bannað að auglýsa sérstaklega eigið
ágæti,“ sagði Matthías.
Ekki náðist í bæklunarlæknana
þrjá í gær sem sendu sjúklingunum
bréfið.

i -
Ifeimili
ÍÞRÚnÍR
KR-ingar meistarar
annað árið í röð/B2
Heimsmetin falia á Ólympíu
leikunum í Sydney/B18

Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.is