Skírnir - 01.08.1916, Page 81

'Skirnir].
Ritfregnir.
305
1914. Hún er bæði vel og vandlega af hendi leyst, þíðingarnar
ljósar og gagnorðar og ifirleitt rjettar og trúar, þó að sumar geti
verið vafasamar, enda mun útgefandinn firstur manna játa, að mart
sje enn ekki skírt nje skilið til hlítar í fornum kveðskap. Próf-
arkir virðast vera lesnar af mikilli vandvirkni, og þó koma firir
nokkrar prentvillur, sem er engin furða í svo stórri bók, og eru
'þær flestar leiðrjettar aftast í bókinni. Smávegis ónákvæmni, sem
sjest hefur ifir að leiðrjetta, hef jeg þó orðið var við á stöku stað.
T. d. er það Magnús góði, enn ekki Haraldr harðráði, sem Þjóðólfr
á við í vísu sinni Andaðr es sá es of alla brá hauk-
stalda konr, Haralds bróðursonr (sjá undir h a u k-
s t a 1 d i). Kenningin í Sonatorreki 191-4 er tekiu upp á tvennan
hátt, ymist hrosta hilmir (höfundr?) — svo undir h i 1 m i r
og höfundr — eða hrosta fens höfundr — undir h r o s t i
— og skírð á tvennan hátt, ímist sem Ægiskenning — undir
h r o s t i og h ö f u n d r — eða sem Oðinskenning — undir h i 1 m-
ir. I vísu, sem Þjóðólfr orti um missætti Haralds harðráða og
Upplendinga segir skáldið, að tröll hafi »brotið hrís í hæls
hleypikjóla andskotum vísa«. Hvað þíðir hjer kenn-
ingin hleypikjóll hæls? Kjóll er ’skip’. Hvað er þá
hleypiskiphæls? F. J. tekur það eftir Svb. Eg., að það sje
fótur’ (sjá undir h 1 e y p i k j ó 11 og h æ 11). Enn er það eðlilegt
að kalla fótinn skip hælsins? Og ef það er hugsunin hjá Þjóð-
ólfi, að tröllin hafi brotið ’nrísið til að berja með fætur
fjandmanna Haralds, finst mjer forsetningin í ekki vera vel valin;
þá hefðu menn búist við forsetningunni á. Jeg hef lengi verið
sannfærður um, að hæls hleypikjólar á þessum stað eru
ekki f æ t u r heldur s k ó r. Það virðist vera mjög eðlilegt að
kenna skó sem ’skip hælsins’, og ef hjer er átt við skó, þá nítur
forsetningin í sín ágætlega á þessum stað. Ef smásteiuum eða
spítnarusli eða hrískvistum er stráð í skó mans, verður gangan
ervið og sár, og veit jeg mörg dæmi til, að menn hafa verið hrekkj-
aðir með slíku. Vísa Þjóðólfs sínir, að menn hafa á hans dögum
kallað þetta »at brjóta hrís í skúa einhverju m«, og
að þennan talshátt mátti líka hafa í óeiginlegri merkingu = ’að
gera einhverjum illan grikk eða hrekk’, því að það virðist vera
þíðingin hjá Þjóðólfi. Nú er það merkilegt, að undir orðinu
b r j ó t a verður F. J. ósjálfrátt sú ósamkvæmni að taka h æ 1 s
hleypikjóll í þíðingunni ’skór’, alveg eins og jeg geri; hann
þíðir þar talsháttinn á dönsku þannig: »bryde ris i (folks) s k o«.
20