Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1921, Page 78

78
hún var flutt á þann stað, sem tóttin hefir verið gerð á, sýnist
kunna að vera af lögrjettu í tótt, — og ártalið þá varla rjett; en
þó kann hinn aflangi ferhyrningur, sem er með opi á hvorum enda
miðjum, hafa átt að tákna vjebönd að eins — Virðist því ekki
hægt að sjá það af þessum uppdráttum með vissu, að lögrjettan
hafi verið í tótt á þeim tíma, er þeir sýna hana á.
Að lögrjettan hafi þó verið í tótt fyrir 1691 virðist ijóst af
frásögn sjera Jóns prófasts Halldórssonar í Biskupa sögum hans
(Rvík. 1903—1915) I. bls. 331—332, þar sem hann kemst svo að
orði: »A þessu alþingi (þ. e. 1691) var lögrjettan fyrst yfir tjölduð
með vaðmálum eftir tilhlutun landfógetans Heidemans. Lagði hann
greniviðinn til grindarinnar, en hver sýslumaður 10. al. vaðmáls
Var lögrjettan þá stærri en nú1, því þá voru árlega inn nefndar
enn þá þrennar tylftir lögrjettumanna. Áður var hún opin og þar
setinn rjetturinn undir berum himni«. — Eins og áður var tekið
fram var Jón Halldórsson heyrari (conrektor) við Skálholts-skóla á
þessum árum 1688—1692, og hefir sennilega fylgst vel með alþing-
ishaldinu þau sumur, sjeð lögrjettuna fyrir og eftir þessa breytingu.
Það er svo að sjá af orðum hans, að búið hafi verið að minka
lögrjettutóttina frá 1691 þegar hann skrifar þetta um hana Óvíst
er hvaða ár það þá hefir verið gert, en sennilega um það leyti er
hvor lögmaðurinn fyrir sig fór að dæma með sinum lögrjettumönn-
um, sem mun hafa orðið um 17302 3.
Ástæðan til tóttarbyggingarinnar hefir sennilega verið einkum
8Ú hin sama í fyrstu, sem var til þess að hafa lögrjettuna úti í
hólma: gert til að verjast átroðningi og ónæði. Við lenging þing-
tímans varð vöntun slikrar tóttar af ýmsum orsökum tilfinnanlegri
en áður. Tóttin hefir nefnilega veitt nokkuð skjól fyrir veðri.
Að sett var tjaldþak á hana síðar og loks bygt hús, stendur einnig
í sambandi við þessa löngu þingsetu. Á meðan þingið stóð yfir að
eins 1—2 daga hefir aldrei þótt taka því að fara að gera tótt eða
neitt hýsi fyrir lögrjettuna, og þá hafa þingmenn einnig hætt þeim
sið, að gera sjer bóðir. — Eftir að farið var að hafa þingskrifara
var haft sjerstakt skjól fyrir hann8.
Af brjefi Guðmundar landsþingsskrifara Sigurðssonar til Hinriks
Ocksens stiftamtmanns, dagsettu á Helgafelli 28. sept 1732, prentuðu
í Árb 1904, bls. 27—28 má glöggt sjá, hvernig lögrjettan heíir
1) Liklega um 1735.
2) Sbr. kgl. reskr. 7. mai 1735, Lovs. f. Isl. II bls. 194—195 Safn II., bls,
153. — 1729 hefi jeg sjeð það fyrst í lögþingisbókunum.
3) Sbr. Isl. beskr. I., bls. 128.