Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Blaðsíða 97

101
DULARFULLIR SKURÐLISTARMENN Á 18. ÖLD.
„Konan hefir sama búnaö og á hinum kistlinum, nema hér er hún í grænni samfellu, og
heldur á rauðri blæju í hendinni." „Hinn kistillinn" sem hann nefnir er Þjms. 867, sem er
með samskonar útskurði og nákvæmlega sama myndefni. Um konuna segir að hún standi
,,með háan krókfald á höfði, og rauða blæju bundið um höfuðið, i stuttri treyju og grænum
bol, með lítinn kraga rauðan um hálsinn; hún er í rauðri samfellu.“ Um strákinn með flösk-
una segir að hann ,,er í brókum stuttviðum og girður í brækur.“
8 Skreytinu er áður nákvæmlega lýst í Árbók 1957-1958, bls. 25-26.
9 Skápshurðinni er nákvæmlega lýst í Árbók 1961, bls. 110-111.
10 Þjms. 867: Stór kistill sem kom til safnsins 1871 frá Jóni Eyjólfssyni bónda á Ökrum. Þjms.
1859; Kistill, kom til safnsins frá Andrési Fjeldsted óðalsbóna á Hvítárvöllum (Borg.).
Viðbót í safnskránni, víst frá Matthíasi Þórðarsyni: ,,Á Ósi í Breiðdal sá ég líkan kistil
1915.“ Þjóðminjasafni Dana O. 390 (205-1891): Kistill frá „Islands nordvestl. del“.
Útvegað af fiskveiðaráðunauti Arthur Feddersen. (Lýst í Árbók 1961, bls. 129-130.) Enn fr.
kistill í Minjasafninu á Akureyri og annar í Arbæjarsafni. Sennilega eru til fleiri hlutir sem
teljast verða til flokks 1.
11 Þjms. 2757: Stór kistill sem sagður er kominn úr Þingeyjarsýslu. Þjms. 3615: Fjöl (brot)
með gegnskornu verki. Úr Valþjófsstaðakirkju. Þjms. W.139: Partar af kistli eða þess
háttar úr óþekktum stað. Reikna má nteð að enn meira sé til.
12 Töflunni hefur Kristján Eldjárn nánar lýst í Hundrað ár í Þjóðminjasafni, Reykjavík 1962,
nr. 38.
13 Hitt ártalið sem við þekkjum í flokki 1, 1755 (3. mynd) er eftir öllum sólarmerkjum að
dæma frá þeim tíma sem það telur sig vera. Það útilokar Gunnlaug Briem sýslumann (1773-
1834) sem höfund flokksins. Nafn hans hefur verið nefnt í sambandi við kistilinn í Minja-
safninu á Akureyri.
14 Á Naustum, Kjarna og Stóra-Eyrarlandi hjá Akureyri, nokkrum stöðum i Þingeyjarsýslu,
og að lokum hjá Gunnari syni sínum á Upsum á Upsaströnd, þar sem Gunnar var prestur
frá 1770. Hallgrímur var þar til æviloka 1785. Hann átti mörg börn og afkomendur hans eru
fjölmennir. Einn sona hans var Jón Hallgrímsson, þekktur málari, annar var Þorlákur Hall-
grímsson, brautryðjandi í jarðyrkju og skógrækt. Sjá annars Kristján Eldjárn: Hundrað ár í
Þjóðminjasafni, Reykjavík 1962, nr. 38., Þorkell Jóhannesson: Tryggvi Gunnarsson,
Reykjavik 1955, bls. 2-4, íslenskar æfiskrár II, bls. 283.
15 Hugsanlegt er að fleiri óþekktir tréskerar á Norðurlandi hafi lært erlendis, sérstaklega í
Kaupmannahöfn. Þetta gæti átt við um smáskurðarmeistarann, tréskera Ólafs Stefánssonar
og þann sem gert hefur gripinn sem nefndur er i tilv. 3.
SUMMARY
An open-work wooden ornament in the National Museum of Iceland, with plant
ornamentation and angels holding trumpets (fig. 1), was recently dealt with by Hörður Ágústsson
(Árbók 1980, p. 64-66). On account of its incised inscription, the name and title of the county
governor Ólafur Stefánsson and the date 1774, he supposed that the object must be precisely the
piece of woodwork mentioned in the account book of the „turf-built church 11“ at Hólar farm in
the Eyjafjörður district of Northern lceland. This church was erected in the year 1774 at the behest
of the county governor Ólafur Stefánsson who was then the owner of the farm. In a reconstruct-
ion drawing of the west front of the church (fig. 2) Hörður Ágústsson had as early as 1978 made
an attempt to place the object over the doorway of the building, exclusively on the basis of the
information provided in the account book.