Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Blaðsíða 39

SVERÐIÐ ÚR HRAFNKELSDAL
43
Meira ritaði ég ekki eftir Sverri Þorsteinssyni í þetta skipti. Margt gesta var
á Aðalbóli þetta kvöld og mikið skvaldur, en eitthvað var áfram vikið að
sverðinu eftir að ég stakk niður skriffærunum. Er ég hugleiddi síðar hvaða
orð hefðu fallið, þá minnti mig, að Sverrir hefði haft það eftir Benedikt ísaks-
syni, að liklega hefðu þeir týnt sverðinu Sámur Bjarnason og Þjóstarssynir, er
þeir fóru að Hrafnkeli, eins og sagt er í Hrafnkelssögu.10 Gerði ég mér því sér-
staka ferð í Klúku 1. ágúst 1979 og innti Sverri nánar eftir atvikum um sverðs-
fundinn og því sem hann hafði heyrt Benedikt segja sjálfan. Sverrir sagði þá:
„Bensi var einn af þeim sem las mikið í íslendingasögum og ég heyrði hann
sjálfan vera með þá tilgátu, að sverðið hefði tapast úr farangri þeirra sem fóru
að Hrafnkeli. Mér skildist að hann hefði fundið sverðið ofarlega í Skænu-
dalnum. Bensi var í Hrafnkelsdalnum frá því hann var unglingur og þekkti sig
því vel þar. Hann fann einnig spjótsodd i Hrafnkelsdalnum eða kannski á
Jökuldalnum, innan við Bakkastaði.11“
í Hrafnkels sögu Freysgoða segir á þessa leið frá því, er þeir fóru að Hrafn-
keli Sámur og Þjóstarssynir:
„...Þeir koma í nætrelding í Jökulsdal, fara yfir brú á ánni, ok var þetta
þann morgin, er féránsdóm átti at heyja. Þá spyrr Þorgeirr, hversu þeir mætti
helzt á óvart koma. Sámr kvazk kunna ráð til þess. Hann snýr þegar af leið-
inni ok upp á múlann ok svá eptir hálsinum milli Hrafnkelsdals ok Jökulsdals, þar
til er þeir koma útan undir fjallit, er bærinn stendr undir niðri á Aðalbóli."12
Leið sú, er hér er lýst, liggur rétt fyrir ofan Skænudalinn eða um hann efst.
Ljóst er, að hafi Benedikt ísaksson látið að því liggja, að sverðið hafi tapast
úr farangri þeirra Sáms, þá hlýtur hann að hafa fundið'það nærri þeirri leið
sem sagan telur þá hafa farið.
Benedikt var heimilisfastur á Vaðbrekku árið 1897 og einn heimildarmanna
getur þess, að hann hafi verið beitarhúsasmali á Bakkastöðum, er hann fann
sverðið (sjá athugasemd nr. 7). Leið hans á beitarhúsin hlaut að jafnaði að
liggja yfir hálsinn milli Hrafnkelsdals og Jökuldals, stundum upp frá Vað-
brekku og stundum utar, eftir því hve langt fé hans fór frá húsum á
Bakkastöðum. Þegar leið fram á vor, var þess að vænta, að beitarhúsafé á
Bakkastöðum leitaði inn til landsins og þá breyttist einnig leið beitarhúsa-
smalans. Þá var allt eins líklegt að hann tæki stefnuna inn Skænudalinn frá
Vaðbrekku og þar yfir hálsinn, til þess að vera viss um að komast fyrir féð án
þess að leggja á sig óþarfa króka. Því er rökrétt að álykta, að beitarhúsasmali
á Bakkastöðum eigi mörg spor í Skænudalnum hvert vor. Eini heimildar-
maður sem tiltekur fundartíma sverðsins nákvæmlega, Ernst lyfsali, segir að
það hafi fundist vorið 1897. Verður Ernst að teljast nokkuð traust heimild
hvað þetta varðar, þar sem sú staðhæfing hafði áður verið sett fram og ekki
mótmælt, að hann hafi keypt sverðið af þeim manni sem fann það.