Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Blaðsíða 104

108
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
4. mynd. Innsigli Árna erkibiskups Ein-
arssonar frá 1349. Mynd H. Thorsen/E.
Pelersen. (Úr óbirtu innsiglasafni Diplo-
matarium Norvegicum).
S. mynd. Innsigli Jóns Gerrekssonar sem
erkibiskups í Uppsölum. — Eftir Hisl.
Tidskr. utg. af Svenska hist. Föreningen
1894.
aðallega þekktur að strangleika og vandlætingasemi. Hann dæmdi t.a.m.
Kristinu nunnu i Kirkjubæ til dauða fyrir guðlaust athæfi og saurlifnað, og
bróður Eystein og fleiri Þykkvabæjarmunka setti hann i járn fyrir ýmsar
sakir.14
Allir þrír Jónar eiga sér það sameiginlegt að nafn þeirra tengist aldrei
Danmörku í heimildum. Það liggur þvi beint við að leita upplýsinga í sjálfum
hlutnum, enda geta nokkur einkenni innsiglisins gefið ákveðnar vísbendingar
um aldur hans.
Sjálft sporöskjulag innsiglisins er algengt og næstum einvörðungu notað
við gerð innsigla æðstu manna kirkjunnar allt fram til rétt um eða eftir alda-
mótin 1400. Þó fyrirfinnast tvö afbrigði sem hafa fólgin í sér ákveðin
tímamörk. Venjan er að segja að eldri tegund (týpa I) sé ráðandi fram til ár-
anna kringum 1350. Þau innsigli bera, fyrir utan áletrunina, mynd biskups og
stendur hann annaðhvort eða situr með staf í vinstri hendi og blessar með
þeirri hægri (sjá 4. mynd).
Umrætt innsigli er þó ekki af þeirri gerð heldur óumdeilanlega af þeirri teg-
und sem algeng verður eftir 1350 (týpa II). Þau innsigli eru venjulega eilítið
minni en fyrri gerðin, og nú er bætt við gotneskri kirkjubyggingu að baki
biskupi og skjaldarmerki hans verður einnig liður í innsiglismyndinni. Slík
innsigli eru tískufyrirbrigði milli 1350-1400 eða stundum fram undir miðja 15.