Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1983, Síða 99

EYVINDARKOFI OG INNRA-HREYSI
103
og kemur þessi mynd allvel heim við uppdrátt Daniels Bruuns frá 1897
og má auk þess heimfæra lýsingar þeirra Hjálmars frá því um 1840 til
þessarar myndar. Helstu frávik eru þau að ekki vottar fyrir 3 af þeim
4 útidyrum, sem þeir tala um. Ekki vottar heldur fyrir þeim hólfum í
veggjum, sem Stefán segir frá.
Þröngur hefur þessi húsakostur verið og saggafullur. Þó hefur
Eyvindur reynt að gera sér og konu sinni vistina svo hæga sem hann
gat, hafði rennandi vatn inni og skápa í veggjum í því skyni að létta sér
störf og auka þægindi, ef rétt er að nefna þægindi í sambandi við kofa
Eyvindar.
Nú liggja bílvegir að Eyvindarveri og er umferð manna orðin mikil.
Fjöldi fólks gengur um tóttirnar svo að þær liggja undir skemmdum sé
ekkert að gert og flest eða öll bein, sem áður sáust í djúpu lindinni, eru
horfin.
Eftir að Einar Brynjólfsson fann Eyvind og Höllu í Innra-Hreysi fer
engum sögum af Hreysinu og ekki hafa aðrar fréttir borist af Innra-
Hreysi en að það sé nú með öllu horfið.18 Árið 1953, í sömu ferð og
þegar Eyvindarkofi var rannsakaður og raunar sama dag, fannst Innra-
Hreysi þar sem til þess hafði verið vísað, enda er það merkt á uppdrátt
herforingjaráðsins danska á nokkurnveginn réttan stað. Þennan dag fór
fram lítils háttar rannsókn á kofaleifunum þar.19 Nú liðu 30 ár, en þá
kom höfundur þessarar greinar tvisvar í Innra-Hreysi, 3. og 18. ágúst
1983 og rannsakaði rústirnar nokkuð. í fyrra sinnið með aðstoð Elínar
Erlingsdóttur landfræðinema, og var þá einkum athugað hvort leifar
fyndust af fleiri kofum en áður þekktust á staðnum og var nokkuð
grafið á grunsamlegum stað, en þar fannst ekkert. f síðara sinnið
aðstoðaði Páll Jónsson fyrrverandi bókavörður. Þá var enn sem fyrr
svipast um eftir áður óþekktum rústum, en ekkert fannst. Þá var rústin
í Innra-Hreysi grafin upp, mæld og teiknuð. í sömu ferð var athuguð
gömul rétt, sem er innan við Hreysiskvísl andspænis Innra-Hreysi, en
á aldri hennar lék vafi og einnig hvort þetta var fjárrétt eða gæsarétt.20
Innra-Hreysi er efst í litlu veri 2—3 km fyrir ofan vaðið á Hreysiskvísl,
þar sem Sprengisandsleiðin gamla liggur yfir ána. Rústin stendur á syðri
bakka kvíslarinnar og eru um 3 m að kvíslinni og hallar bratt frá rúst-
inni niður að ánni. Þar eru leifar af einu húsi, sem hefur snúið samhliða
kvíslinni. Einn veggurinn, sá sem er fjærst ánni, hliðveggur tóttarinnar,
nær allt að 0,65 m hæð og er 1,70 m langur. Hann er hlaðinn úr grjóti
með torf á milli laga. Raunar er hann allur úr lagi færður og að hruni
kominn. Jafnvel undirstöður veggjarins eru gengnar inn á gólfið. Aust-
urgafl er nú um 0,70 m langur og vart meira en tvær steinaraðir á hæð