Óðinn - 01.01.1929, Side 44

44
ÓÐINN
Sveinbjörn Egilson ritstjóri.
Myndin, sem hjer íylgir af honum, er tekin fyrir
rúmum 20 árum, er hann ljet af farmensku og settist
um kyrt hjer í Reykjavík. Haföi hann pá um 20 ára
skeið farið víða um heim og kynst mörgum pjóðum.
Peim ferðum hefur hann lýst í fjörlega ritaðri og skemti-
legri bók, sem út kom
lijer fyrir nokkrum ár-
um, um pað bil sem
hann var að verða sex-
tugur. Áður en hann fór
í siglingarnar, hafði
hann tekið stúdentspróf
við Latinuskólann og
gengið um hríð á Presta-
skólann. Ein hann hafði
óstöðvandi prá til sjó-
mensku og farmensku
og fylgdi henni gegn
vilja æltingja sinna og
vandamanna. Hann er
sonur Porsteins kaup-
manns í Hafnarfirði,
sonar Sveiniijarnar rekt-
ors Egilssonar, og bróð-
ursonur Benedikts Gröndais skálds. — Nú liefur Sv. E.
lengi verið í pjónustu Fiskifjelags tslands og verið rit-
sljóri mánaðarblaðsins »Ægir«, sem fjelagið gefur út.
Hann var ágætur sjómaður og hefur í hlaðinu gefið ís-
lenskum sjómönnum margar parfar og merkilegar bend-
ingar og upplýsingar, og áhugasamari mann um alt,
er að sjósókn og sjómensku lýtur, getur ekki en hann
hefur verið og er enn, pótt nú sje hann farinn að cldast.
í Hjeraði til fullorðinsára. Átti hann þá stundum
á þeim kafla æfinnar við tilfinnanleg kjör að
búa, þvi að á þeim tímum voru sumir hús-
bændur ónærgætnir, eigi síst við vandalausa
unglinga, ætluðu þeim verk sein fullþroska
mönnum, án allrar vorkunnsemi, og hirtu
eigi um, þótt þeir væru bæði svangir og klæð-
litlir.
Sigmundur var fremur bráðþroska og táp-
mikill, en eigi að sama skapi hneigður til al-
gengrar sveitavinnu. Bar snemma á því, að
hann var mjög bókhneigður, því að hann var
alt aí með bækur, er hann gat því við komið. Sitj-
andi yfir ám á sumrum var hann sílesandi, og
standandi yfir fje á vetrum, kaldur og klæðfár,
ætið með bók í barminum, er æskuvinir hans
lánuðu honum. Enga átti hann bókina sjálfur
og ekkert til að kaupa bók fyrir.
Um fermingaraldur átti hann eina sauðkind,
og hana seldi hann fyrir 4 ríkisdali, til þess að
geta borgað prestinum, sjera Jakob Benedikts-
syni á Hjaltastað (1856 —74), fyrir þá eínu upp-
fræðslu, er hann hlaut um æfina — ferminguna.
Hafði sjera Jakob orð á því, að Sigmundur
hefði verið sá gáfaðasti unglingur, er hann hefði
fermt, og vildi fá menn til að styrkja hann til
skólanáms, þó ekkert yrði af. Mun hann þá hafa
verið kominn niður i bæði skrift og reikningi,
og svo í dönsku.
Allar bækur las hann, sem hann náði í, en
vænst þótti honum um það alt, sem gamalt var,
og svo allan skáldskap, enda vel hagorður sjálf-
ur, þó eigi hjeldi hann slíku á lofti. Sýndi það
hvert hugurinn stefndi, að alþýðufræði og fróð-
leik, og svo hinni óskráðu en eiginlegu sögu
þjóðarinnar, ytra og innra. Strax sem hann
varð þess umkominn, byrjaði hann á að safna
sögum og munnmælum, og kveðskap af alls-
konar tægi. Bitaði hann þetta upp eftir skræð-
um, er hann hafði að láni, eða eftir sögusögn-
um skilvísra manna.
Ungur tók Sigmundur við bókasöluumboði
fyrir ýmsa menn og Ijelög, er bækur gáfu út,
heima og erlendis, svo sem Bókmentafjelagið,
Þjóðvinafjelagið og fl. Á þann hátt kyntist hann
Jóni Sigurðssyni forseta brjeflega, og mun Jón
fremur hafa hvatt hann en latt við handrita-
söfnunina. Safnaði Sigmundur fyrir hann eða
Bókmentafjelagið handritum og bókumafýmsu
tægi, er hann sendi honum. Þá sendi hann og
seinna annað safn all-mikið til Tryggva Gunn-
arssonar, auk ýmiskonar bóka og smárita, er
hann sendi bæði Þjóðvina- og Bókmentafjelag-
inu hvað eftir ánnað.
Bóksölunni hjelt hann áfram meðan hann
dvaldi á íslandi, og lór oft langferðir á vetrum
suður um Skaftafellssýslur og norður um land.
Á því ferðalagi kyntist hann mörgu og aflaði
sjer upplýsinga um margt, er hann hefði annars
eigi getað náð í. Þá eignaðist hann allsonar handrit
á þeim ferðalögum og afritaði önnur. En sjálf
var bókaverslunin rekin meir af yináttu við
bækur og bókaútgefendur en fyrir hagnaðarvon-
ina, sem í henni var. Oft lánaði hann mönnum
bækur, sem aldrei borguðu, en sjálfur varð hann
að borga þeim sem áttu.
Árið 1873, þá 32 ára, flutti Sigmundurá Seyð-
isfjörð, og keypti þar gestgjafahús og rak þá
atvinnu í 9 ár. Var hann afbragðsvel lálinn í