Eimreiðin - 01.05.1913, Blaðsíða 12

86
að því leyti sem þau koma í bága við lög brezka þingsins — en
heldur ekki frekar — vera ógild.
Pegar vér berum þetta heimastjórnarfrumvarp íra saman við
stjórnarskrá vora og það frumvarp til sambandslaga, sem Danir
hafa gert oss kost á, þá dylst eigi, að munurinn er geysimikill.
írland er gamalt konungsríki og Irar 5—6 miljónir, en íslendingar
ekki nema 80—90 þúsundir, og þó verða írar að gera sig ánægða
með margfalt minni og takmarkaðri heimastjórn, en við íslend-
ingar þegar höfum fengið, hvað þá heldur ef viðlíka sambands-
lög yrðu að lögum og þau, sem oss voru boðin af hendi Dana
1908. Pví það er ekki nóg með það, að sameiginlegu málin eru
svo miklu fleiri hjá Irum og svo mörg af viðurkendum sérmálum
undanskilin löggjafarvaldi þeirra, heldur bætist þar á ofan, að al-
þingi Breta getur (samkv. 41. gr., 2) ónýtt hver einustu sérmála-
lög Ira með því, að setja sjálft lög um sama efni og láta þau
ná til írlands; því þá skulu lög írska þingsins jafnan lúta í lægra
haldi fyrir lögum brezka þingsins, ef þau rekast á. Pá er það
heldur engin smáræðis takmörkun, að öll efrideild Ira á að vera
konungkjörin, þó það bæti mikið úr, að hún hefir ekki einu sinni
rétt til að gera breytingu á nokkru fjármálafrumvarpi, hvað þá
heldur að fella það.
Pá eru og yfirráð Ira yfir fjármálum sínum æði takmörkuð.
Pó þeir hafi skattálöguvald og sérstakan landsjóð, þá fá þeir ekki
sjálfir að innheimta neinn skatt, heldur renna allir skattar þeirra
í ríkissjóð Breta, en úr honum er svo írum aftur skamtað féð úr
hnefa af fjárhagsnefnd (»samsjóðsstjórn«), sem er þannig saman
sett, að fulltrúar Ira eru þar í minnihluta, og úrskurði þeirrar
nefndar verður ekki áfrýjað, heldur er hann fullnaðarúrskurður.
Tolla hefir alþingi íra heldur ekki vald til að leggja á nokkra
vöru, hvorki innflutningstoll né útflutningstoll, nema tollur sé á
sömu vöru innheimtur sem alríkisskattur. Og öll hin margvíslegu
stimpilgjöld, sem tíðkast með Bretum, eru algerlega undanþegin
löggjafarvaldi Ira.
Að því er dómsvaldið snertir, þá er að vísu að nafninu til
hæstiréttur á Irlandi, en þó er látin opin leið til að skjóta hérum-
bil öllum málum frá írskum dómstólum til úrskurðar konungs í