Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1921, Blaðsíða 106

Eimreiðin - 01.05.1921, Blaðsíða 106
234 RÓMANTÍK IEIMREIÐIN ekki takmörkuð eða bundin við neitt ákveðið svið; hún á rót sina að rekja til gersamlega ólikrar skoðunar á sjálfu lífinu og kemur i ljós á öllum sviðum andlegrar menningar. Það er ekki að eins hægt að tala um róman- tiska heimsspeki, rómantiskan skáldskap og rómantíska trúrækni, heldur má einnig fylgja hreyfingunni langt inn i allskonar sérfræði og tala full-greinilega um rómantíska eðlisfræði, rómantiska stjörnufræði, rómantíska grasafræði, rómantiska steinafræði, rómantiska lögspeki, rómantíska málvísi, rómantiska læknisfræði — og rómantiska pólitík. Hér getum við auðvitað ekki farið út i einstök atriði, en verðum að halda okkur við þau svið, þar sem hreyf- ingin á rætur sínar, og við nemum þá staðar við heims- spekina, listaskilninginn ásamt skáldskapnum, og trú- ræknina. — Það atriði, sem greinir rómantikina ekki að eins auðsýnilegast, heldur og fjölbreytilegast og dýpst, frá bæði upplýsingaröldinni og tímabili Darwins, er það, sem eg vil nefna óendanleikaþrá hennar eða eilífðarlöngun. Bæði upplýsingaröldin og náttúrustefnan (naturalismen) takmarka eða þykjast takmarka sjóndeildarhring sinn við heim hins endanlega, en rómantikin þráir sifelt út i óendanleikann; rómantíkin vill fá skilning á lífsheildinni, — alheiminum —, og viðurkennir ekki, að þekkingar- máttuleika sinum séu nein takmörk sett; náttúrustefnan neitar þvi, að unt sé að þekkja meira en brot af lífinu (un coin de la vie), sem muni ef til vill einhvern tíma í óendanlega fjarlægri framtíð verða hægt að leggja saman, svo að út komi heildarmynd af heiminum. Heimsspeki 18. aldarinnar var mestmegnis almennings- heimsspeki eða siðspeki, farsældar- og dygðakenning, sem átti að gera heiminn að paradís, er hún breiddist út og næði tökum; hún var algerlega hagnýt (praktisk), leitaði ekki svo mjög nýrra sanninda, heldur öllu fremur ráða til þess að gera gagn; hún hafði mikinn uppeldisblæ, vildi fyrst og fremst ala upp og frœða. Það verkfæri, sem spek- ingar þessir notuðu til þess að afla sér þekkingar og draga ályktanir sinar, var heilbrigð skynsemi eða dómgreindin, og þeir gengu að því sem vísu, að á dómgreindina mætli
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.