Eimreiðin - 01.09.1921, Blaðsíða 58
314
RÓMANTÍIv
IEIMUEIÐIN
ákveðnum tilgangi; svo er um Peder Paars, Hinrikskviðu
(Hemiade) og Nathan der Weise — þær eru allar skrif-
aðar til að hugfesta almenningi vissar skoðanir. Skáld-
skaparlistin hafði áður verið ambátt guðfræðinnar, en
nú var hún komin í vinnumensku hjá skynseminni og
félagsgagninu.
í fagurfræði rómantíkurinnar eru höfð hausavíxl á þessu;
þar er listin orðin húsbóndi eða jafnvel meira, — hún er
takmark allrar mannlegrar viðleitni.
Samkvæmt heimspeki Schellings er skáldleg snild æðsta
opinberun þess kraftar, sem hrærist í alheiminum; við
hlið hennar er reyndar einnig nefnd trúarleg hrifning, en
eins og við munum fá að sjá, varð trúin brátt skör lægri
hjá rómantísku stefnunni en listin.
Skáldið er hinn sjaldgæfi maður, sem fengið hefir þá
náðarveitingu guðs í vöggugjöf, að hann getur einn á meðal
allra hinna blindu férstarfsmanna litið heimsheildina ó-
skipta, og það fyrir sína djúpúðugu einfeldni (naivitet).
Listin er helzta eilífðargildið i lífinu, og það merkir bjá
rómantísku stefnunni ekki neitt svo blátt áfram og ein-
falt sem það, að gott listaverk standist tönn tímans. Nei,
eilífðin er eðli en ekki stærð; eilífðin getur til dæmis rúm-
azt í broli úr sekúndu. »Alt, sem er fullkomið, þ. e. alt,
sem er list, er eilíft og óforgengilegt, þótt blind hönd tíin-
ans þurki það út; aldur er tilviljun; — fullkomið listaverk
hefir eilífðina í sjálfu sér; tíminn er langt of stórgert efni
til þess, að það geti sótt næringu til hans« (Tieck), og
rétt á eftir í sömu grein standa þessi orð: »Gerum því
líf vort að listaverki; þá getum vér fullvrt djarflega, að
vér séum ódauðlegir þegar í vorri jarðnesku tilvist«.
Af öllum listum hlaut sú að verða rómantískust, sem er
óákveðnust og óljósust, — sú, sem getur beinast fengið
sálina til að sameinast heildinni, — sú, sem þarf ekki
lögun né föst takmörk til þess að birtast, eða með öðrum
orðum hljómlistin. Ungmennið Heinrich von Ofterdingen
hugsar í hljómum, og þegar hann mætir ástmey sinni i
fyrsta sinn og sér fyrir hugskotssjónum sínum allar þær
dásemdir, sem framtiðin geymi í skauti sínu, þá nemur