Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Blaðsíða 29
V endilsýsla
29
tiði. En bændur voru illa útbúnir, og vopn þeirra voru
mest gaddakylfur; notuðu Vendilbúar þær næstum ein-
göngu í öllum orustum og bardögum, bæði í fornöld og
á miðöldunum. Kristoffer konungur lagði ekki þegar til
orustu við bændur, en reyndi með fortölum að fá þá til
áð leggja niður vopnin; heppnaðist það að nokkru leyti,
svo að ekki lítill hluti bændahersins fór heim. En Vend-
ilbúar vildu ekki gefast upp og lagði konungur þá til or-
ustu og vann sigur, og brytjuðu riddarar hans niður bænda-
herinn svo mörgum hundruðum skifti. Flestir lögðu á
flótta, er þeir sáu að í óefni var komið, en voru drepnir
eða herteknir á flóttanum. Um þessa orustu segir svo í
gamalli þjóðvísu:
Fyrst flýðu allir Morsingjar,
svo lyddurnar frá Pjóðu;
en fastir stóðu Vendilbúar,
þeim einum var dugur í góður.
Á ríkisstjórnarárum konunganna Kristjáns I., Hans
konungs, Kristjáns II. og Friðriks I. og einkum meðan
Kristján konungur III. sat að völdum, gerðu Vendilbúar
uppreisnir hvað eftir annað og neituðu að borga skatta
og tíundir. Einhver merkasti maður Vendilbúa á þessum
tímum var Klement skipstjóri (Skipper Klement). Hann
var liðsinni Kristjáns II. og barðist fyrir að hann kæmist
aftur að völdum, því að eins og kunnugt er, varð hann
að segja af sjer konungsstjórn í lok ársins 1522. I broddi
fylkingar fyrir Vendilbúum og fleiri Jótum vann Klement
mikinn sigur yfir herliði Kristjáns konungs III. í orustunni
við Álaborg 16. okt. 1534. Reyndar vann hershöfðingi
konungs, Jóhann Rantzau, sigur á bændum nokkrum mán-
uðum seinna, og var Klement þá handtekinn, kastað í
dýflissu og drepinn þar eftir miklar pyntingar, en Vendil-
búar skoða hann enn sem einhverja helstu frelsishetju
sína, og eru einmitt um þessar mundir að safna saman