Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Blaðsíða 102
102
Mannfjelagssiðferði
hýbýli o. s. frv. Og gerið honum ljóst, hve afarmikill
mannfjöldi í öllum löndum er að vinnu til þess að fulL-
nægja þörfum hans.
Þetta er barnalærdómur, en því er börnunum eigi
kent þetta? Hvers vegna er uppskipunarmaðurinn
óánægður, og heldur að hann sje þræll og hafður fyrir
fjeþúfu? Ef vinna er þrældómur, þá eru það í raun
rjettri afarmargar miljónir manna, sem þræla fyrir hann,
svo að hann geti fengið fæðu, skó, klæðnað, bústað og
hita. Þá hjeldi hann afarmarga þræla, og ef flokkar af
öllum þessum »þrælum« gengju frá vinnu, mundi hann
skjótt verða þess var, hve mjög hann hefði hagnýtt sjer
þá til þess að fullnægja þörfum sínum.
Sögukenslan hefur þroskast á síðustu 50 árum;
nú er kent meira úr menningarsögu en minna um kon-
unga og ófrið en áður. En kenslunni ætti að haga svo
að hin sögulega samviska þroskaðist. Höf. á þar
við það, að allir hljóta að vera sammála um eitt atriði,
þótt þeir geti annars verið mjög sundurþykkir um hvað
takmark mannlífsins sje, sammála um það, að eitt afhin-
um helstu takmörkum, sem vjer eigum, sje að taka á
móti lífinu af undanfarandi kynslóð og afhenda það kom-
andi kynslóð. Hjer er eigi að eins að ræða um hið lif-
andi líf, sem þeir, er verða foreldrar, færa næstu kyn-
slóð, heldur og hið andlega og hið efnahagslega líf. Vei
þeirri kynslóð, sem afhendir það rýrnað og flekkað, sein
hún hefur tekið á móti.
En uppskipunarmaðurinn er reiður út af þeim kjör-
um, sem fyrri kynslóðir hafa búið honum. Hefur hann í
skólanum fengið að vita, hvað hinar fyrri kynslóðir hafa
búið til með vinnu sinni og sparnaði,. svo að hann geti
skilið þetta málefni ?
Hefur uppskipunarmaðurinn 1920 borið saman t. a.
m. þann hag í efnalegu tilliti, sem hann á við að búa,