Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Qupperneq 111

Mannfjelagssiðferði
rjettarsiðfræðinni, sem svo er nefnd. Menn reyndu
í henni að draga takmörk fyrir því, hve langt hver ein-
staklingur mætti fara í baráttunni fyrir markmiði sínu, án
þess að gera öðrum órjett. Rjettarsiðfræðin dæmdi það
ekki »ósiðlegt« markmið, að reyna að verða ríkur, afla
veldis og virðingar, heldur einungis þau meðöl, sem
spilla trausti manna og örygð á báða bóga, svo sem að
ljúga, stela, svíkja, rjúfa loforð, beita ofbeldi, drepa o. s.
frv. Pað er alveg vafalaust, að slík siðferðisboð eru al-
gild skilyrði fyrir friðsamlegri sambúð og trausti og ör-
ygð á báða bóga. En hvort þekkingin á þessu órjúf-
andi orsakasambandi milli öruggrar sambúðar og slíkrar
ráðvendni, sem nú var nefnd, er nægileg hvöt til þess
að vera ráðvandur, það kemur eðlilega undir því, hvort
hver og einn álítur það ómissandi lífsgæði, já, hið þýð-
ingarmesta af öllu, að ná og varðveita traust og virðingu
manna, því að sú ráðvendni, sem er á báðum áttum,
undir eins og efi vaknar um það, hvort hún »borgar sig«
við gefið tækifæri, er ekki lengur ráðvendni. Aftur á
móti segir dr. Dam það rjett hjá talsmönnum trúarinnar,
að hvötin til takmarkalausrar hlýðni við boð siðfræðinn-
ar eða samviskunnar verði ekki veitt með borgaralegri
siðfræðiskenslu, heldur þurfi til þess áhrif trúarinnar. En
þrátt fyrir það þarf kenslan í almennri siðfræði ekki að
vera einkis verð, því að hún geti skýrt mjög þau hug-
tök, sem vjer förum eftir í dómum vorum urn siðferði.
En fyrst og fremst þarf mönnum að verða ljóst í hverju
ráðvendni og rjettlæti er fólgið, og þeir að koma sjer
saman um það, áður en hægt verði að veita algilda
kenslu í því.
Siðferðisprjedikanir eru annað en siðferðiskensla, en
þeim og boðskap trúbragðanna eru menn orðnir svo van-
ir, að þeir geta varla talað um siðferði, án þess að hugsa
um háleitar og fjarlægar hugsjónir. fessir menn minna