Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Blaðsíða 113

'■3
Smágreinar.
f’rír Skotar — íslandsvinir.
James Bryce lávarður. Maður sá, sem hjer ræðir
um, er í senn einn af hinum frægustu, mikilhæfustu og í alla
staði ágætustu Bretum, sem nú eru uppi. Hann heimsótti
ísland árið 1872 og hefur síðan jafnan verið þjóð vorri vin-
veittur. Hann lærði þá íslensku hjá Halldóri Kr. Friðrikssyni.
Bryce lávarður er fæddur í Belfast á írlandi 10. maí
1838. Móðir hans var írsk, frá Antrim, en faðir hans var
Skoti frá Glasgow, og sendi son sinn þangað til að mentast.
Lauk hann háskólaprófi 1862, og sama ár kom út hið fræga
sögurit hans, The Holy Ronian Ettipire. , Er sú bók komin í
ótal útgáfum. Á frummálinu kom 20. útgáfan laust eftir alda-
mótin og svipaðri hylli hefur hún náð í þýðingum. Eftir það
fór Bryce til Þýskaiands og stundaði nám við háskólann (
Heidelberg. 1,870 var hann gerður doktor í lögum og hafði
þá í þrjú ár verið hæstarjettarmálaflutningsmaður í Lundúnum.
Sama ár varð hann konunglegur (regius) prófessor í borgara-
legum lögum við háskólann í Oxford, en sagði því embætti
af sjer 1893, er hann var skipaður í öldungaráð Lundúna-
háskóla. Hann fór snemma að gefa sig við stjórnmálum og
var ótrauður liðsmaður frjálslynda flokksins, sem hann og
hefur verið alla æfi. Árið 1880 var hann kosinn til þing-
setu í kjördæmi einu í Lundúnum, en fimm árum síðar í
Suður-Aberdeen og þaðan af í sama kjördæmi. Hann var
ritari utanríkisráðaneytisins 1886, en Rosebery lávarður var
þá utanríkisráðherra. Þegar Gladstone varð í fjórða sinn yfir-
ráðherra 1892, varð Bryce í ráðaneyti hans og 1894 varð
hann atvinnumálaráðherra. Var hann það í eitt ár eða til
þess er ráðaneyti Gladstones fjell árið eftir. Hefur hann
bæði sem þingmaður og ráðherra átt þátt í að koma á ýms-
um lögum, sem fyrir löngu hafa haft heillaríkar afleiðingar,
en hjer er hvorki rúm nje ástæða til að telja þau upp. í
baráttunni fyrir heimastjórn íra studdi hann tillögur Glad-
stones kappsamlega, enda hefur hann reynst írum eigi síður
tryggur en íslendingum, og nú — snemma árs 1921 — er
stjórn Lloyd Georges lætur hinar afskaplegustu ógnir dynja
yfir írland, er Bryce eins og við mátti búast meðal hinna
fremstu í flokki þeirra drengskaparmanna, sem berjast fyrir
því að friður komist á milli landanna. Þá er hinn góðfrægi
landi hans Sir Henry Campbell-Bannermann myndaði ráða
8