Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1921, Blaðsíða 152

152
Skuldir íslands
tekjum sfnum. Þótt þær sjeu eigi veðsettar, er þó lagt haft á þær, og
erfitt verður fyrir Island að fá lán aftur, þá er svona er komið. Ef það
tekur lán aftur í Englandi, kemst Island að líkindum undir fjárhagsstjórn
Englendinga, eins og sum lönd í öðrum heimsálfum og á Balkanskaga.
f’að er efnilegt eða hitt þó heldur! Hvað er þá orðið af sjálfstæðinu?
Væri ekki betra meiri sparsemi, en minna tildur? Tildurherrarnir af ís-
landi skilja eigi enn hvað stórveldi er nje aðferð þeirra. — ?að er
merkilegt, að ekki hefur verið reynt að taka lán þetta t. a. m. í Hol-
landi eða í Svíþjóð. — Sumir halda að Danmörk sje stórveldi eða að
þaðan stafi hætta verri en frá nokkru stórveldi. Einstaka menn ætla
jafnvel að ísland yrð? stórveldi, ef það legði Grænland undir sig.
Sumir segja að ríkissjóður íslands hafi eigi tekið alt þetta lán handa
sjálfum sjer, — hann ber þó alla ábyrgðina á því, — bankarnir eigi að
fá meiri hlutann af því, einkum Islands banki. En sá banki, er verðtir
að greiða yfir S1^ af hundraði í vexti af lánsfje sínu, getur eigi veitt
neitt lán nema með afarkostum.
Veðdeildarfjelag, sem ætti að veita bændum ódýr fasteignalán, er
eigi hægt að stofna með svo dýru fje. Lögin um ríkisveðbankann geta
því eigi komið til framkvæmda fyr, en ódýrara fje er til, enda segja
ntenn af íslandi að ríkisveðbankinn verði eigi settur á stofn að sinni, en
því bæta þeir við, að bankastjóraembætti muni verða stofnað. fá er jeg
spurði, hvernig menn gætu hugsað sjer slíka vitleysu, fekk jeg það svar,
að bankinn hafi eiginlega verið samþyktur til þess að Böðvar Jónsson
Bjarkan fengi embætti! Í>ví á jeg bágt með að trúa. Og eftir því sem
jeg þekki Pjetur Jónsson atvinnumálaráðherra, þá er við vorum saman á
Set jeS e^ setlað, að hann sje svo óvitur maður, og fari svo
gálauslega og samviskulauslega með fje landsins á þessum vandræðatím-
um, að'hann fari að skipa bankastjóra áður, en bankinn getur komist á
stofn og tekið til starfa! Laun bankastjóra á líka að greiða af fje bank-
ans, en hann á ekkert til fyr en hann tekur til starfa.
Jeg hygg líka að Böðvar Bjarkan sje óeigingjarnari maður en svo,
að hann vilji taka á móti slíku embætti, sem yrði eigi annað en blóð-
suguembætti, þangað til bankinn tæki til starfa.
Pessu er mjer svarað með því, að jeg þekki eigi ástandið á Islandi
0g að jeg sitji hjer í Kaupmannahöfn. Jeg ætti þó að vita, að dýrt
prófessorsembætti hafi verið skipað í vetur, þrátt fyrir það þótt enginn
hæfur maður fengist í það og þótt engum nemanda væri þar að kenna.
?á hefði legið næst að spara þar launin fyrst um sinn.
Þessu síðasta gat jeg eigi neitað, en bíðum nú átekta.
Að lokum skal jeg minna hjer á, að »Ingólfui«, málgagn sjálfstæð-
ismanna, flutti í nóvbr. 1914 leiðbeinandi grein um það, að lsland ætti
að taka á næstu tíu árum minst 200 miljóna kr. lán, og má af
því sjá, hvert sumir þeir menn, sem kalla sig sjálfstæðismenn, stefna í